ប្រជាធិបតេយ្យនៅអាហ្វ្រិក កម្មវត្ថុនៃដំណើររទស្សនកិច្ចរបស់ប្រធានាធិបតីបារាំង
លោកហ្រ្វង់ស័រ ហូឡង់ ប្រធានាធិបតីបារាំង កំពុងបំពេញទស្សនកិច្ចនៅក្នុងទ្វីបអាហ្វ្រិក រយៈពេលពីរថ្ងៃ។ ចាប់ផ្តើមពីប្រទេសបេណាំង ដែលលោកបានអញ្ជើញទៅដល់ កាលពីយប់ថ្ងៃពុធ ឈានចូលថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ លោកប្រធានាធិបតីបារាំង និងបន្តដំណើរ នៅថ្ងៃស្អែក ទៅប្រទេស កាមេរូន និងប្រទេសអង់ហ្គោឡា។ ក្រៅពីពង្រីកទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្ម និងបើកឱកាសវិនិយោគដល់សហគ្រាសបារាំង នៅតាមប្រទេសទាំងនេះ កម្មវត្ថុចំបងនៃដំណើរទស្សនកិច្ចនេះ គឺផ្តោតសំខាន់ ទៅលើការលើកកំពស់ ការគោរពលទ្ធិប្រធិបតេយ្យ ដែលស្តែងចេញតាមរយៈ ការផ្លាស់ប្តូរអំណាច និងអ្នកដឹកនាំ មិនមែនជាមនុស្សដដែលៗ ដែលដឹកនាំប្រទេស ពី២០ ឬ៣០ ឆ្នាំនោះទេ។
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖ កែប្រែថ្ងៃទី៖
ស្តាប់ - ០៦:២៧
លោកប្រធានាធិបតីបារាំង បានសម្រេចជ្រើសរើសយកប្រទេសបេណាំង គឺដោយសារថា បេណាំងជាប្រទេសគំរូ ក្នុងការគោរពលិទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ក្នុងចំណោមប្រទេសផ្សេងៗទៀត នៅអាហ្វ្រិក។ លោក ប្រធានាធិបតីបារាំង បានអញ្ជើញទៅដល់ក្រុង កូតូនូ រដ្ឋធានីប្រទេសបេណាំង នៅយប់ថ្ងៃពុធ វេលាម៉ោង ១២យប់ ដោយមានលោក ប្រធានាធិបតីបេណាំង តូម៉ាស បូនីយាយី ចាំទទួល។
បេណាំង ប្រទេសគោរពលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យគំរូនៅអាហ្វ្រិក៖
ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោក ហ្វ្រង់ស័រ ហូឡង់លើកនេះ គឺដើម្បីបញ្ជាក់ពីគោលជំហររបស់បារាំង ក្នុងការគាំទ្រលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងជំរុញឲ្យប្រទេសនៅអាហ្វ្រិក នាំគ្នាគោរព ព្រោះថាតែកាលណាគ្មានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ទ្វីបអាហ្វ្រិកនៅតែក្រីក្រជាដរាប។ ហេតុអ្វីបានថា បេណាំងជាប្រទេសគំរូដែលគោរពលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ? គឺដោយសារ ជាង២០ឆ្នាំមកហើយ បេណាំងដែលជាប្រទេសតូចមួយ នៅអាហ្វ្រិក បានផ្លាស់ប្តូរគណបក្សនយោបាយដឹកនាំប្រទេស ដល់ទៅបីដង។ ដែលនេះគឺជារឿងកម្រណាស់ នៅទ្វីបអាហ្វ្រិក។
មេដឹកនាំភាគច្រើននៅអាហ្វ្រិក មួយៗ នំាគ្នាធ្វើការផ្លាស់ប្តូររដ្ឋធម្មនុញ្ញ នៅប្រទេសខ្លួន ដើម្បីបានបន្តកាន់តំណែងតទៅទៀត ដែលអ្នកខ្លះកាន់ដំណែង ២០ឆ្នាំ ៣០ឆ្នាំ ក៏មានដែរ។ ការដែលគ្មានការផ្លាស់ប្តូរអំណាច ផ្លាស់ប្តូរអ្នកដឹកនាំនេះហើយ ដែលជាជម្ងឺ ដែលធ្វើឲ្យទ្វីបអាហ្វ្រិក នៅតែក្រីក្រ និងមានអំពើពុករលួយចាក់ឬស គាស់មិនចេញ។ លោកហ្វ្រង់ស័រ ហូឡង់ ពេញចិត្ត និងកោតសរសើសេចក្តីក្លាហាន របស់ប្រធានាធិបតីបេណាំង ដែលគាត់បានសន្យាជាឱឡាឬកថា លោកនឹងមិន ឈរឈ្មោះនៅអាណត្តិទីបី ដែលនឹងបោះឆ្នោត នៅខែមេសា ឆ្នាំក្រោយនេះទេ។
