ភាសាច្បាប់ (Langage juridique)

នៅ​ពេល​ដែល​គេ​និយាយ​ពី​ភាសាគឺ​សំដៅ​ដល់​ការសន្មត់​យកសញ្ញាណ​នៃពាក្យ​នានា​ជា​ឧបករណ៍នៃ​ការធ្វើ​ទំនាក់ទំនង​ក្នុង​សង្គម​មនុស្សហើយ​ដែល​ឧបករណ៍​ទាំង​នេះ​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​គេ​បង្កើត​បានជា​ប្រព័ន្ធ​នៃ​វាក្យស័ព្ទ​ពិសេស​និង​ជាក់លាក់​សំរាប់​ជាតិសាសាន៍​និមួយៗ។

Ce langage peut être davantage divisé ou spécialisé dans les domaines spécifiques tels que l’économie, la médecine, les sciences ou encore et surtout le droit auquel nous allons porter notre attention pour la chronique d’aujourd’hui.

ពិតណាស់​ថាភាសា​មាន​ទំនាក់​ទំនង​យ៉ាង​ជិតស្និទ​ជាមួយ​នឹង​ច្បាប់ដោយសារ​តែ​ច្បាប់​ប្រើប្រាស់ភាសាដែល​ជា​សំនុំ​នៃវាក្យស័ព្ទ​ជា​មធ្យោបាយ​ដើម្បី​កំណត់​ពី​វិធាន​គតិយុត្ត។
Autrement dit, si le droit peut être défini comme un ensemble de règles régissant la vie en société et sanctionné par la puissance publique, c’est grâce aux mots, donc le langage, que le droit peut faire valoir les modes de pensées, les valeurs et surtout les règles juridiques.

ដូចនេះ​អត្ថិភាព​នៃភាសា​សំរាប់​វិស័យ​ច្បាប់​ពិត​ជា​មាន​សារះ​សំខាន់​ទាំង​ក្នុង​ការផ្សព្វផ្សាយ​នូវវិធាន​និង​បទដ្ឋាន​គតិយុត្តនិង​ពិសេស​គឺ​ក្នុង​ការបកស្រាយនិង​អនុវត្តន៍ច្បាប់។
Parce que chaque terme juridique est porteur de sens et a de conséquences sur le système juridique national.

បើទោះជា​ភាសាច្បាប់​មាន​ចំណង​ទាក់ទង​ជិតស្និទ​ជាមួយ​នឹង​ភាសាសាមញ្ញ​តែ​យើង​អាច​និយាយបាន​ថា​ចំណង​ទាក់ទង​នេះ​ឋិត​ក្នុង​កំរិត​មួយ​ប៉ុណ្ណោះ​ព្រោះ​យើង​អាច​សង្កេត​ឃើញថា​ភាសាច្បាប់បាន​ពី​សំនុំ​នៃ​វាក្យស័ព្ទ​ដែល​បាន​ចង​ជា​ប្រព័ន្ធ​ពិសេស​សំរាប់​វិស័យ​ច្បាប់។
Parce que, comme le droit a vocation à s’appliquer à tout individu, on pourrait légitiment supposer que les termes utilisés dans les règles de droit soient compréhensibles par tous,alors qu’en réalité, c’est tout à fait différent !

គំលាត​រវាង​ភាសាច្បាប់​និង​ភាសាសាមញ្ញ​ធម្មតា​គឺ​ក៏ដោយសារ​ថា​ភាសាសាមញ្ញ​ធម្មតា​មិន​មានលក្ខណៈ​ជាក់លាក់​សំរាប់​កំណត់​ន័យ​ដល់​វិធាន​ច្បាប់​នានា​ឲ្យ​បាន​ប្រកដ។ហើយ​បើ​ទោះជា​ពាក្យខ្លះ​ត្រូវ​បាន​ទាញ​ចេញ​ពី​ភាសាសាមញ​ក្តីតែ​ពាក្យ​នោះ​ក៏​ត្រូវ​មាន​ការកំណត់​ន័យ​ដោយ​ច្បាប់​ជាមុន​សិន​មុន​នឹង​អាច​ប្រើ​សំរាប់​បង្កើត​ជា​វិធាន​ច្បាប់​ដាក់​ឲ្យ​គោរព។

Par exemple, le mot « biens » (en khmer ទ្រព្យសម្បត្តិ) est compris dans le langage courant, tant en français qu’en khmer, comme les biens qui sont visiblement les choses corporelles appropriées tels que la maison, le terrain, la voiture, les bijoux et d’autres effets personnels. Alors qu’en droit,en droit français comme en droit cambodgien, les biens peuvent comprendre non seulement les biens corporels, mais aussi les biens incorporels tels que les actions et les droits de la propriété intellectuelle.

