ការប្រយុទ្ធគ្នានៅតំបន់ការ៉ាបាក់៖ អ.ស.ប. ទាមទារឲ្យ អាម៉េនី និងអាស៊ែបៃហ្សង់ ទំលាក់អាវុធដើម្បីចរចា
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៧:៤៥
អស់រយៈពេលប្រមាណ៤ថ្ងៃមកហើយ ដែលមានការប្រយុទ្ធគ្នា នៅឯតំបន់ខ្ពង់រាបការ៉ាបាក់ រវាងកងទ័ពអាមេនី និងកងទ័ពអាស៊ែបៃហ្សង់ បណ្តាលឲ្យស្លាប់មនុស្សជាច្រើននាក់។ តំបន់ខ្ពង់រាបការ៉ាបាក់នេះ គឺជាដែនដីប្រកាសឯករាជ្យដោយខ្លួនឯង ចង់ផ្តាច់ចេញពីទឹកដីអាស៊ែបៃហ្សង់ ដោយហេតុថាប្រជាជនតំបន់នេះ គឺជាអ្នកកាន់សាសនាគ្រឹស្ត ហើយមានទំនាក់ទំនងស្និទជាមួយអាមេនី ចំណែកឯអាស៊ែបៃហ្សង់វិញ គឺជាប្រទេសមានប្រជាជនភាគច្រើន កាន់សាសនាអ៊ីស្លាមនិកាយឈីអ៊ីត។ កាលពីថ្ងៃអង្គារម្សិលមិញ ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ បានទាមទារឲ្យ អាមេនី និងអាស៊ែបៃហ្សង់ ត្រូវទំលាក់អាវុធជាបន្ទាន់។ មានការព្រួយបារម្ភថា ជម្លោះប្រដាប់អាវុធនេះ អាចនឹងរីកធំ បង្កវិបត្តិដល់តំបន់កូកាសទាំងមូល បន្ទាន់ពីលោកប្រធានាធិបតីតួកគី បានប្រកាសគោលជំហរ គាំទ្រជួយខាងអាស៊ែបៃហ្សង់។
លើកចុងក្រោយ ដែលមានការប្រយុទ្ធគ្នា នៅតំបន់ការ៉ាបាក់នេះ គឺនៅឆ្នាំ២០១៦។ ហើយការប្រយុទ្ធគ្នា ដ៏ធ្ងន់ធ្ងរបំផុតនោះ គឺនៅឆ្នាំ១៩៩១ ដែលបានបណ្តាលឲ្យស្លាប់ជីវិតមនុស្ស ប្រមាណ៣ម៉ឺននាក់។ កាលនោះ ក្រុមកងកម្លាំងបំបែករដ្ឋនៃតំបន់ការ៉ាបាក់ រួមជាមួយកងទ័ពអាមេនី បានប្រយុទ្ធជាមួយកងទ័ពអាស៊ែបៃហ្សង់ ដើម្បីប្រកាសឯករជ្យ តែជាចុងក្រោយ សហគមអន្តរជាតិ មិនបានទទួលស្គាល់ទេ។ ហេតុដូច្នេះហើយ បានជាបញ្ហានេះ វានៅរ៉ាំរ៉ៃរហូតដល់បច្ចុប្បន្ន ព្រោះថាតំបន់ខ្ពង់រាបការ៉ាបាក់នេះ នៅតែចង់ផ្តាច់ខ្លួនចេញ អាស៊ែបៃហ្សង់។
តុលាការសិទ្ធិមនុស្សអឺរ៉ុប អំពាវនាវឲ្យភាគីជំលោះ គោរពសន្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិការពារអាយុជីវិតជនស៊ីវីល
