អាហ្វ្រិកបើកសវនាការជាប្រវត្តិសាស្ត្រ កាត់ទោសអតីតប្រធានាធិបតីផ្តាច់ការ
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៤:១៨
ជាលើកទីមួយក្នុងប្រវត្តិតុលាការ ដែលអតីតប្រធានាធិបតីប្រទេសមួយនៅអាហ្វ្រិក ត្រូវចូលខ្លួនឱ្យតុលាការប្រទេសផ្សេងមួយទៀត កាត់ទោស។ នៅថ្ងៃចន្ទទី ២០ កក្កដា ២០១៥នេះ តុលាការ សេណេហ្គាល់ ដែលជាតុលាការពិសេសរបស់អាហ្វ្រិក បានផ្តើមបើកសវនាការកាត់ទោសអតីតប្រធានាធិបតីឆាដ លោក ហ៊ីសែន ហាប្រេ (Hissene Habre) ពីបទប្រព្រឹត្តអំពើឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ ឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម និងបទឧក្រិដ្ឋធ្វើទារុណកម្ម ក្នុងអំឡុងពេលកាន់អំណាចពីឆ្នាំ ១៩៨២ ដល់ឆ្នាំ១៩៩០ ដែលបានសម្លាប់ជិវិតមនុស្សអស់ជាងបួនម៉ឺននាក់។
មិនមែនត្រឹមតែជាលើកទីមួយសម្រាប់អាហ្វ្រិក ល្បីខាងមានមេដឹកនាំផ្តាច់ការ រំលោភសិទ្ធិមនុស្សទេ តែសម្រាប់ពិភពលោកទាំងមូលតែម្តង ដែលអតីតប្រធានាធិបតីប្រទេសមួយ (ឆាដ) ត្រូវតុលាការនៅប្រទេសមួយផ្សេងទៀត (សេណេហ្គាល់)កាត់ទោស ពីបទរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស។
អតីតប្រធានាធិបតីឆាដ ពីឆ្នាំ១៩៨២-១៩៩០ ធ្លាប់ជាបានទទួលការគាំទ្រពីបស្ចឹមលោក ដើម្បីឡើងកាន់តំណែងដឹកនាំប្រទេស លោក ហ៊ីសែន ហាប្រេ បានរត់ចេញពីប្រទេស ទៅសំងំលាក់ខ្លួននៅប្រទេសសេណេហ្កាល់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩០ ជាមួយទ្រព្យសម្បត្តិជាតិដ៏សម្បើម និងមានប្រពន្ធទីបីជាស្ត្រីសេណេហ្កាល់ ធ្លាប់បានប្រើអំពើហិហង្សាធ្វើទារុណកម្មជាស្វ័យប្រវត្តិ បង្ក្រាប ចាប់ដាក់ពន្ធនាគារ ប្រហារជីវិត ពលរដ្ឋអស់ប្រមាណជាងបួនម៉ឺននាក់ ក្នុងអំឡុងពេលកាន់អំណាច៨ឆ្នាំ ពេលនេះបានក្លាយជាជនជាប់ចោទរបស់តុលាការពិសេសសេណេហ្កាល់។
ទាំងមានលក្ខណៈពិសេស ទាំងកម្រមិនធ្លាប់មាន សវនាការកាត់ទោសអតីតមេដឹកនាំផ្តាច់ការអាហ្វ្រិក នៅលើទឹកដីនៃទ្វីបអាហ្វ្រិកជាលើកទីមួយនេះ គឺជាមោទនភាពរបស់ទ្វីបអាហ្វ្រិកទាំងមូល។ កន្លងមក អាហ្វ្រិកតែងស្រែកបរិហារ និងបញ្ចេញឆ្មុងដាក់តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ ក្រុងឡាអេ ថា ចូលចិត្តកាត់ក្តីប្រឆាំងលើតែថ្នាក់ដឹកនាំអាហ្វ្រិក តែនៅថ្ងៃនេះគឺអាហ្វ្រិកខ្លួនឯងផ្ទាល់តែម្តងជាអ្នកបញ្ចេញសកម្មភាពប្រឆាំងនឹងអ្វីដែលហៅថាការរំលោភសិទ្ធមនុស្ស។ តុលាការនេះ ចង់តាំងខ្លួនជាតុលាការតំបន់ (របស់ទ្វីប) ជាផ្នែកមួយនៃតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិផង។
តុលាការសេណេហ្កាល់នេះ បង្កើតចេញជារូបរាងនៅឆ្នាំ២០១៣ ដោយមានកិច្ចព្រមព្រៀងរវាងសហភាពអាហ្វ្រិកនិងប្រទេសសេណេហ្គាល់ បន្ទាប់ពីការក្រាញននៀលរបស់ជនរងគ្រោះ និងអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស រយៈពេលជាង ១៥ឆ្នាំ។
