ជំនួបកំពូលអាស៊ាន ក្នុងបរិបទវិបត្តិភូមា និងការប្រជែងគ្នានៃមហាអំណាចធំៗ
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៧:៣២
ថ្នាក់ដឹកនាំក្រុមប្រទេសអាស៊ាន បានចាប់ផ្តើមជួបប្រជុំគ្នាកាលពីថ្ងៃអង្គារ ទី៥កញ្ញា នៅទីក្រុងចាកាតា។ សំណុំរឿងជាច្រើន ត្រូវបានគេលើកមកនិយាយគ្នា ដែលក្នុងនោះ គឺមានជាអាទិ៍ បញ្ហាជម្លោះដែនទឹក ក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង បញ្ហាសេដ្ឋកិច្ច និងជាពិសេសសំណុំរឿងភូមា ដែលថ្នាក់ដឹកនាំរបបសិក ត្រូវគេហាមឃាត់មិនឲ្យមានវត្តមាននៅក្នុងជំនួបកំពូលនេះ។ ការប្រជែងគ្នា រវាងចិន និងអាមេរិក ព្រមទាំងសំណុំរឿងកូរ៉េខាងជើង ដែលគំរាមសន្តិសុខស្ថិរភាពតំបន់ ក៏មិនទៅណាឆ្ងាយពីតុប្រជុំដែរ។ នៅថ្ងៃទី៦កញ្ញានេះ ថ្នាក់ដឹកនាំប្រទេសអាស៊ាន ជួបប្រជុំជាមួយថ្នាក់ដឹកនាំ ចិន កូរ៉េខាងត្បូង ជប៉ុន និងសហរដ្ឋអាមេរិក។
អាស៊ានប្រកាសអ្វីខ្លះ ស្តីពីបញ្ហាភូមា?
នៅក្នុងសេចក្តីប្រកាសរួម ដែលទីភ្នាក់ងារព័ត៌មានបារាំង AFP បានអាន ថ្នាក់ដឹកនាំក្រុមប្រទេសអាស៊ាន បានហៅឲ្យភាគីភូមាទាំងអស់ ជាពិសេសរបបសិកភូមាតែម្តង ត្រូវតែបិទបញ្ចប់ឲ្យបាននូវអំពើហិង្សា និងត្រូវតែបញ្ឈប់ ការវាយប្រហារទាំងអស់ ដែលសំដៅទៅលើប្រជាជនស៊ីវីល ភូមិស្រុកផ្ទះសម្បែង សាលារៀន ផ្សារ មន្ទីរពេទ្យ និងទីកន្លែងសាសនាជាដើម។
ទាក់ទិននឹងផែនការសន្តិភាពទាំង៥ចំណុច ដែលអាស៊ានបានចុះហត្ថលេខាជាមួយរបបសិកភូមា កាលពីឆ្នាំ២០២១វិញ គឺវាជាស្ថិតនៅលើផ្លូវទ័លច្រក។ នេះបើផ្អែកតាមការបញ្ជាក់ ពីសំណាក់លោកស្រី Retno Marsuda រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសឥណ្ឌូណេស៊ី ដែលបានប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានក្រោយចេញពីកិច្ចប្រជុំនៅល្ងាចថ្ងៃអង្គារ។ លោកស្រី បញ្ជាក់ថា របបសិកភូមា មិនបានគោរពការសន្យាទាំង៥ចំណុចនេះទេ តែទោះជាយ៉ាងណា ផែនការនេះនៅតែមានសុពលភាពជាធរមានដដែល។
ដោយឡែក ក្រុមប្រទេសអាស៊ាន បានសម្រេចថា នៅឆ្នាំ២០២៦ ប្រទេសភូមា នឹងមិនអាចធ្វើជាប្រធានវិលជុំអាស៊ានបានទេ។ ការងារនេះ នឹងត្រូវប្រគល់ទៅឲ្យប្រទេសហ្វីលីពីន។ យ៉ាងណាមិញ លោកប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន បានអះអាងកាលពីរសៀលថ្ងៃអង្គារ ថាប្រទេសលោកបានត្រៀមខ្លួនជាស្រេច ក្នុងការធ្វើជាប្រធានវិលជុំអាស៊ាន នៅឆ្នាំ២០២៦ ជំនួសឲ្យភូមា។ បើផ្អែកតាមមន្ត្រីទូតម្នាក់ ដោយសុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះ ការសម្រេចប្រគល់ការងារជាប្រធានវិលជុំទៅឲ្យហ្វីលីពីន ជំនួសឲ្យភូមានេះ គឺអាស៊ានមិនចង់ក្លាយជាចំណាប់ខ្មាំងនៃសំណុំរឿងភូមា ហើយធ្វើឲ្យដំណើរការប្រជុំលើសំណុំរឿងផ្សេងទៀត ត្រូវជាប់គាំងទាំងស្រុង។
ប្រតិកម្មតបទៅនឹងសេចក្តីប្រកាសរបស់អាស៊ាន ដែលថ្កោលទោសខ្លួន រឿងវាយប្រហារទៅលើប្រជាជនស៊ីវីល របបសិកភូមាបានថ្លែងនៅព្រឹកថ្ងៃពុធ ទី៦កញ្ញា ថាសេចក្តីថ្លែងការណ៍នេះ មានលក្ខណៈ “ឯកតោភាគី” និង “លំអៀង”។ ក្រសួងការបរទេសភូមាបានចេញលិខិតមួយ ចុះផ្សាយដោយកាសែតរដ្ឋ Global New Light of Myanmar ដោយបានអំពាវនាវឲ្យអាស៊ាន ត្រូវគោរពគោលការគ្រិះនៃកតិកាសញ្ញាអាស៊ាន ដែលកំណត់អំពីការមិនលូកដៃចូលក្នុងកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់ប្រទេសសមាជិក។
វិវាទដែនទឹកក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង នៅតែក្តៅពុះកញ្ជ្រោល?