ការប្រយុទ្ធគ្នា ៤ថ្ងៃមកនេះ យោងតាមការបូកសរុបជាផ្លូវការ គឺមានការបាត់បង់ជីវិតមនុស្សយ៉ាងហោច ៩៨នាក់ ក្នុងនោះ៨១នាក់ គឺជាកងកម្លាំងបំបែកទឹកដីការ៉ាបាក់ និង១៧នាក់ទៀត គឺជាប្រជាជនស៊ីវីល ១២នាក់ជាជនជាតិអាស៊ែបៃហ្សង់ និង ៥ជាប្រជាជនអាមេនី។
ខាងអាមេនី គេបានអះអាងថា បានកំទេចយានដ្រូនរបស់អាស៊ែបៃហ្សង់ ចំនួន៧២គ្រឿង បាញ់ឧត្ថម្ភាគចក្រទំលាក់បាន៧គ្រឿង កំទេចរថក្រោះបាន១៣៧គ្រឿង យន្តហោះចម្បាំងមួយគ្រឿង និងរថយន្តចល័តទ័ពចំនួន៨២គ្រឿងទៀត។ ហើយខាងខ្លួនបានសម្លាប់ទាហានអាស៊ែបៃហ្សង់ ចំនួនប្រមាណ៧៩០នាក់ និងរបួសជិត២០០០នាក់។
ដោយឡែក ភាគីអាស៊ែបៃហ្សង់វិញ មិនបានបញ្ចេញតួលេខ ថាទាហានខ្លួនស្លាប់ប៉ុន្មាននាក់ទេ។ កងទ័ពអាស៊ែបៃហ្សង់ គ្រាន់តែបានប្រកាសថា ខ្លួនបានរុលចូល ដណ្តើមមកកាន់កាប់វិញ នូវផ្ទៃដីមួយចំនួន នៃតំបន់ការ៉ាបាក់នេះ។ កងទ័ពអាស៊ែបៃហ្សង់ អះអាងទៀតថា បានសម្លាប់ទាហានបំបែកទឹកដីដែលគាំទ្រដោយអាមេនី ចំនួន២៣០០នាក់ កំទេចរថក្រោះបាន១៣០គ្រឿង កាំភ្លើងធំ២០០គ្រឿង កាណុងមីស៊ីល២៥គ្រឿង និងបានកម្ទេចប្រព័ន្ធខែលមីស៊ីល S-300 ដែលអាមេនីបានទិញពីរុស្ស៊ីថែមទៀតផង។
តែយ៉ាងណា តួលេខស្លាប់មនុស្ស និងខូចខាតទាំងអស់នេះ គឺមិនមានប្រភពឯករាជ្យណាមួយ អាចបញ្ជាក់បានទេ។ ភាគីទាំងសងខាង ប្រកាសរៀងៗខ្លួន ហើយការប្រយុទ្ធគ្នានៅតែបន្តនៅឡើយទេ រហូតមកដល់ព្រឹកថ្ងៃទី៣០កញ្ញានេះ។ នៅព្រឹកនេះដែរ តុលាការសិទ្ធិមនុស្សអឺរ៉ុប (CEDH) បានក្រឿនរំលឹក ភាគីទាំងសងខាង អាមេនី និង អាស៊ែបៃហ្សង់ ត្រូវតែធានាឲ្យបាននូវការគោរពសន្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិ ក្នុងការពារជីវិតប្រជាជនស្លូតត្រង់ និងមិនធ្វើទារុណកម្មមនុស្ស។
អាមេនី ថាកាលៈទេសៈនេះ មិនទាន់អាចចរចាបានទេ
ប្រទេសសមាជិកទាំង១៥ នៃក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ អង្គការសហប្រជាជាតិ បានរួមគ្នាចេញសេចក្តីប្រកាស កាលពីថ្ងៃអង្គារទី២៩កញ្ញា ទាមទារឲ្យកងទ័ព អាមេនី និង អាស៊ែបៃហ្សង់ ត្រូវតែឈប់បាញ់ ជាបន្ទាន់។ នៅក្នុងសេចក្តីប្រកាសនេះដែរ ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ បានលើកឡើងពីភាពចាំបាច់ នៃតួនាទីដឹកនាំការចរចា របស់ក្រុមប្រទេសមីនស្គ៍ នៃអង្គការដើម្បីសន្តិសុខ និងសហប្រតិបត្តិការអឺរ៉ុប ពោលគឺមានបារាំង រុស្ស៊ី និងសហរដ្ឋអាមេរិក។