នៅថ្ងៃ ព្រហស្បតិ៍ ទី២ កក្កដា នេះដែរ លោក ប្រធានាធិបតីបារាំង និងធ្វើសន្ទរកថាមួយ នៅចំពោះមុខសមាជិកសភាបេណាំង ដែលសន្ទរកថា នេះសំដៅជារួមទៅដល់ប្រទេសអាហ្វ្រិកទាំងអស់ ឲ្យផ្តល់អាទិភាពដល់ការគោរពលិទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សិទ្ធិសេរីភាពនយោបាយ របស់អ្នកនយោបាយផ្សេងទៀត ក៏ដូចជាសិទ្ធិក្នុងការជ្រើសរើសអ្នកដឹកនាំ ដោយការបោះឆ្នោតសេរីពហុបក្ស មិនមែន បក្សតែមួយកាន់អំណាច តែម្នាក់ឯង ហើយធ្វើការកាត់កងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ តាមតែចិត្តនោះទេ។
បើសន្ទរកថារបស់លោកប្រធានាធិបតីហូឡង់ ផ្តោតទៅលើការអំពាវនាវឲ្យមេដឹកនាំនៅអាហ្វ្រិកឈប់ក្រាញអំណាច តើហេតុអ្វីបានលោកហ្វ្រង់ស័រហូឡង់ ធ្វើដំណើរទៅប្រទេសកាមេរូន ទៅវិញ? ព្រោះថាបើនិយាយពីប្រធានាធិបតីក្រាញអំណាញ គឺប្រធានាធិបតីកាមេរូននេះតែម្តង ដែលជាឧទាហរណ៍ ដែលកាន់អំណាច ៣៣ឆ្នាំមកហើយ។ ឃើញថាវាផ្ទុយគ្នាទាំងស្រុង។
អ្វីដែលត្រូវធ្វើបន្ទាន់គឺកម្ទេចក្រុមបូកូហារ៉ាម៖
តាមការពិត វាមានមូលហេតុផ្សេង ដែលជំរុញ ឲ្យលោកហូឡង់ ទៅកាមេរូន ព្រោះថាមុននឹងទៅ លោកហូឡង់ ក៏រៀងស្ទាក់ស្ទើរដែរ។ មូលហេតុទីមួយគឺ បារាំង ផ្តល់អាទិភាពដល់តួនាទីរបស់កាមេរូន ក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងក្រុមឧទ្ទាមបូកូហារ៉ាម ដែលមានទីតាំងនៅនីហ្សេរីយ៉ា ជាប់នឹងកាមេរូន។ កាមេរូន បានបញ្ជូនយោធាខ្លួន ប្រមាណជា៧រយនាក់ ដើម្បីត្រៀមទប់ទល់ ជាមួយក្រុមបូកូហារ៉ាម នៅតាមព្រំដែន ប៉ុន្តែនៅមិនទាន់បានចេញធ្វើប្រតិបត្តិការ នៅឡើយទេ។
បារាំងគិតថា បញ្ហានយោបាយ ត្រូវទុកមួយឡែកសិន។ អ្វីដែលចាំបាច់គឺពេលនេះ ត្រូវធ្វើយ៉ាងណាកម្ទេចក្រុមបូកូហារ៉ាម ឲ្យបានសិន ចាំគិតទៀត។ ដ៏រាបណាក្រុមឧទ្ទាមអ៊ីស្លាមដ៏សាហាវនេះ នៅតែបន្តយាយីសន្តិសុខតំបន់ នោះមានន័យថាស្ថិរភាពសេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយ ក៏ជួបបញ្ហា ទៅតាមនោះដែរ។ ក្នុងន័យនេះ បារាំងចង់សម្តែងប្រាប់កាមេរូនថា ក្នុងបញ្ហាប្រយុទ្ធនឹងក្រុមបូកូហារ៉ាម បារាំងគាំទ្រ និងនៅពីក្រោយ កាមេរូនជានិច្ច។
មូលហេតុទីពីរ គឺអាចទាក់ទិននឹងអ្នកទោសនយោបាយសំខាន់ៗ មួយចំនួន ដែលរដ្ឋាភិបាលកាមេរូន ចាប់ដាក់គុក ដោយចោទពីបទល្មើសផ្សេងៗ។ តែតាមការពិត បទល្មើសទាំងនោះ ត្រូវគេដឹងយ៉ាងច្បាស់ គឺគ្រាន់តែជាលេស ដែលគេយកមកលាប ដើម្បីខ្ទប់សម្លេងប្រឆាំងតែប៉ុណ្ណោះ។ ក្នុងចំណោមអ្នកទោសនយោបាយទាំងនោះ មានលោកស្រីមេធាវីម្នាក់ ឈ្មោះ Lydienne Yen Eyoum ដែលជាជនជាតិកាមេរូន តែមានសញ្ជាតិបារាំងដែរ។ លោកស្រីត្រូវបានតុលាការកាមេរូនកាត់ទោសឲ្យជាប់ពន្ធធនាគារ ២៥ឆ្នាំ ដោយចោទ ពីបទទទួលប្រាក់សំណូក ខុសច្បាប់។ លោកហូឡង់ អាចនឹងឆ្លៀតឱកាសនេះ បញ្ចុះបញ្ចូល ប្រធានាធិបតីកាមេរូន ឲ្យដោះលែងលោកស្រីមេធាវីរូបនេះ។
