តើអ្នកបោះឆ្នោតតំណាង (grands électeurs) មានតួនាទីអ្វីខ្លះក្នុងការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីអាមេរិក?
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៤:២៨
ថ្ងៃអង្គារ៍ ៨ វិច្ឆិការស្អែកនេះជាថ្ងៃបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីអាមេរិក។ ពលរដ្ឋអាមេរិកមានឈ្មោះក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោតចំនួន ២៣០ លាននាក់នឹងទៅការិយាល័យបោះឆ្នោត។ បើតាមតួលេខបឋមរបស់ទីភ្នាក់ងារព័ត៌មាន AP ពលរដ្ឋអាមេរិកប្រមាណជាង ២៤ លាននាក់បានបោះឆ្នោតរួចហើយ ក្នុងកំឡុងពេលនៃការបោះឆ្នោតមុនពេលកំណត់។ តួលេខនេះ គឺស្មើនឹងជាង១០% នៃចំនួនអ្នកបោះឆ្នោតសរុប។
ដោយសារតែសហរដ្ឋអាមេរិកជារដ្ឋសហព័ន្ធផ្តុំដោយរដ្ឋចំនួន ៥០ តាមពិតទៅ ពលរដ្ឋអាមេរិកមិនមែនបោះឆ្នោតជ្រើសរើសប្រធានាធិបតីដោយផ្ទាល់នោះទេ។ ពួកគេនឹងបោះឆ្នោតជ្រើសរើសអ្នកបោះឆ្នោតតំណាង (grands électeurs) ប្រចាំរដ្ឋរបស់ពួកគេជាមុនសិន។ ហើយបន្ទាប់មក អ្នកបោះឆ្នោតតំណាងនោះនឹងបោះឆ្នោតជ្រើសរើសបេក្ខជនប្រធានាធិបតីដោយផ្ទាល់។
រវាងលោកស្រី Hillary Clinton និងលោក Donald Trump តើនរណាគេនឹងក្លាយជាប្រធានាធិបតីអាមេរិកទី៤៥? ប៉ុន្តែ មុននឹងដឹងចំលើយនេះ យើងគួរគប្បីស្វែងយល់ពីដំណើរការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីអាមេរិកជាមុនសិន។ តាមពិតទៅ នាថ្ងៃអង្គារ៍ទី ៨ វិច្ឆិការនេះ ឬក្នុងកំឡុងពេលបោះឆ្នោតមុនថ្ងៃកំណត់ផ្លូវការ វាជាការបោះឆ្នោតសាកលបែបប្រយោល ឬមិនចំពោះ។ នាតំណាក់កាលតំបូងនេះ គឺពលរដ្ឋអាមេរិក (ដែលគេចាត់ទុកថាជាអ្នកបោះឆ្នោតសាមញ្ញ) នឹងបោះឆ្នោតជ្រើសរើសអ្នកបោះឆ្នោតតំណាង (grands électeurs) ប្រចាំរដ្ឋរបស់ពួកគេសិន។ អ្នកបោះឆ្នោតតំណាងប្រចាំរដ្ឋនិមួយៗផ្តុំគ្នាបង្កើតបានជាអង្គអ្នកបោះឆ្នោតតំណាង (collège électoral)។ អង្គបោះឆ្នោតពិសេសនេះមិនមែនជាស្ថាប័ន ឬក្រសួងមន្ទីរអ្វីនោះទេ។ តែវាគ្រាន់តែជាការប្រមូលផ្តុំចំនួនអ្នកបោះឆ្នោតតំណាងប្រចាំរដ្ឋនិមួយៗតែប៉ុណ្ណោះ។
តើអ្នកបោះឆ្នោតតំណាងមានចំនួនសរុបប៉ុន្មាននាក់? តើរដ្ឋនិមួយៗមានអ្នកបោះឆ្នោតតំណាងប៉ុន្មានរូប?
