ភេរវកម្ម១១កញ្ញា២០០១៖ ១៩ឆ្នាំក្រោយ នៃសង្គ្រាមប្រឆាំងក្រុមភេរវកម្មតាលីបង់ នៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៧:០៥
ពិភពលោកនៅចាំបានយ៉ាងច្បាស់ ថ្ងៃទី១១កញ្ញា ឆ្នាំ២០០១ ជាថ្ងៃដែលសហរដ្ឋអាេមរិក បានរងនូវការវាយប្រហារភេរវកម្ម ដ៏ធំសម្បើមក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ។ ក្រុមភេរវជនតាលីបង់ បានប្លន់យន្តហោះ៤គ្រឿងផ្សេងគ្នា ដោយ២គ្រឿង យកទៅបើកបុកអាគារភ្លោះ World Trad Center កណ្តាលទីក្រុងញូយ៉ក ១គ្រឿងទៀត បានបើកបុកបំផ្ទុះ កំទេចអាគារមន្ទីរប៉ង់តាហ្គោនមួយផ្នែក ហើយយន្តហោះទី៤ បានសំដៅទៅកំទេចសេតវិមាន តែបានធ្លាក់នៅទីវាលមួយ ចំងាយប្រមាណ២៥០គីឡូម៉េត្រ ពីទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន។ ក្រោយហេតុការណ៍នេះ សហរដ្ឋអាេមរិក បានប្រកាសសង្រ្គាម ប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងក្រុមភេរវកម្មតាលីបង់ នៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន។
តាមការគ្រោងទុក ក្នុងឱកាសខួប១៩ឆ្នាំ នៃភេរវកម្មថ្ងៃទី១១កញ្ញា ២០០១ គឺមានកម្មវិធីរំលឹកវិញ្ញាណក្ខន្ធ ធ្វើឡើងនៅ២ទីតាំង។ ទីតាំងទីមួយ និងសំខាន់បំផុតនោះ គឺនៅទីក្រុងញូយ៉ក នៅទីបូជនីយដ្ឋាន Ground Zero នៃអាគារភ្លោះ World Trad Center។ ជារៀងរាល់ឆ្នាំនៅទីនេះ តែងតែមានកម្មវិធីរំលឹកវិញ្ញាណក្ខន្ធ ដល់អ្នកស្លាប់ក្នុងហេតុការណ៍នេះ ចំនួន៣០០០នាក់។ កម្មវិធីមួយទៀត គឺធ្វើនៅ ទីតាំងធ្លាក់យន្តហោះ នៅតំបន់ Shanksville ក្នុងរដ្ឋ Pennsylvanie ដែលមានអ្នកស្លាប់ចំនួន៤៤នាក់។
នរណាបង្ហាញកាយវិការ គោរពវិញ្ញាណក្ខន្ធ បានល្អជាងអ្នកណា?
នៅព្រឹកថ្ងៃសុក្រ លោក ចូ បៃដិន បេក្ខជនបក្សប្រជាធិបតេយ្យ មានវត្តមាននៅទីក្រុងញូយ៉ក ចូលរួមរំលឹកវិញ្ញាណក្ខន្ធអ្នកស្លាប់។ កម្មវិធីនេះ ត្រូវចាប់ផ្តើម ដោយការស្មឹងស្មាតមួយនាទី នៅវេលាម៉ោង ៨និង៤៦នាទីព្រឹក ដែលជាម៉ោងដែលយន្តហោះទី១ បានបុកអាគារ World Trad Center។ លោកចូ បៃដិន នឹងមិនថ្លែងសន្ទរកថាអ្វីទេ ព្រោះថាកម្មវិធីនេះ គឺគេទុកឱកាស ជាទូទៅឲ្យតែសមាជិកក្រុមគ្រួសារជនរងគ្រោះប៉ុណ្ណោះ ជាអ្នកថ្លែងសារ។ បន្ទាប់មកទៀត នៅពេលរសៀល លោក ចូ បៃដិន និងធ្វើដំណើរទៅ Shanksville ចូលរួមក្នុងពិធីរំលឹកវិញ្ញាណក្ខន្ធមួយទៀត នៅទីនោះ។
ចំណែកលោកដូណាល់ ត្រាំវិញ គឺលោកចូលរួម តែនៅក្នុងកម្មវិធីពេលព្រឹកថ្ងៃសុក្រ នៅShanksville តែប៉ុណ្ណោះ ដោយមិនមកទីក្រុងញូយ៉កទេ។ អ្នករៀបចំកម្មវិធី បានបញ្ចៀស មិនឲ្យបេក្ខជនទាំង២ ជួបគ្នាទេ នៅShanksville ដោយមួយទៅពេលព្រឹក មួយទៅពេលថ្ងៃ។