ក្រៅពីសំណុំរឿងភូមា សំណុំរឿងវិវាទដែនទឹក ក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូងក៏ជាបញ្ហាធំផងដែរ ដែលប្រទេសអាស៊ានមួយចំនួនចង់ជជែក។ ប៉ុន្មានថ្ងៃមុនការបើកជំនួបកំពូលនេះ ចិនបានចេញផ្សាយនូវផែនទីផ្លូវការថ្មីមួយទៀត ដែលគូសវាសលើតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូង។ យោងតាមផែនទីថ្មីនេះ តំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូងសឹងទាំងស្រុងគឺជាដែនកម្មសិទ្ធិរបស់ចិន ហើយបានធ្វើប្រទេសអាស៊ានខ្លះ ដូចជាវៀតណាម ហ្វីលីពីន ម៉ាឡេស៊ីជាដើម បង្ហាញការខឹងសម្បារភ្លាមដែរ។
នៅថ្ងៃពុធទី៦កញ្ញា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីចិន លី ឈាំង បានមានវត្តមាននៅក្នុងជំនួបកំពូល ជាមួយបណ្តាប្រទេសអាស៊ាន។ លោកបានថ្លែងថា ចិនមានកម្មវត្ថុរួមជាមួយបណ្តាប្រទេសអាស៊ាន គឺប្រឹងប្រែងការពារសន្តិភាព និងស្ថិរភាពតំបន់។ ដោយបានថ្លែងសរសើរអំពីទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ចពាណិជ្ជកម្មដ៏ស្អិតរមួត រវាងចិននឹងអាស៊ាន លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីចិនបានបន្ថែមថា ចិននឹងខំប្រឹងរកចំណុចប្រសព្វស្រុះស្រួលគ្នា ដោយទុកមួយឡែកនូវបញ្ហាវិវាទផ្សេងៗ។ លោកបន្តថា ដរាបណាយើងស្ថិតនៅលើផ្លូវដែលត្រឹមត្រូវ នោះទោះព្យុះសង្ឃរាណាក៏ដោយ ក៏មិនអាចមករំខានចំណងសហប្រតិបត្តិការ រវាងចិននិងអាស៊ានបានដែរ។
គួរកត់សំគាល់ថា ថ្វីបើវិវាទអធិបតេយ្យភាពដែនទឹក ក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង នៅតែក្តៅគគុក រវាងចិននឹងប្រទេសអាស៊ានមួយចំនួនមែន តែបើកតាមការវិភាគ គឺក្រុមប្រទេសអាស៊ាន ទំនងជាមិនអាចរួមគ្នាប្រកាសថ្កោលទោស ឬបរិហារសកម្មភាពវាតទីរបស់ចិន ដោយចំៗបានទេ។ លោក Aleksius Jamadu អ្នកជំនាញកិច្ចការអន្តរជាតិ នៅសកលវិទ្យាល័យPelita Harapan ក្រុងចាកាតា បានលើកឡើងថា ក្នុងកាលៈទេសៈនេះ ក្រុមប្រទេសអាស៊ានត្រូវគិតការពារផលប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចច្រើនជាង ជាជាងការប្រឈមមុខជាមួយចិន។
យ៉ាងណាក៏ដោយ ផ្អែកតាមប្រភពពីមន្ត្រីទូតខ្លះ ក្រុមប្រទេសអាស៊ាន បានសរសេរនៅក្នុងសេចក្តីព្រាង នៃសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួម ដោយលើកឡើងពីការព្រួយបារម្ភ ទាក់ទិននឹងវិវាទដែនទឹក ក្នុងតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូង។ ជាបញ្ហាដែលកើតឡើងដោយសកម្មភាពមួយចំនួនរបស់ចិន ដែលវាអាចបង្កឲ្យមានភាពតានតឹងកាន់តែខ្លាំងឡើង រំខានដល់សន្តិភាព សន្តិសុខ និងស្ថិរភាពតំបន់។ ទាក់ទិននឹងបញ្ហានេះដែរ ក្រុមប្រទេសអាស៊ាន បានសន្យាគ្នាថាពីនេះដល់ឆ្នាំ២០២៦ នឹងចរចាសម្រេចឲ្យបាននូវ “បទដ្ឋានរួម” មួយដែលមានខ្លឹមសារ ឈានទៅកាត់បន្ថយបញ្ហាតានតឹង នៅតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូង។
អាស៊ានគួរប្រកាន់ជំហរបែបណា ចំពោះការប្រជែងគ្នារវាងមហាអំណាចធំៗ?