សេណេហ្កាល់មិនបានធ្វើដឹងធ្វើឮរឿងកាត់ទោសអតីតមេដឹកនាំឆាដនេះទេ។ នៅឆ្នាំ២០០៥ ក្រុមអ្នករងគ្រោះឆាដបានប្តឹង លោក ហ៊ីសែន ហាប្រេ នៅតុលាការប្រទេសប៊ែលហ្សិក ពីបទឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ។ ឆ្នាំ២០០៩ ប៊ែលហ្សិកឡើងទៅតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិក្រុងឡាអេ។ តែរាល់សំណើសុំធ្វើបត្យាប័នលោក ហ៊ីសែន ហាប្រេ ត្រូវបរាជ័យទាំងអស់។ អន្តរាគមន៍របស់ស្ថាប័នអង្គការសហប្រជាជាតិផ្សេងៗ របស់សហភាពអឺរ៉ុប របស់សហភាពអាហ្វ្រិក មិនបានធ្វើឱ្យសេណេហ្កាល់ប្តូរចិត្តអ្វីសោះ។
រហូតទាល់តែដល់ឆ្នាំ២០១២ សេណេហ្កាល់មានប្រធានាធិបតីថ្មី អ្វីៗក៏ប្តូរផ្លាស់។ សេណេហ្កាល់នៅតែមិនព្រមបញ្ជូនធ្វើបត្យាប័នលោកហ៊ីសែន ហាប្រេ តែសុខចិត្តបង្កើតតុលាការថ្មី ដើម្បីកាត់ទោសមេដឹកនាំអាហ្វ្រិកពីបទប្រព្រឹត្តឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ-សង្គ្រាម។ សវនាការបានចាប់ពីថ្ងៃចន្ទទី ២០កក្កដានេះទៅ នៅទីក្រុងដាការ សម្រាប់រយៈពេលបីខែ។
លោក ហ៊ីសែន ហាប្រេ ជនជាប់ចោទតែមួយគត់ ?
សឹងអាចចាត់ទុកថាព្រឹត្តិការណ៍-ជាសវនាការប្រវត្តិសាស្ត្រ ប៉ុន្តែគ្រប់អាហ្វ្រិកមិនមែនសុទ្ធតែអបអរនឹងសវនការនេះឡើយ នៅទីបំផុតសវនាការលោក ហ៊ីសែន ហាប្រេ មានតម្លៃត្រឹមជាការពិសោធន៍សមត្ថភាពតុលាការសកលតែប៉ុណ្ណោះ។
សវនាការថ្ងៃនេះ ជនជាប់ចោទមានតែម្នាក់គត់ គឺរូបលោក ហ៊ីសែន ហាប្រេ ដែលបានប្រកាសតាំងពីដំបូង មិនទទួលស្គាល់តុលាការកូនកាត់សេណេហ្កាល់នេះទេ និងមិនព្រមបង្ហាញខ្លួននៅក្នុងអង្គសវនាការឡើយ ព្រោះយល់ថាជាតុលាការយុត្តិធម៌រើសមុខ។
ចាប់បង្ខំឱ្យមកបង្ហាញមុខនៅក្នុងអង្គសវនាការ មកអង្គុយក្នុងរង្វង់ក្រចកសេះ បានថ្ងៃនេះមែន ប៉ុន្តែលោក ហ៊ីសែន ហាប្រេ ទំនងជា ជាអតីតប្រមុខរដ្ឋនៅទ្វីបអាហ្វ្រិកដំបូងគេបង្អស់ និងតែមួយគត់ដែលតុលាការ អាហ្រ្វិកនៅសេណេហ្គាល់ កាត់ទោស ពីបទឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ-សង្គ្រាម។
ថ្វីបើអាហ្វ្រិកថ្ងៃនេះបានបង្ហាញខ្លួនថាអាចកាត់ទោសមេដឹកនាំផ្តាច់ការអាហ្វ្រិកបានមែន ប៉ុន្តែជាមួយឆន្ទៈល្អចង់ខ្លួនជាតុលាការតំបន់ (របស់ទ្វីប) ជាផ្នែកមួយនៃតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ រដ្ឋអាជ្ញារគ្មានគម្រោងសំលឹងចាប់ទោសមេដឹកនាំអាហ្វ្រិកណាផ្សេងទៀតទេ មានតែការបោះជំហានដើរថយក្រោយការពារខ្លួន ជាក់ស្តែងកាលពីឆ្នាំទៅ សហភាពអាហ្វ្រិកដែលប្រធានផ្លាស់វេនបច្ចុប្បន្នគឺជាប្រធានាធិបតីហ្ស៊ីមបាវេ តាំងពី៣៥ឆ្នាំ ចង់បង្កើតច្បាប់អភ័យឯកសិទ្ធិបុគ្គលរបស់ប្រមុខរដ្ឋ និងថ្នាក់ដឹកនាំជាន់ខ្ពស់ប្រទេសផង។ អភ័យឯកសិទ្ធិដែលការពារប្រមុខរដ្ឋ-រដ្ឋាភិបាលពីទោសទណ្ឌ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