នៅក្នុងកម្មវិធីរំលឹកវិញ្ញាណក្ខន្ធអ្នកស្លាប់ ដោយអំពើែភេរវកម្មថ្ងៃទី១១កញ្ញា២០០១នេះ ជាទូទៅគឺគេរៀបចំ មិនឲ្យមានលក្ខណៈនយោបាយទេ ដោយបេក្ខជនឈរឈ្មោះបោះឆ្នោត មិនមានឱកាស ថ្លែងសារនយោបាយអ្វីទេ។ តែយ៉ាងណា រូបភាពដែលផ្សាយផ្ទាល់ព្រោងព្រាតតាមបណ្តាញព័ត៌មាន ដែលបង្ហាញពី ការស្មឹងស្មាត និងការសម្តែងការអាណិតអាសូរ ដល់អ្នកស្លាប់ ពីសំណាក់ បេក្ខជនឈរឈ្មោះនីមួយៗនេះ គឺវាអាចចូលរួមចំណែកដែរ ក្នុងការទាក់ទាញចិត្តប្រជាជនអាមេរិក ឲ្យស្រលាញ់គាំទ្រ និងបោះឆ្នោតឲ្យ។
សង្រ្គាម១៩ឆ្នាំនៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន
គិតមកទល់ពេលនេះ គឺរយៈពេល១៩ឆ្នាំហើយ។ ជារយៈពេលដែលសហរដ្ឋអាមេរិក បានធ្វើសង្រ្គាមសងសឹក ប្រយុទ្ធនឹងក្រុមភេរវកម្មតាលីបង់ នៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន។ ១៩ឆ្នាំនៃសង្រ្គាម យើងអាចនិយាយបានដោយខ្លីថា លទ្ធផលល្អ គឺគ្មានទាល់តែសោះ។ ផ្ទុយទៅវិញ អាហ្វហ្កានីស្ថាន ត្រូវហែកហួរ យារយីដោយសង្រ្គាមរ៉ាំរ៉ៃ។ អ្នកដែលទទួលការលំបាកបំផុតនោះ គ្មាននរណាក្រៅពីប្រជាជនអាហ្វហ្កានីស្ថានទេ។ តាមការប៉ាន់ស្មាន ជីវិតមនុស្សយ៉ាងហោច ១៥ម៉ឺននាក់ បានស្លាប់ ដោយសារសង្រ្គាមនេះ។ ចំណែក ក្រុមតាលីបង់ ដែលអាមេរិក ប្រយុទ្ធសងសឹកនោះ គឺនៅតែមានឥទ្ធិពលដដែល។
យោងតាមតួលេខ របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ជនស៊ីវីល អាហ្វហ្កានីស្ថាន មានស្លាប់ចន្លោះ ពី៣០០០០ ទៅ៦០០០០នាក់ ដោយសារសង្រ្គាមគ្មានថ្ងៃបញ្ចប់នេះ។ យោងតាមតួលេខផ្លូវការ របស់ មន្ទីរប៉ង់តាហ្គោន ទាហានអាមេរិក មានស្លាប់ចំនួន ១៩០៩នាក់ និងរបួសជាង២ម៉ឺននាក់។ ក្រៅពីទាហានអាេមរិក គឺនៅមានទាហានប្រទេសសម្ព័ន្ធមិត្តអូតង់ ជាច្រើនទៀត បានស្លាប់ ដូចជាទាហានអង់គ្លេស ស្លាប់ ៤៥៤នាក់ កាណាដាស្លាប់ ១៥៧នាក់ និងបារាំងស្លាប់ ៨៩នាក់។
ការចំណាយប្រាក់វិញ គិតត្រឹមខែកញ្ញាឆ្នាំ២០១៩ ក្រសួងការពារជាតិអាេមរិក បានបូកសរុប ឃើញថាចំណាយអស់យ៉ាងហោច ៧៧៦ពាន់លានដុល្លារ ដែលក្នុងនោះ ១៩៧ពាន់លានដុល្លារ គឺត្រូវចំណាយទៅលើ ការកសាងរៀបចំប្រទេសអាហ្វហ្កានីស្ថានឡើងវិញ។ ជារួមយើងឃើញថា សង្រ្គាមរ៉ាំរ៉ៃ ដែលអាមេរិកបានធ្វើនៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន ក្រោយភេរវកម្មថ្ងៃទី ១១កញ្ញា ២០០១នេះ គឺមានតែការខាតបង់ ទាំងជីវិតមនុស្ស ទាំងប្រាក់កាស។ ហើយនេះយើងនៅមិនគិត ពីសង្រ្គាមនៅអ៊ីរ៉ាក់ផងទេ។
ដកទ័ពចេញ ដោយរបៀបណា?
