សហភាពអាហ្វ្រិកទាមទារឲ្យតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិផ្អាកការចោទប្រកាន់មេដឹកនាំកំពុងកាន់តំណែង
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៤:៥៥
កាលពីថ្ងៃសៅរ៍ម្សិលមិញ សហភាពអាហ្វ្រិកបានបិទបញ្ចប់ជំនួបកំពូលវិសាមញ្ញរបស់ខ្លួន ដែលបើកធ្វើ ដើម្បីជជែកអំពីទំនាក់ទំនង រវាងអាហ្វ្រិក និងតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ។ នៅក្រោយជំនួបកំពូលនេះ ប្រទេសសមាជិកសហភាពអាហ្វ្រិកបានចេញសេចក្តីសម្រេចមួយ ទាមទារឲ្យតុលាការក្រុងឡាអេ ផ្អាកដំណើរការកាត់ទោសទៅលើមេដឹកនាំប្រទេស ដែលកំពុងកាន់តំណែង។
សំណួរ-តាមអ្វីដែលមានចែងនៅក្នុងច្បាប់ តើគេអាចយកអភ័យឯកសិទ្ធិជាប្រមុខរដ្ឋ ឬប្រមុខរដ្ឋាភិបាលមកការពារខ្លួន នៅចំពោះមុខតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិបានដែរឬទេ?
អភ័យឯកសិទ្ធិ ទោះជាក្នុងឋានៈអ្វីក៏ដោយ (ជាប្រមុខរដ្ឋ ប្រមុខរដ្ឋាភិបាល ឬក៏ជាសមាជិកសភាក៏ដោយ) មិនមានសុពលភាព នៅចំពោះមុខតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិទេ។ គោលការណ៍នេះ មានចែងច្បាស់ៗ នៅត្រង់មាត្រា ២៧ នៃអនុសញ្ញាក្រុងរ៉ូម ឆ្នាំ១៩៩៨ ស្តីពីការបង្កើតតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ។
ដោយឈរលើគោលការណ៍នេះហើយ ដែលតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ ធ្វើការចោទប្រកាន់ទៅលើប្រមុខដឹកនាំប្រទេសមួយចំនួន ដែលកំពុងកាន់តំណែង ដូចជា ប្រធានាធិបតីស៊ូដង់ ប្រធានាធិបតី និងអនុប្រធានាធិបតីកេនយ៉ា ជាដើម។
សំណួរ-ការទាមទាររបស់សហភាពអាហ្វ្រិក ឲ្យតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិផ្អាករាល់ដំណើរការកាត់ទោសមេដឹកនាំប្រទេសកំពុងកាន់តំណែង តើធ្វើឡើងក្នុងហេតុផលអ្វី ហើយមានមូលដ្ឋានអ្វីជាសំអាងដែរឬទេ?
មូលហេតុសំខាន់បំផុត គឺសហភាពអាហ្វ្រិកយល់ថា តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ មានភាពលម្អៀង ដោយធ្វើការចោទប្រកាន់ និងកាត់ទោសតែទៅលើមេដឹកនាំអាហ្វ្រិក។ មានអ្នកខ្លះ ដូចជា ប្រធានាធិបតីកេនយ៉ា ជាដើម ដែលកំពុងរងការចោទប្រកាន់ដោយតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ បានហៅតុលាការនេះថាជា “តុលាការចក្រពត្តិ និងរើសអើងប្រកាន់ពូជសាសន៍”។
ដូច្នេះហើយបានជាប្រទេសសមាជិកសហភាពអាហ្វ្រិកទាមទារឲ្យផ្អាកដំណើរការកាត់ទោសមេដឹកនាំ ដែលកំពុងកាន់តំណែង គឺរួមមានប្រធានាធិបតី និងអនុប្រធានាធិបតីកេនយ៉ា និងប្រធានាធិបតីស៊ូដង់។
តាមពិត នៅក្នុងសេចក្តីសម្រេច កាលពីថ្ងៃសៅរ៍ម្សិលមិញ សហភាពអាហ្វ្រិកបានលើកឡើងថា “តុលាការអន្តរជាតិមិនត្រូវធ្វើការចោទប្រកាន់ និងកាត់ទោសប្រមុខរដ្ឋ ឬប្រមុខរដ្ឋាភិបាល ដែលកំពុងកាន់តំណែងនោះទេ”។ នេះមានន័យថា អ្វីដែលប្រទេសអាហ្វ្រិកចង់បាន គឺចង់ឲ្យតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិគោរពអភ័យឯកសិទ្ធិប្រមុខរដ្ឋ ឬប្រមុខរដ្ឋាភិបាល។
ប្រធានគណៈកម្មការសហភាពអាហ្វ្រិកបានបញ្ជាក់ កាលពីម្សិលមិញថា សហភាពអាហ្វ្រិកកំពុងសិក្សាពីលទ្ធភាពដាក់សំណើមួយទៀត គឺស្នើសុំឲ្យធ្វើវិសោធនកម្មមាត្រា ២៧ នៃអនុសញ្ញាក្រុងរ៉ូម ទាក់ទងនឹងរឿងអភ័យឯកសិទ្ធិនេះ។