អង្គអ្នកបោះឆ្នោតតំណាង (collège électoral) មានអ្នកបោះឆ្នោតតំណាងសរុបចំនួន ៥៣៨ នាក់។ ភារកិច្ចរបស់ពួកគេ គឺបោះឆ្នោតជ្រើសរើសប្រធានាធិបតី និងអនុប្រធានាធិបតីអាមេរិក។រដ្ឋនិមួយៗមានចំនួនអ្នកបោះឆ្នោតតំណាងដូចគ្នានឹងចំនួនសមាជិកសភា Congress ប្រចាំរដ្ឋរបស់ខ្លួន។ សូមរំលឹកថា សភា Congress ជាស្ថាប័នអង្គនិតិបញ្ញត្តិរបស់រដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ធអាមេរិក។ សភានេះចែកជាពីរថ្នាក់ គឺព្រឹទ្ធសភា (សភាជាន់ខ្ពស់) មានសមាជិកចំនួន ១០០ នាក់ ហើយនិងសភាតំណាងរាស្រ្ត (សភាជាន់ទាប) ដែលមានសមាជិកចំនួន ៤៣៥ នាក់។ ជាសរុប សភា Congress នេះមានមានសមាជិកចំនួន ៥៣៥ នាក់ ដែលមានអណ្ណត្តិរយៈពេលតែ ២ ឆ្នាំតែប៉ុណ្ណោះ។
ក្នុងន័យនេះ ជាស្វ័យប្រវត្តិ រដ្ឋនិមួយៗមានចំនួនសមាជិកសភាចំនួនពីររូបស្មើៗគ្នា បើទោះបីជារដ្ឋនោះមានទំហំតូច ឬធំ រឺមានប្រជាជានតិច ឬច្រើនក៏ដោយ។ ចំណែកចំនួនតំណាងរាស្រ្តវិញ គឺមិនស្មើគ្នាទេ ដោយវាអាស្រ័យទៅតួលេខសមាមាត្រនៃចំនួនប្រជាជនប្រចាំរដ្ឋនិមួយៗ។ ជាទូទៅ រដ្ឋតូចៗដែលពុំសូវមានប្រជាជនច្រើន រដ្ឋទាំងនោះមានអ្នកបោះឆ្នោតតំណាងតែចំនួន ៣ រូបប៉ុណ្ណោះ។ តួយ៉ាងដូចជារដ្ឋ Montana, Wyoming, Dakota ខាងជើង និងខាងត្បូង, Alaska, Delaware និងVermont។
ចំណែករដ្ឋធំៗមានប្រជាជនច្រើនវិញ ចំនួនអ្នកបោះឆ្នោតតំណាងមានច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ មានជាអាទិ៍ករណីរដ្ឋ California (៥៤នាក់) និងរដ្ឋ Texas (៣៨ នាក់)។ ចំណែករដ្ឋ Flordia និងរដ្ឋ New York មានចំនួនអ្នកបោះឆ្នោតតំណាងស្មើៗគ្នា គឺ២៩ នាក់។ ក្រៅពីរដ្ឋសរុបចំនួន ៥០ រដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីងតោនវិញក៏ត្រូវបានចាត់ទុកជារដ្ឋបោះឆ្នោតមួយផងដែរ ដោយមានអ្នកបោះឆ្នោតតំណាងចំនួន ៣ រូប។
តើធ្វើដូចម្តេចអាចក្លាយជាអ្នកបោះឆ្នោតតំណាង?