ក៏ប៉ុន្តែ នៅថ្ងៃពុធនេះ លោក Nikol Pachinian នាយករដ្ឋមន្ត្រីអាមេនី បានលើកឡើងប្រាប់បណ្តាញព័ត៌មាន Interfax រុស្ស៊ីថា សម្រាប់កាលៈទេសៈពេលនេះ គឺអាមេនី មិនអាចចរចាជាមួយអាស៊ែបៃហ្សង់បានទេ ព្រោះថា ការប្រយុទ្ធគ្នានៅក្តៅគគុកនៅឡើយ។ លោកបន្ថែមថា អាមេនី យល់ព្រមចរចា ល្គឹកណា ទាក់តែ មានបរិយាកាសស្ងប់ នឹងមានលក្ខខណ្ឌសមស្រប។
បើតាមការរំពឹងទុក រុស្ស៊ីអាចជាអ្នកដែលមានតួនាទីសំខាន់ជាងគេ ក្នុងការធ្វើជាអាជ្ញាកណ្តាល ដឹកនាំការចរចា ព្រោះរុស្ស៊ីកន្លងមក ធ្លាប់ទំនាក់ទំនងល្អ ជាមួយប្រទេសទាំង២នេះ។ រុស្ស៊ីធ្លាប់ជាអ្នកទំនុកបំរុង នឹងលក់អាវុធឲ្យប្រទេសទាំង២នេះទៀតផង។
តួកគីប្រកាសគាំទ្រ ឲ្យអាស៊ែបៃហ្សង់បន្តប្រយុទ្ធ
តួកគី បានលូកដៃចូលក្នុងវិវាទនេះ ដោយប្រកាសគាំទ្រ អាស៊ែបៃហ្សង់ពេញទំហឹង តែម្តង។ បើផ្អែកតាមការវិភាគ របស់លោកស្រី Gela Gasadze អ្នកវិភាគនៅហ្សកស៊ី បានលើកឡើងថា ប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ លោក Ilham Aliev ប្រធានាធិបតីអាស៊ែបៃហ្សង់ ហាក់ដូចជាអន់ចិត្ត ជាមួយនឹងលោកប្រធានាធិបតីពូទីន ដោយខឹងថារុស្ស៊ី លក់អាវុធល្អៗ ទៅឲ្យតែខាងអាមេនី។ ហេតុដូច្នេះហើយ បានជាអាស៊ែបៃហ្សង់ មិនសូវស្តាប់រុស្ស៊ីដូចមុនទេ ហើយងាកទៅខាងតួកគី។
ប្រទេសធំៗ អាមេរិក បារាំង រុស្ស៊ី អាល្លឺម៉ង់ ព្រមទាំងអង្គការសហប្រជាជាតិផង សុទ្ធតែប្រកាសឲ្យភាគីជម្លោះទំលាក់អាវុធ ហើយបើផ្លូវចរចា។ តែផ្ទុយទៅវិញ មានតែលោកប្រធានាធិបតីតួកគី តែម្នាក់គត់ ដែលប្រកាសថា អាស៊ែបៃហ្សង់កុំភ័យ បើត្រូវការជំនួយ តួកគីនឹងទៅជួយប្រយុទ្ធ។ សម្តី បែបញុះញងឲ្យប្រយុទ្ធ ពីសំណាក់លោកអ៊ែរដូហ្កាន់នេះ បានធ្វើឲ្យលោកម៉ាក្រុង ប្រតិកម្មភ្លាមនៅព្រឹកថ្ងៃពុធនេះ ដោយលោកម៉ាក្រុង បានចាត់ទុកសម្តីនេះ គ្រោះថ្នាក់ណាស់ សម្រាប់សន្តិសុខ និងស្ថិរភាពនៃតំបន់កូកាស។