អង់ហ្គោឡា និងបារាំង ក្លាយពីដៃគូលក់អាវុធ មកជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ច៖
ដោយឡែក កម្មវត្ថុនៃទស្សនកិច្ចនៅអង់ហ្គោឡា គឺមានលក្ខណៈសេដ្ឋកិច្ចច្រើន។ តាមពិតទៅអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ ដែលបារាំងនិងអង់ហ្គោឡា គ្មានទំនាក់ទនងនឹងគ្នាទាល់តែសោះ ដោយសារតែមានរឿងអាស្រូវលក់អាវុធខុសច្បាប់ ទៅឲ្យអង់ហ្គោឡានៅរវាងពីឆ្នាំ ៩០ ដល់ឆ្នាំ ៩៥ ក្នុងពេលដែលអង់ហ្គោឡា មានសង្គ្រាមស៊ីវីល។ ខ្ញុំសូមរំលឹកត្រួសៗទៅចុះ ថា ក្នុងរឿងអាស្រូវនេះ តុលាការបារាំង បានធ្វើការចោទប្រកាន់ និងកាត់ទោសជនជាតិបារំាំង និងជនជាតិអង់ហ្គោឡាជាច្រើននាក់ ពីបទឃប់ឃិតគ្នា ជួញដូរអាវុធ ពីប្រទេសអតីតសូវៀត យកទៅលក់ឲ្យក្រុមបដិបក្ស ដែលធ្វើសង្គ្រាមស៊ីវីល នៅអង់ហ្គោឡា។ អាវុធទាំងអស់ មានកាំភ្លើង គ្រាប់បែក គ្រាប់មីន គិតជាទឹកប្រាក់ប្រមាណជា ៧៩០លានដុល្លារ។
កាលជំនាន់នោះ ម្នាក់ៗដណ្តើមគ្នាចង់ដឹកនាំអង់ហ្គោឡា ដោយសារប្រទេសនេះមានប្រេង។ ប៉ុន្តែឥឡូវប្រេងកាន់តែខ្សត់ទៅហើយ ទើបរដ្ឋាភិបាលអង់ហ្គោឡា ចង់កាច់ចង្កូតសេដ្ឋកិច្ច ទៅរកប្រភពផ្សេងទៀត តួយ៉ាងដូចជាវិស័យទេសរចណ៍ និងវិស័យថាមពលប្រកបដោយនិរន្តរភាព ដូចជាថាមពល ដើរដោយពន្លឺព្រះអាទិត្យជាដើម។ ត្រង់នេះ ហើយដែលអង់ហ្គោឡា និងបារាំង បានសម្លឹងឃើញប្រយោជន៍ទៅវិញ ទៅមក។
នៅថ្ងៃចុងក្រោយនៃដំណើរទស្សនកិច្ច លោកប្រធានាធិបតីបារាំង នឹងដឹកនាំប្រធានក្រុមហ៊ុនបារាំងជាង៥០នាក់ បើកវេទិកាសេដ្ឋកិច្ចទ្វេរភាគីជាមួយនឹង អង់ហ្គោឡានៅទីក្រុង លូអង់ដា រដ្ឋធានីអង់ហ្គោឡា។ បើតាមការគ្រោងទុក នឹងមានការចុះហត្ថលេខា លើការបើកបន្ថែមជើងហោះហើររបស់ក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍បារំាង Air France ដោយផ្ទាល់ពីក្រុងបារីស ទៅក្រុង លូអង់ដា ដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍វិស័យទេសចរណ៍។
លោក Georges Chikoti រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការបរទេសអង់ហ្គោឡា បានសម្តែងការពេញចិត្តនឹងដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោកប្រធានាធិបតីបារាំង ដោយលោកបានបញ្ជាក់ថា ទស្សនកិច្ចនេះ វាចំពេលតែម្តង ដែលអង់ហ្គោឡា កំពុងតែរៀបចំកំណែទម្រង់សេដ្ឋកិច្ចខ្លួន មិនឲ្យរំពឹងទាំងស្រុង តែលើវិស័យប្រេងឥន្ធនៈ។ ដូច្នេះ ក្រុមហ៊ុនបារាំង តាមរយៈគំនិតច្នៃប្រឌិត និងហ៊ុនវិនិយោគរបស់បារាំង អាចនិងជំរុញសេដ្ឋកិច្ចអង់ហ្គោឡា ឲ្យផ្លាស់ប្តូរមុខមាត់ថ្មី៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