ខទីពីរនៃប្រការទី ២ ក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិកបានចែងច្បាស់ថា ប្រធានាធិបតី និងអនុប្រធានាធិបតីត្រូវជ្រើសរើសដោយអ្នកបោះឆ្នោតតំណាង។ ដើម្បីអាចក្លាយជាប្រធានាធិបតីអាមេរិក បេក្ខជនត្រូវទទួលសម្លេងយ៉ាងហោចណាស់ចំនួន ២៧០ ពីអ្នកបោះឆ្នោតតំណាង។ ចំនួននេះស្មើនឹង ៥០ បូកមួយ។ នៅតាមរដ្ឋនិមួយៗ របៀបតែងតាំងអ្នកបោះឆ្នោតតំណាងមានលក្ខណៈខុសៗគ្នា។
ជាទូទៅ អ្នកបោះឆ្នោតតំណាង គឺត្រូវបានគណបក្សរបស់ខ្លួនតែងតាំងបេក្ខភាព ដោយផ្អែកលើភាពស្មោះស្ម័គ្រ និងស្នាដៃនានាជូនបក្ស។ តែអ្វីដែលសំខាន់ជាងគេនោះ គឺអ្នកបោះឆ្នោតតំណាងនោះត្រូវគាំទ្រគំនិតនយោបាយរបស់បេក្ខជនប្រធានាធិបតីតំណាងអោយបក្សរបស់ខ្លួន។ តួយ៉ាងដូចជា បេក្ខជនអ្នកបោះឆ្នោតតំណាងម្នាក់ប្រចាំបក្សសាធារណរដ្ឋនៅក្នុងរដ្ឋ Missouri គាត់ត្រូវបានគេដឹងថាជាសកម្មជនជ្រុលនិយមប្រឆាំងនឹងការពន្លូតកូន។ ទស្សនៈនេះ គឺស្របគ្នាបេះបិទទៅនឹងខ្សែបន្ទាត់របស់បក្សសាធារណរដ្ឋ ដែលមានគំនិតអភិរក្សនិយមប្រឆាំងនឹងការរំលូតកូន។ ចំណែកគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យវិញ លោក Bill Clinton ដែលគេចាត់ទុកថាជាឥសរ្សជនជាន់ខ្ពស់មួយរូប លោកត្រូវបានតែងតាំងជាអ្នកបោះឆ្នោតតំណាងប្រចាំរដ្ឋ New York។
បើអញ្ចឹង នាថ្ងៃបោះឆ្នោតសាកល តើពលរដ្ឋអាមេរិកជាអ្នកបោះឆ្នោតសាមញ្ញទូទៅនឹងបោះជ្រើសរើសជូនបេក្ខជនណា?
រដ្ឋធម្មនុញ្ញបានចែងថា ការបោះឆ្នោតជាសាកលត្រូវធ្វើឡើងនៅចំថ្ងៃអង្គារ៍ នៃសប្តាហ៍ទី ២ ខែវិច្ឆិការ។ បើនិយាយអោយងាយយល់ ការបោះឆ្នោតបែបប្រយោល ឬមិនចំពោះនេះអាចប្រៀបប្រដូចទៅនឹងការប្រកួតកីឡានាវគ្គកណ្តាលផ្តាច់ព្រ័តអញ្ជឹង។ នៅលើព្រឹត្តិប័ត្របោះឆ្នោត ពលរដ្ឋអាមេរិកអាចគូសជ្រើសរើសបេក្ខជនប្រធានាធិបតីមួយណា ដែលខ្លួនគាំទ្រ។
ក្នុងចំណោមរដ្ឋសរុបចំនួន ៥០ ទូទាំងសហរដ្ឋអាមេរិក មានរដ្ឋចំនួន ៤៨ បូកបន្ថែមរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីងតោនមួយទៀត គេអនុវត្តក្បួនច្បាប់ «Winner Take All»។ មានន័យថា បើបេក្ខជនប្រធានាធិបតីតំណាងអោយគណបក្សណាមានសម្លេងដឹកមុខច្រើនលើសលប់នៅរដ្ឋណាមួយ គណបក្សនោះនឹងបានចំនួនអ្នកបោះឆ្នោតតំណាងទាំងអស់ប្រចាំរដ្ឋនោះតែម្តង។ មានតែរដ្ឋចំនួន ២ តែប៉ុណ្ណោះ គឺរដ្ឋ Nebraska និងរដ្ឋ Maine ដែលអនុវត្តប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតសមាមាត្រ ដោយគណបក្សនិមួយៗនឹងទទួលចំនួនអ្នកបោះឆ្នោតតំណាងអាស្រ័យទៅនឹងចំនួនសម្លេងឆ្នោតគាំទ្រ។
ចំណែកការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីពិតប្រាកដតែម្តង គឺប្រព្រឹត្តឡើងនៅថ្ងៃច័ន្ទ នៃសប្តាហ៍ ទី ២ ខែធ្នូ។ សំរាប់ឆ្នាំ ២០១៦ នេះគឺត្រូវនឹងថ្ងៃច័ន្ទ ទី១២ ធ្នូ ពោល គឺ ៤ សប្តាហ៍ក្រោយការបោះឆ្នោតសាកល។ សំរាប់ការបោះឆ្នោតវគ្គផ្តាច់ព្រ័តនេះ អ្នកបោះឆ្នោតតំណាងទាំងអស់ចំនួន ៥៣៨ រូបនឹងមិនជួបជុំគ្នានៅកន្លែងណាមួយជាលក្ខណៈថ្នាក់ជាតិឡើយ។ ពួកគេនឹងជួបជុំគ្នានៅតាមរដ្ឋធានីនិមួយៗប្រចាំរដ្ឋរបស់ពួកគេ។
ហើយនាពេលនោះ ពួកគេនឹងបោះឆ្នោតជ្រើសរើសប្រធានាធិបតី និងអនុប្រធានាធិបតីដោយផ្ទាល់តែម្តង។ ១៥ ថ្ងៃក្រោយមក ការរាប់សន្លឹកឆ្នោតនឹងធ្វើឡើងនាឯមន្ទីរព្រឹទ្ធិសភាអាមេរិក ក្នុងរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីងតោន។ នាពេលនោះហើយ មុខមាត់ពិតរបស់ប្រធានាធិបតីអាមេរិកនឹងត្រូវប្រកាសជាផ្លូវការ។ ចំណែកពិធីតែងតាំងចូលកាន់មុខតំណែងផ្លូវការនឹងត្រូវរៀបចំឡើងនៅថ្ងៃទី២០ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៧។
តើអ្នកបោះឆ្នោតតំណាងចាំបាច់ត្រូវគោរពតាមការបោះឆ្នោតប្រជាជនដែរឬទេ?
រដ្ឋចំនួន ២៤ មានច្បាប់ពិសេសចែងច្បាស់ថា អ្នកបោះឆ្នោតតំណាងត្រូវតែមានភារកិច្ចចាំបាច់បោះឆ្នោតស្របទៅតាមចំនួនមតិភាគច្រើននៃប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅក្នុងរដ្ឋរបស់ខ្លួន។ ហើយអ្នកបោះឆ្នោតតំណាងនោះចាំបាច់ត្រូវបោះឆ្នោតជូនបេក្ខជនប្រធានាធិបតីចេញពីគណបក្សណា ដែលខ្លួនតំណាងអោយ។ សូមបញ្ជាក់ថា ជាទូទៅ មុននឹងត្រូវបានតែងតាំងជាអ្នកបោះឆ្នោតតំណាង បុគ្គលនោះត្រូវបានគណបក្ស និងបេក្ខជនប្រធានាធិបតីពិនិត្យមើលប្រវត្តិរូបយ៉ាងល្អិតល្អន់។
លើសពីនេះ បុគ្គលនោះត្រូវចូលស្បថសច្ចាប្រណិធានស្មោះស្ម័គ្របក្ស និងបេក្ខជនផ្លូវការរបស់បក្ស។ ដើម្បីទទួលបានសុពលភាព គណបក្សនិមួយៗត្រូវបញ្ជូនបញ្ជីឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោតតំណាងទៅអោយគណៈកម្មាធិការបោះឆ្នោតយ៉ាងហោចណាស់អោយបាន ១ ខែមុនថ្ងៃបោះឆ្នោតផ្លូវការ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