ដូចគ្នា​នេះ​ដែរចំពោះ​ពាក្យ​ថាបេតិកភណ្ឌដែល​ក្នុង​ភាសា​សាមញ្ញ​សំដៅ​ដល់​ទ្រព្យ​សម្បត្តិឬជាកេរ្តិ៍មរត៌កដែល​សុទ្ធ​សឹង​ជា​ទ្រព្យសកម្ម​របស់​បុគ្គល​ម្នាក់​មាន​ប៉ុណ្ណោះចំណែក​ឯ​ក្នុង​ភាសា​ច្បាប់ពាក្យបេតិកភណ្ឌនេះរួម​បញ្ចូល​ថែម​ទាំង​ទ្រព្យអកម្ម​ថែម​ទៀត​ដែល​ជា​បំណុល​បុគ្គល​នោះជំពាក់​គេ។

D’ailleurs certains termes ne sont que la fiction juridique ou de pure création pour le langage du droit, tel que la personne morale (នីតិបុគ្គល), prestation(តាវកាលិក) droits réels (សិទ្ធិប្រត្យក្សឬសិទ្ធិភណ្ឌិក), droits personnels (សិទ្ធិបុគ្គល), etc., et qui ne sont compris que par les juristes.

ដូចនេះ​វាក្យស័ព្ទ​គតិយុត្ត​និមួយៗ​មាន​អត្ថន័យ​ជាក់លាក់​ពិសេសដែល​ការប្រើប្រាស់​មាន​ភាពស្មុគ​ស្មាញនិង​ទាមទារ​នូវ​ចំណេះដឹង​បច្ចេកទេស​ច្បាប់ហើយ​ចំណេះដឹង​បច្ចេកទេស​នេះ​ទៀត​សោទន៍ទាល់​តែ​ជា​អ្នកជំនាញ​ដែល​បាន​សិក្សា​វិស័យ​នេះពោល​គឺ​អ្នកច្បាប់ (les juristes) ទើប​អាចមាន​សមត្ថភាព​ក្នុង​ការប្រើប្រាស់​ភាសានេះ​បាន​ត្រឹម​ត្រូវ។
Etd’ailleurs, pour aller un peu plus loin dans notre analyse, la complexité du droit et l’ampleur de la législation et des règles est aujourd’hui devenue telle que si le profane (les non-juristes) se heurte à une réelle barrière technique face au langage juridique, le juriste lui-même se heurte à son volume et son extension.
ព្រោះ​នាពេល​បច្ចុប្បន្ន​ទន្ទឹម​នឹង​ការរីធំ​ធាត់​នៃ​វស័យ​ច្បាប់​ដែល​កាន់​តែ​សំបូរ​បែប​និង​មានច្រើន​ផ្នែក​បែង​ចែក​ជា​ច្រើន​វិស័យការយល់ដឹង​ពី​វាក្យស័ព្ទ​ច្បាប់​ទាំង​មូល​កាន់​តែ​មាន​ការលំបាក​ចំពោះ​អ្នកច្បាប់រហូត​ដល់​តម្រូវ​ឲ្យ​អ្នកច្បាប់​ចាប់​យក​ជំនាញ​ច្បាប់​ក្នុង​វិស័យឬ​សាខា​មួយនៃ​ច្បាប់ក្រោយ​ពី​បញ្ចប់​ថ្នាក់​បរិញ្ញាបត្រដូចជា​ជំនាញ​ខាង​នីតិ​ក្រុមហ៊ុននីតិ​សារពើពន្ធនីតិព្រហ្មទណ្ឌ​ធុរកិច្ចនីតិ​បច្ចេកវិទ្យាជាដើម។ល។
Il est donc indéniable quele langage juridique dans son ensemble n’est pas nécessairement bien ou pleinement compris par un juriste d’un domaine juridique particulier, et il est d’autant plus vrai pour Monsieur et Madame tout le monde, malgré qu’il y a une influence mutuelledans le tempsentre le langage juridique et le langage courant et que le premier a trouvé une origine dans ce dernier avant de croître de manière autonome et totalement distincte.