ក៏ប៉ុន្តែ ក្នុងពេលនេះ អ្វីដែលសហភាពអាហ្វ្រិកទាមទារជាបន្ទាន់ គឺឲ្យផ្អាកដំណើរការកាត់ទោសមេដឹកនាំអាហ្វ្រិក ដែលកំពុងកាន់តំណែង។ ការទាមទារនេះនឹងត្រូវធ្វើឡើង តាមរយៈក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអ.ស.ប ដោយយោងទៅលើមាត្រា ១៦ នៃអនុសញ្ញាក្រុងរ៉ូម ដែលចែងថា ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអ.ស.ប អាចចេញសេចក្តីសម្រេចទាមទារឲ្យតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិផ្អាកដំណើរការស៊ើបអង្កេត ចោទប្រកាន់ និងកាត់ទោសទៅលើសំណុំរឿងណាមួយបាន។
សំណួរ-ចាប់តាំងពីបង្កើតឡើង រហូតមកទល់នឹងពេលនេះ តើតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ ក្រុងឡាអេ បានធ្វើការចោទប្រកាន់ និងកាត់ទោស ទៅលើបទឧក្រិដ្ឋនៅក្នុងប្រទេសណាខ្លះ?
ចាប់តាំងពីអនុសញ្ញាក្រុងរ៉ូមចូលជាធរមាន នៅឆ្នាំ២០០២មក តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិបានបើកការស៊ើបអង្កេត ចោទប្រកាន់ និងកាត់ទោសទៅលើសំណុំរឿងឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិ នៅក្នុងប្រទេសចំនួន ៨ គឺ កេនយ៉ា, ស៊ូដង់, កូតឌីវ័រ, លីប៊ី, សាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យកុងហ្គោ, សាធារណរដ្ឋអាហ្វ្រិកកណ្តាល, អ៊ូហ្កង់ដា និងម៉ាលី។
សរុបទៅ មនុស្សដែលជាប់ក្នុងការស៊ើបអង្កេត ឬត្រូវរងការចោទប្រកាន់ ឬត្រូវបានតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិកាត់ទោសរួចហើយ សុទ្ធតែមកពីប្រទេសនៅក្នុងទ្វីបអាហ្វ្រិក។ ដូច្នេះហើយបានជាមេដឹកនាំមួយចំនួននៅអាហ្វ្រិកចោទប្រកាន់ថាតុលាការក្រុងឡាអេនេះមានភាពលម្អៀង កាត់ទោសតែមេដឹកនាំនៅអាហ្វ្រិក។
ក៏ប៉ុន្តែ អង្គការសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ និងសង្គមស៊ីវិល នៅអាហ្វ្រិកយល់ឃើញផ្សេងទៅវិញ។ គេថា តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិកាត់ទោសមេដឹកនាំនៅអាហ្វ្រិក មិនមែនដោយមានការរើសអើងប្រកាន់ពូជសាសន៍ទេ ក៏ប៉ុន្តែ គឺដោយសារតែនៅអាហ្វ្រិកមានការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សច្រើន ហើយភាគច្រើន ក្នុងប្រទេសអស់ទាំងនេះមិនមានប្រព័ន្ធតុលាការឯករាជ ដើម្បីកាត់ទោសអ្នកមានអំណាច។
កាលពីប៉ុន្មានថ្ងៃមុននេះ លោកកូហ្វ៊ី អាណាន់ អតីតអគ្គលេខាធិការអ.ស.ប និងជាពលរដ្ឋមកពីអាហ្វ្រិកម្នាក់ដែរ បានរិះគន់សហភាពអាហ្វ្រិកថាបាននាំគ្នាគិតគូរការពារមេដឹកនាំ ច្រើនជាងជនរងគ្រោះ។ លោក ដេសម៉ុនដ៍ ទូទូ ជ័យលាភីរង្វាន់ណូបែលសន្តិភាពមកពីអាហ្វ្រិកខាងត្បូងវិញក៏មិនសំចៃមាត់ដែរ ដោយបានលើកឡើងថា ការណ៍ដែលមេដឹកនាំអាហ្វ្រិកនាំគ្នាទាមទារកុំឲ្យតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិកាត់ទោសមេដឹកនាំកំពុងកាន់តំណែង គឺមានន័យថា ជាការផ្តល់អាជ្ញាប័ណ្ណ បើកដៃឲ្យមេដឹកនាំធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ និងសម្លាប់ប្រជាជនខ្លួនឯង៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