រដ្ឋាភិបាលអាមេរិក តាំងតែពីជំនាន់លោកអូបាម៉ា បានគិតគូរ ចង់ដកទ័ពចេញពីអាហ្វហ្កានីស្ថាន និងអ៊ីរ៉ាក់ផង។ លោកដូណាល់ ត្រាំ បានបន្ថែមល្បឿនកាន់តែខ្លាំង ដល់ការដកទ័ពចេញពីអាហ្វហ្កានីស្ថាន ដោយបានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពមួយ ជាមួយក្រុមតាលីបង់ កាលពីខែកុម្ភៈ ដើមឆ្នាំនេះ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកជំនាញមួយចំនួនបានមើលឃើញថា រដ្ឋាភិបាលលោកដូណាល់ ត្រាំ ដូចជាចង់ចាប់បង្ខំ ឲ្យភាគីទាំង២នេះ ចូលតុចរចា យ៉ាងតក់ក្រហល់។ លោកដូណាល់ ត្រាំ ត្រូវការយកដំណឹងល្អនេះ ទៅអួតឃោសនា បិទបញ្ចប់អាណត្តិរបស់គាត់ ថាគាត់បានជោគជ័យអ្វីខ្លះ។
មតិរិះគន់ថា អាេមរិកបានចុះកិច្ចព្រមព្រៀង ជាមួយក្រុមតាលីបង់ ដោយតក់ក្រហល់ និងបានធ្វើសម្បទានជ្រុលហួសហេតុ ទៅឲ្យក្រុមតាលីបង់។ បញ្ហាទាក់ទិននឹងការដោះលែងអ្នកទោសតាលីបង់ ប្រមាណ៤០០នាក់នោះ បានធ្វើឲ្យមានការរិះគន់ខ្លាំងណាស់។ អ្នកទោសតាលីបង់ទាំងនោះ គឺសុទ្ធសឹងតែជាមេភេរវកម្ម ជាជនឧក្រិដ្ឋ ជាឃាតករ បាតដៃប្រលាក់ឈាមទាំងអស់។ អញ្ចឹងហើយ បានជាភាគីរដ្ឋាភិបាលក្រុងកាប៊ូល បានរារែកខ្លាំងណាស់ ជាច្រើនខែមកហើយ មុននឹងដាច់ចិត្តដោះលែង ដោយទំនងជារងសំពាធខ្លាំងពីអាមេរិក។
ការចរចាសន្តិភាព រវាងក្រុមតាលីបង់ និងរដ្ឋាភិបាលអាហ្វហ្កានីស្ថាន
ការចរចាសន្តិសភាព បានលើកពេលម្តងជា២ដងរួចហើយ ដោយសារតែភាគីទាំង២មិនត្រូវគ្នា រឿងដោះដូរអ្នកទោស។ ក៏ប៉ុន្តែទីបំផុតទៅ ភាគីរដ្ឋាភិបាលអាហ្វហ្កានីស្ថាន បានសុខចិត្ត ដោះលែងអ្នកទោសតាលីបង់ ប្រមាណ៤០០នាក់ ដើម្បីឲ្យក្រុមតាលីបង់ ចូលតុចរចា។
តាមដំណឹងដែលទទួលបាននៅព្រឹកថ្ងៃសុក្រទី១១កញ្ញា គឺការចរចានឹងចាប់ផ្តើមបើក នៅថ្ងៃសៅរ៍ទី១២កញ្ញា នៅទីក្រុងដូហា។ ក្រុមតាលីបង់ បានប្រកាសថា គេត្រៀមខ្លួនរួចរាល់ហើយ។ ចំណែកខាងរដ្ឋាភិបាលក្រុងកាប៊ូលវិញ ក៏បានបញ្ជូនគណប្រតិភូចំនួន២១នាក់ ទៅដល់ក្រុងដូហាហើយដែរ។ លោក ម៉ៃ ប៉ុមប៉េអូ ប្រមុខការទូត អាមេរិក ក៏នឹងមានវត្តមាននៅដូហា នៅថ្ងៃសៅរ៍ទី១២កញ្ញាដែរ។ យ៉ាងណាមិញ លោក ម៉ៃ ប៉ុមប៉េអូ មុននឹងចេញដំណើរទៅ បាននិយាយថា លោកសង្ឃឹមថា ភាគីអាហ្វហ្កានីស្ថានទាំង២ នឹងមិនធ្វើឲ្យឱកាសជាប្រវត្តិសាស្ត្រនេះ ត្រូវរលាយសាបសូន្យនោះទេ។
ខំធ្វើសង្រ្គាមជិត២០ឆ្នាំ ស្លាប់មនុស្សរាប់សិបម៉ឺននាក់ ចាប់បានក្រុមឧក្រិដ្ឋតាលីបង់៤០០នាក់ តែទីបំផុត ដោះលែងទៅវិញដោយស្រួល។ វាហាក់បីដូចជា ១៩នៃសង្រ្គាមនេះ គឺត្រូវឆាចោល ឯមនុស្សស្លាប់គ្មានន័យ។ ហើយអ្វីដែលសំខាន់នោះ គឺគ្មាននរណាអាចធានាបានទេ ថាកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាព ដែលរដ្ឋាភិបាលក្រុងកាប៊ូល កំពុងចរចាជាមួយក្រុមតាលីបង់នេះ នឹងអាចនាំអាហ្វហ្កានីស្ថាន ឲ្យស្គាល់សន្តិភាពពិតប្រាកដនោះ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