ភាពដាច់ដោយឡែក​នៃ​ភាសា​ច្បាប់ពី​ភាសា​សាមញ្ញ​ឬ​ពី​ភាសា​នៃ​វិស័យ​ដ៏ទៃក៏ដោយសារ​តែភាសា​ច្បាប់​មាន​តួនាទី​ចំបង​ក្នុង​ការកំណត់​ពី​វិធាន​បទដ្ឋានដែល​ជា​មូលដ្ឋាន​ច្បាប់និងយុត្តិធម៌ក្នុង​ប្រព័ន្ធ​ច្បាប់នៃ​សង្គម​ជាតិ​និមួយៗ។យោង​តាម​លោក Hans Kelsenអ្នកប្រាជ្ជច្បាប់​សញ្ជាតិអូទ្រីស្សនិង​អាមេរិចកាំង​នា​ចុង​សតវត្សទី១៩និង​ដែល​ជា​ស្ថាបនិក​ដ៏​ល្បីល្បាញនៃ​ទ្រឹស្តី​នៃ​នីតិវិជ្ជមានធ្លាប់​បាន​លើ​ឡើង​ថាភាសា​ច្បាប់​មាន​តួនាទីជាចំបង​គឺ​បង្កើត​នូវ​វិធានបទដ្ឋាន​សំរាប់​ឲ្យ​ចៅក្រម​គោរព​តាមនិង​ជា​បន្ទាប់​បន្សំ​គឺ​បង្កើត​នូវ​សិទ្ធិ​និង​កាតព្វកិច្ច​សំរាប់បុគ្គល​គ្រប់​រូប។

Dans un sens plus large, selon John Langshaw Austin, philosophe anglais et théoricien des actes de langage du début du 20^ème siècle, le langage juridique englobe non seulement les termes formulés dans les règles et normes juridiques, maiségalement les termes juridiques et le discours juridique utilisés par les individus pour s’engager à faire une action, forcée ou non, dirigée par des règles juridiques.

ឧទាហរណ៍ដូចជា​ការសរសេរ​កិច្ចសន្យា​នានាដែល​ទាមទារ​ការពិចារណា​ក្នុង​ការប្រើ​ពាក្យបច្ចេកទេស​និមួយៗ​ក្នុង​ភាសា​ច្បាប់​ដោយ​ប្រយ័ត្ន​ប្រយែងព្រោះ​ការប្រើប្រាស់​មិន​ត្រឹម​ត្រូវ​អាចនំា​ដល់​ការបកស្រាយ​ផ្សេង​ពី​ឆន្ទៈ​នៃ​ភាគី​កិច្ចសន្យានិង​អាច​នំា​ឲ្យ​មាន​ជំលោះ​កើត​ឡើង។

Donc, dans ce contexte, le langage juridique a pour fonction de déterminer la situation juridique pour les relations entre les parties au contrat, car la précision des termes juridiques permet aux parties d’employer un terme sans en expliquer sa portée, sa signification et parfois même son contexte.

ឧទាហរណ៍៖កិច្ចសន្យា​ជួល​ដែល​មាន​កិច្ចធានា​(Contrat de bail avec cautionnement)​ដែល​ធ្វើ​ឡើងរវាង​លោកកជា​កម្មសិទ្ធិករ​នៃអចលនៈវត្ថុ​កម្មវត្ថុ​នៃ​កិច្ចសន្យា​ជួលនិង​អ្នកជួលលោកខ​ហើយដែល​ក្នុង​នោះ​ក៏មានកិច្ចសន្យា​ធានា​របស់​លោកគ​ចំពោះ​លោកក​លើ​កាតព្វកិច្ច​របស់​លោកខ។ក្នុង​សមត្តិកម្ម​នេះបើ​ទោះ​ជា​កិច្ចសន្យា​ជួល​មិន​មាន​ចែង​ពី​កាតព្វកិច្ច​របស់​លោក​គ​ក្តីក៏លោកគ​មាន​ទំនួល​ខុសត្រូវ​តាម​លក្ខខណ្ឌ​នៃ​វិធាន​គតិយុត្ត​ស្តីពី​កាតព្វកិច្ច​នៃ​អ្នកធានា​ដែលមាន​ចែង​ក្នុង​មាត្រា៩០៣និង​បន្តប​ន្ទាប់នៃ​ក្រម​រដ្ឋប្បវេណី​កម្ពុជា​បច្ចុប្បន្ន។

