OMS ចង់ឃើញពិភពលោក រួមដៃគ្នាប្រឆាំងជំងឺកូវីដ១៩ ដូចការប្រយុទ្ធទល់នឹងជំងឺអុត
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៧:០៤
កាលពី ៤០ឆ្នាំមុន ពោលក្នុងថ្ងៃទី ៨ ឧសភា ឆ្នាំ១៩៨០ អង្គការសុខភាពពិភពលោកបានប្រកាស រំដោះពិភពលោកចេញផុតពីជំងឺអុតធំ។ ជាជោគជ័យជាប្រវត្តិសាស្រ្ត ដែលបានមកពីការរួមសាមគ្គីគ្នាជាលក្ខណៈសកល។ នេះជាការថ្លែងរបស់លោក Tedros Adhanom Ghebreyesus អគ្គនាយកអង្គការសុខភាពពិភពលោកនៅក្នុងសន្និសីទកាសែតក្នុងល្ងាចថ្ងៃសុក្រ ទី៨ ឧសភា ពីទីក្រុងហ្សឺណែវ។ អគ្គនាយកអង្គការសុខភាពពិភពលោក ចង់ឲ្យពិភពលោកយកគំរូដដែលមួយនេះដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងកូវីដ-១៩ បច្ចុប្បន្ន។
អុតធំ ជាអ្វី ?
ជំងឺអុតធំ ជាជំងឺឆ្លងដ៏កាចសាហាវណាស់ បង្កឡើងដោយវីរុសដែលមានឈ្មោះថា វ៉ារីយ៉ូលីក VARIOLIQUE។ វីរុសអាចចម្លងពីមនុស្សម្នាក់ទៅមនុស្សម្នាក់ទៀត តាមរយៈការស្រូបយកមេរោគដែលតោងនៅក្នុងខ្យល់ និងតាមរយៈទឹកមាត់ដែលខ្ទាតចេញពីអ្នកជំងឺ (អ្នកដែលមានផ្ទុកមេរោគអុតធំ ហើយមានបញ្ចេញអាការៈសញ្ញារោគ មិនដូចជំងឺកូវីដដែលចម្លងតាំងពីទាន់មានរោគសញ្ញាទេ)។ ១២-១៤ថ្ងៃក្រោយការចម្លងមេរោគ អ្នកជំងឺចាប់ផ្តើមមានរោគសញ្ញា រោលកន្ទួលលើស្បែក ឡើងខ្ទុះ អមដោយអាការៈឈឺក្បាល ចុកចាប់ពេញខ្លួន ក្អួតចង្អោរវិលមុខអស់កម្លាំងនឿយហត់។
គេមិនដឹងច្បាស់ អំពីដើមហេតុដែលបង្កឱ្យមានជំងឺអុតធំនេះទេ។ ប៉ុន្តែបើតាមអ្នកជំងឺអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រខ្លះ វីរុសទំនងចេញមកពីសត្វហើយឆ្លងមកមនុស្ស។ វីរុសនៃជំងឺឆ្លងរបស់សត្វនៅតំបន់ភាគខាងជើងទ្វីបអាហ្វ្រិក ឬមកចិន ឬមកពីតំបន់ជ្រលងINDUSប្រទេសប៉ាគីស្ថានបច្ចុប្បន្ន។ មុននឹងរាលដាលទូទាំងពិភពលោក។ ស្តាប់ទៅធ្វើឱ្យគេអត់នឹកគិតភ្ជាប់នឹងជំងឺកូវីដមិនបាន។
អុតធំ ជាជំងឺដ៏កំណាច។ មុនការរកឃើញថ្នាំបង្ការ ៣០%នៃជាអ្នកឆ្លងវីរុសវ៉ារីយ៉ូលីក បានស្លាប់ ពោលគឺក្នុងចំណោមអ្នកជំងឺ១០នាក់ បីនាក់ស្លាប់ និងដល់ទៅ ៨០ទៅ៩៥% នៅអាហ្វ្រិក។ មកដល់សតវត្សរ៍ទី២០ទៅហើយ និងក្នុងអំឡុងតែមួយសតវត្សរ៍នេះ អុតធំបានសម្លាប់ជីវិតមនុស្សយ៉ាងសន្ធឹកសន្ធាប់ អស់ប្រមាណ ៣០០លាននាក់ នៅទូទាំងពិភពលោក។
អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រអង់គ្លេសបានរកឃើញថ្នាំបង្ការជំងឺអុតធំ នៅឆ្នាំ១៧៩៦។ មុនក្លាយជាថ្នាំអាចចាក់ វិធីបង្ការគឺការជោះអុត ដែលឪពុកម្តាយយើងមានស្លាកស្នាមនៅដើមដៃបន្សល់ទុករហូតមកទល់សព្វថ្ងៃ។ ថ្វីបើប្រជាពលរដ្ឋភាគច្រើន មានអង់ទីក័រការពារខ្លួន តាមរយៈការជោះអុតជាថ្នាំបង្ការមែន តែមេរោគនៅតែបន្តរីករាលដាល។
តើអង្គការសុខភាពពិភពលោក មានសកម្មភាពការងារប្រឆាំងនឹងជំងឺអុត យ៉ាងណា ?
ជំងឺអុតធំ ត្រូវបានគេចាត់ទុកជាសត្រូវ ជាអាទិភាពមួយដែលត្រូវកម្ចាត់ឱ្យបាន នៅថ្ងៃបង្កើតអង្គការសុខភាពពិភពលោក ឆ្នាំ១៩៤៨។ ប៉ុន្តែគេត្រូវរង់ចាំដល់ឆ្នាំ១៩៥៨ ទើបអង្គការលើកផែនការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជំងឺអុតចេញ។
ក្នុងជំនួបប្រជុំរបស់អង្គការសុខភាពពិភពលោក សហភាពសូវៀតជាអ្នកលើកសំណើបើកយុទ្ធនាការចាក់ថ្នាំបង្ការកម្ចាត់អុត កំរិតពិភពលោក ដោយកំណត់កម្មវត្ថុ ធ្វើយ៉ាងណាឱ្យក្នុងរយៈពេលពី ៤-៥ឆ្នាំ ប្រជាពលរដ្ឋលើភពផែនដី ចំនួន៨០% បានទទួលថ្នាំបង្ការ។ សំណើត្រូវបានសហរដ្ឋអាមេរិកទទួលយល់ព្រមសហការជាមួយភ្លាម បើទោះបីតាមបែបនយោបាយពួកគេមានសង្គ្រាមត្រជាក់នឹងគ្នាក៏ដោយ។ អង្គការសុខភាពពិភពលោកបានចាប់ផផ្តើមបើកយុទ្ធនាការចាក់ថ្នាំបង្ការទ្រង់ទ្រាយធំ ទាំងហ្វូងៗ។ ប៉ុន្តែយុទ្ធសាស្ត្រនេះ មានប្រសិទ្ធភាពតែនៅក្នុងប្រទេសខ្លះ។ នៅទីបំផុតអង្គការសុខភាពពិភពលោកបានសម្រេចប្តូរយុទ្ធសាស្ត្រ ផ្តើមធ្វើយុទ្ធនាការឃោសនា ផ្តល់ព័ត៌មាន ឱ្យស្គាល់ពីជំងឺ និងសកម្មភាពប្រឆាំងនឹងជំងឺ។ ដើម្បីការពារ និងទប់ស្កាត់ការរាតត្បាត អង្គការសុខភាពពិភពលោក មិនខ្លាចនឹងចុះដើរទៅគោះទ្វារពីផ្ទះមួយទៅផ្ទះ ស្វែងរកបុគ្គលដែលមានទំនាក់ទំនងនឹងមានជំងឺទេ ហើយនាំមកចាក់ថ្នាំបង្ការ និងនាំមកព្យាបាល ដើម្បីកុំឱ្យទៅចម្លងអ្នកដទៃ។ ពោលគឺរបៀបដូចគម្រោងដាក់កម្មវិធី រកដានអ្នកផ្ទុកមេរោគកូរ៉ូណាថ្មី របស់រដ្ឋាភិបាលមួយចំនួននៅអឺរ៉ុប។