យ៉ាងណាមិញ ភាគីអាមេនី បានចោទថា តួកគី បានបញ្ជូនទ័ព និងគ្រឿងសព្វាវុធ ទៅជួយអាស៊ែបៃហ្សង់ ក្នុងការប្រយុទ្ធប៉ុន្មានថ្ងៃនេះ។ ក៏ប៉ុន្តែ លោក Ilham Aliev ប្រធានាធិបតីអាស៊ែបៃហ្សង់ បានអះអាងថា តួកគីបានជួយតែជំនួយផ្នែកស្មារតីតែប៉ុណ្ណោះ។
សមរភូមិថ្មី នៃមហិច្ឆិតារបស់លោក អ៊ែរដូហ្កាន់
ជាបឋមយើងត្រូវដឹងថា អាមេនី គឺជាសត្រូវប្រវត្តិសាស្ត្រ យូរអង្វែងមកហើយ របស់តួកគី។ ជាក់ស្តែង អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ធ្វើទៅលើជនជាតិអាមេនី បង្កឡើងដោយអំណាចនយោបាយតួកគី នៅដើមសតវត្សទី២០ គឺតួកគីនៅតែប្រកែកមិនទទួលស្គាល់ជានិច្ច។ តួកគី ដឹកនាំដោយ លោកអ៊ែរដូហ្កាន់ កាន់តែមានទំនោរជាតិនិយមជ្រុល ហើយបានចិញ្ចឹមចិត្តស្អប់ ខឹងនឹងអាមេនីជានិច្ច។ ក្នុងក្រសែរភ្នែក លោកអ៊ែរដូហ្កាន់ អាមេនី គឺជាគ្រោះថ្នាក់មួយសម្រាប់តួកគីទៅថ្ងៃអនាគត។ ដូច្នេះហើយ បានជាតួកគី គាំទ្រខាងអាស៊ែបៃហ្សង់។ មួយវិញទៀតនោះ អាស៊ែបៃហ្សង់ គឺជាប្រទេសអ៊ីស្លាមដូចតួកគីដែរ ទោះបីនិកាយខុសគ្នាក៏ដោយ ហើយប្រជាជនអាស៊ែបៃហ្សង់ ក៏និយាយភាសាតួកគីដែរ។
វាក៏ជាយុទ្ធសាស្ត្រ ពង្រឹងឥទ្ធិពល កសាងមុខមាត់ របស់តួកគីដែរ ក្នុងនាមជាមហាអំណាចតំបន់ ដ៏សំខាន់ម្នាក់។ ដូចយើងបានសង្កេត កន្លងមកហើយ ក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកអ៊ែរដូហ្កាន់ តួកគី បានចេញមុខ លូកដៃអន្តរាគមន៍យោធា ក្នុងសង្រ្គាមនៅស៊ីរី ផង នៅលីប៊ីផង។ យុទ្ធសាស្ត្រនេះ ក៏ដើម្បីអូសទាញការគាំទ្រ កោតសរសើរ ពីសំណាក់ប្រជាជនតួកគី ដែលមានទំនោរជាតិនិយម និងអ៊ីស្លាមនិយមដែរ។ លោកអ៊ែរដូហ្កាន់ មានមហិច្ឆិតា ចង់ឲ្យតួកគី ត្រូវគេស្ញប់ស្ញែងសរសើរ ថាជាអ្នកការពារប្រយោជន៍របស់ប្រទេសអ៊ីស្លាមទាំងអស់ នៅក្នុងតំបន់។ ទ្រឹស្តីជាតិនិយម អ៊ីស្លាមនិយម បែបប្រជាភិថុតនេះ មិនទៅណាឆ្ងាយពីលោកអ៊ែរដូហ្កាន់ទេ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