Mais en somme, quelque soit la perception sur les fonctions du langage juridique (ex : décrire le droit ; établir les normes ; créer des obligations...), le langage juridique a un caractère unificateur et propre au système juridique. បាន​សេចក្តីថារដ្ឋ​និមួយៗមាន​ច្បាប់និង​ភាសា​ច្បាប់​របស់​ខ្លួនដើម្បី​ចែង​ពី​ច្បាប់​នោះ។ភាសា​ច្បាប់ព្រមទាំង​ភាសា​សាមញ្ញ​ដែល​បាន​ប្រើ​សំរាប់​ចែង​ច្បាប់និង​សរសេរ​កិច្ចសន្យា​នានាអាច​ឲ្យគេ​យល់​បាន​ដ៏រាបណាភាសា​ច្បាប់និង​ភាសាសាមញ្ញ​នោះជា​ភាសា​នៃ​ប្រព័ន្ធ​ច្បាប់​ជាតិ​នោះ។

Autrement dit, l’existence d’un langage juridique reflète l’unité du droit comme spécificité culturelle du système juridique qui l’a produit et l’enrichit constamment. បើ​ទោះ​ជា​មាន​ពេល​ខ្លះវិធានឬ​បទដ្ឋាន​គតិយុត្ត​មួយ​ចំនួនជា​កំចី​ពី​ប្រព័ន្ធ​ច្បាប់​បរទេសក៏វិធាន​ទាំង​នោះ​ត្រូវ​ឆ្លង​កាត់​ដំណាក់​កាល​នៃ​សមាហរណកម្ម​ការផ្សព្វផ្សាយ​ ការបកស្រាយ ​ការអនុវត្តន៍ ​និង​អភិវឌ្ឍន៍​ក្នុង​ភាសា​នៃ​ប្រព័ន្ធ​ច្បាប់​ជាតិទើប​វិធានឬ​បទដ្ឋាន​ទាំង​នោះ​អាច​មាន​ជីវិត​រស់​រវើក​បាន​ក្នុង​ប្រព័ន្ធ​ច្បាប់នោះ។

Il est donc évident quel'étudiant cambodgienqui poursuit ses études en droit français se heurtera à une double barrière: celle de la langue française et celle de la langue juridique. Et par la suite, les enseignements acquis en langue française, malgré la similarité dans la signification de certaines règles en droit cambodgien, doivent être confrontés au système juridique cambodgien en langue khmère avant d’être utiles pour lui dans la compréhension du droit cambodgien.

ជារួមបើ​ទោះ​ជា​ភាសា​ច្បាប់​មាន​ប្រភព​មួយ​ផ្នែក​ពី​ភាសា​សមញ្ញហើយ​ក៏​កំពុង​នៅ​បន្ត​មានទំនាក់​ទំនងចាំបាច់​នេះ​ក្តីក៏​គេ​គួរ​យល់ថាភាសា​ច្បាប់​ជា​ភាសា​បច្ចេកទេស​ដោយ​ឡែកដែលឆ្លុះបញ្ចាំង​ពី​លក្ខណៈពិសេស​នៃ​វប្បធម៌​និង​ប្រព័ន្ធ​គតិយុត្ត​និមួយៗ។

Notons également que ce langage juridique comporte des subdivisions qui sont autant multiples que les domaines juridiques existants et à venir ហើយ​ដោយសារ​តែ​ច្បាប់​គឺ​សំនុំ​វិធាន​គតិយុត្ត​ដែល​ចង​ជា​ប្រព័ន្ធ​ភាសា​ច្បាប់​ដើរ​តួនាទី​ដ៏​សំខាន់ក្នុងការបង្រួប​បង្រួមនិង​រឹត​ចំណង​នេះដែល​ជា​លក្ខខណ្ឌ​ចំាបាច់​ក្នុង​ការលើក​ស្ទួយ​លក្ខខណ្ឌ​ជីវិតការរីកធំ​ធាត់ ចីរភាព និងវឌ្ឍនភាព​នៃ​ប្រព័ន្ធ​ច្បាប់​ជាតិ​ទាំង​មូល៕