ថ្ងៃពុធទី៦កញ្ញានេះដែរ ក្រុមប្រទេសអាស៊ាន ត្រូវចាប់ផ្តើមបើកជំនួបកំពូល អាស៊ាន+៣ ជាមួយចិន ជប៉ុន និងកូរ៉េខាងត្បូង។ សំណុំរឿងកូរ៉េខាងជើង ក៏គឺជាចំណុចមួយសំខាន់ផងដែរ ខណៈសន្តិសុខតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកទាំងមូល ស្ថិតនៅក្នុងការគំរាមកំហែងជាប្រចាំ ដោយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ របស់កូរ៉េខាងជើង។ វត្តមានរបស់លោក ហ្វូមីអូ គីស្ហីដា នាយករដ្ឋមន្ត្រីជប៉ុន និងលោកប្រធានាធិបតីកូរ៉េខាងត្បូង យូន ស៊ុកយោល ដែលនឹងត្រូវជួបលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីចិននៅក្នុងកិច្ចប្រជុំនេះ ត្រូវគេរងចាំតាមដានជាខ្លាំង ដោយសារតែប្រមាណ១សប្តាហ៍កន្លងមកនេះ ជប៉ុនត្រូវបានប្រជាជនចិន និងកូរ៉េខាងត្បូង ចោទប្រកាន់ថ្កោលទោសយ៉ាងខ្លាំង រឿងបង្ហូរទឹកកាកសំណល់នុយក្លេអ៊ែរ ចូលទៅក្នុងសមុទ្រ។
កាលវិភាគបន្ទាប់ទៅទៀត គឺជំនួបកំពូលអាស៊ីខាងកើត ដែលមានទាំងអស់១៨ប្រទេស ក្នុងនោះគឺមាន ចិន កូរ៉េខាងត្បូង ជប៉ុន ឥណ្ឌា សហរដ្ឋអាមេរិក និងរុស្ស៊ីផងដែរ។ គួរបញ្ជាក់ថា អាស៊ានស្ថិតនៅលើចំណុចកណ្តាល ប្រទាញប្រទង់គ្នា រវាងមហាអំណាចធំៗ គឺមានចិន រុស្ស៊ី និងសហរដ្ឋអាមេរិក មិនថាក្នុងសំណុំរឿងសេដ្ឋកិច្ចពាណិជ្ជកម្ម និងបញ្ហាភូមិសាស្ត្រនយោបាយ ដែលពាក់ព័ន្ធសន្តិសុខតំបន់ឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិកទាំងមូល បញ្ហាតៃវ៉ាន់ និងសំណុំរឿងសង្គ្រាមនៅអ៊ុយក្រែនជាដើម។ តាមការគ្រោងទុក លោកស្រី កាម៉ាឡា ហារីស អនុប្រធានាធិបតីអាមេរិក នឹងជួបគ្នាជាមួយលោកប្រមុខការទូតរុស្ស៊ី ស៊ែរហ្កី ឡាវរ៉ូវ នៅក្នុងវេទិកាតុមូលមួយ។
ទាក់ទិននឹងការប្រជែងគ្នារវាងមហាអំណាចធំៗនេះ លោកចូកូ វីដូដូ ប្រធានាធិបទីឥណ្ឌូណេស៊ី ដែលជាប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ រៀបចំកម្មវិធីជំនួបកំពូលនេះ បានលើកឡើងកាលពីថ្ងៃអង្គារទី៥កញ្ញាថា ក្រុមប្រទេសអាស៊ាន ត្រូវតែមានការប្រុងប្រយ័ត្ន មិនត្រូវធ្វើខ្លួនឲ្យក្លាយជាអន្តរការី ឬជាកូនចៅរណបឲ្យមហាអំណាចណាមួយទាំងអស់។ លោកបន្តថា អាស៊ានត្រូវតែសហការជាមួយប្រទេសទាំងអស់ ដើម្បីសន្តិភាព និងការរីកចម្រើន៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