ជំងឺអុតឃើញមានកើត ក្នុងទ្រង់ទ្រាយធំ ជាលើកចុងក្រោយ នៅបង់ក្លាដែស នៅឆ្នាំ ១៩៧៥ និងក្នុងទម្រង់តូចចុងក្រោយ នៅប្រទេសសូម៉ាលីនៅឆ្នាំ១៩៧៧។ នៅឆ្នាំ១៩៧៨ អ្នកកាសែតថតរូបជាតិអង់គ្លេសធ្វើការនៅជិតមន្ទីរពិសោធន៍ស្រាវជ្រាវជំងឺអុត ជាជនរងគ្រោះ ចុងក្រោយគេម្នាក់ នៃជំងឺអុត។
នៅថ្ងៃទី ៨ ឧសភា ឆ្នាំ១៩៨០ ទើបអង្គការសុខភាពពិភពលោកទទួលបានជោគជ័យទាំងស្រុង ដោយប្រកាសកម្ចាត់ជំងឺអុតបាន ទាំងស្រុង ជាផ្លូវការ។
ប៉ុន្តែតើគេអាចយកធ្វើជាគំរូម្តេចនឹងកើតទៅ បើសម្រាប់កូវីដ គេនៅមិនទាន់រកឃើញថ្នាំបង្ការផង ?
ជោគជ័យជាប្រវត្តិសាស្ត្រសម្រាប់ពិភពលោកក្នុងការកម្ចាត់ជំងឺអុត គឺជាលទ្ធផលនៃការរកឃើញថ្នាំបង្ការ ប៉ុន្តែជោគជ័យនេះ ក៏ជាលទ្ធផលនៃកិច្ចសហការអន្តរជាតិ ដែលឈរលើយុទ្ធនាការការពារ ព្យាបាល និងវិភាគរកជំងឺ។ នៅពេលរុស្ស៊ី អំពាវនាវឱ្យពិភពលោកសហការគ្នា នៅឆ្នាំ១៩៦៧ ជំងឺអុតនៅតែជាជំងឺរាតត្បាតខ្លាំងក្នុងប្រទេសចំនួន៣៣ និងចម្លងដល់ប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណជាង ១២០០លាននាក់ ព្រមទាំងបន្តសម្លាប់ជីវិតមនុស្សអស់ប្រមាណ ២លាននាក់ទៀត។ សេចក្តីអំពាវនាវរបស់រុស្ស៊ី និងការគាំទ្ររបស់អាមេរិក បានជំរុញឱ្យអង្គការសុខភាពពិភពលោក កាន់តែសកម្មខ្លាំងឡើងក្នុងយុទ្ធនាការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជំងឺអុត។
បច្ចុប្បន្ន ជំងឺកូវីដ១៩ ដែលចាប់រាតត្បាតតាំងពីជាងបួនខែមក និងដែលបានធ្វើឱ្យគាំងពិភពលោកទាំងមូល ខ្លាំងជាងសម័យអុតរាតត្បាតទៀត មិនទាន់មានថ្នាំព្យាបាល និងថ្នាំបង្ការទេ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ មហាអំណាចធំៗ មិនបង្ហាញកិច្ចសហការគ្នាក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងសត្រូវរួមកូវីដសោះ។ សំណើសេចក្តីសម្រេចចិត្តអង្គការសហប្រជាជាតិ ដើម្បីដោះស្រាយវិបត្តិបង្កឡើងកូវីដ១៩ ស្នើឡើងដោយបារាំងនិងទុយនីស៊ី នៅក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ ទើបត្រូវបានសហរដ្ឋអាមេរិកបានបោះឆ្នោតវេតូប្រឆាំង៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