ដីកាតុលាការក្រុងឡាអេលើសំណុំរឿងព្រះវិហារ៖ អ្នកណាឈ្នះ អ្នកណាចាញ់?
តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ ក្រុងឡាអេ បានចេញដីកាបង្គាប់ឲ្យកម្ពុជា និងថៃ ដកកងទ័ពចេញពីតំបន់ប្រាសាទព្រះវិហារ និងតម្រូវឲ្យប្រទេសទាំងពីរទទួលយកអ្នកសង្កេតការណ៍អាស៊ាន ចូលមកត្រួតពិនិត្យក្នុងតំបន់គ្មានកងទ័ព។ រវាងកម្ពុជា និងថៃ តើអ្នកណាជាចាញ់ ហើយអ្នកណាជាអ្នកឈ្នះ ក្នុងដីកាបង្គាប់នេះ?
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖ កែប្រែថ្ងៃទី៖
ស្តាប់ - ០៧:១៩
ដីកាបង្គាប់ កាលពីថ្ងៃចន្ទ ១៨ កក្កដា ២០១១ ត្រូវបានធ្វើឡើង ដើម្បីចាត់វិធានការបន្ទាន់ ទៅតាមសំណើរបស់កម្ពុជា នៅក្នុងបណ្តឹងសុំបកស្រាយសាលក្រមឆ្នាំ១៩៦២។
ជាដំបូង ចៅក្រមតុលាការក្រុងឡាអេបានសម្រេចជាឯកច្ឆន្ទ ច្រានចោលការទាមទាររបស់ថៃ ដែលឲ្យតុលាការដកបណ្តឹងកម្ពុជាចេញពីបញ្ជីសំណុំរឿងរបស់តុលាការ។
បន្ទាប់មក តុលាការបានដាក់ចេញនូវវិធានការបណ្តោះអាសន្នមួយចំនួន ដើម្បីបញ្ចៀសការប៉ះទង្គិចដោយប្រដាប់អាវុធរវាងកម្ពុជា និងថៃ នៅក្នុងពេលរង់ចាំតុលាការបកស្រាយសាលក្រមឆ្នាំ១៩៦២។ នៅក្នុងដីកាបង្គាប់ ចៅក្រមបានដាក់តំបន់ប្រាសាទព្រះវិហារជាតំបន់គ្មានកងទ័ពជាបណ្តោះអាសន្ន ហើយបានតម្រូវឲ្យភាគីទាំងពីរ គឺកម្ពុជា និងថៃ ដកកងទ័ពទាំងអស់ចេញពីតំបន់នេះ។ រាល់សកម្មភាពយោធា សំដៅលើតំបន់គ្មានកងទ័ពនេះ ក៏ត្រូវបានហាមឃាត់ដែរ។
នៅក្នុងដីកាបង្គាប់នេះ តុលាការក៏បានតម្រូវផងដែរឲ្យកម្ពុជា និងថៃ អនុញ្ញាតឲ្យអ្នកសង្កេតការណ៍អាស៊ានចូលមកក្នុងតំបន់គ្មានកងទ័ព និងមិនត្រូវធ្វើអ្វីដែលនាំឲ្យជម្លោះព្រំដែនកាន់តែមានសភាពធ្ងន់ធ្ងរឡើងថែមទៀត។ កម្ពុជាត្រូវមានសិទ្ធិពេញលេញក្នុងការចេញចូលប្រាសាទព្រះវិហារ ដោយគ្មានការរារាំងពីសំណាក់ថៃ។
ដីកាបង្គាប់ឲ្យដកទ័ពអាចជាចំណុចអវិជ្ជមានមួយ សម្រាប់កម្ពុជា។ កងទ័ពកម្ពុជា ដែលកំពុងឈរជើងនៅតាមទីតាំងសំខាន់ៗមួយចំនួន ដូចជា ភ្នំទ្រព្យ វាលឥន្រ្តីយ៍ សម្បុកឃ្មុំ និងវត្តកែវសិក្ខាគិរីស្វារៈ ជាដើម នឹងត្រូវដកចេញ។ ឯថៃវិញ ទំនងជាពេញចិត្តនឹងការបង្គាប់ឲ្យដកទ័ព ពីព្រោះថា ថៃធ្លាប់បានទាមទារជាច្រើនលើកច្រើនសាមកហើយឲ្យភាគីទាំងពីរដកកងទ័ពចេញពីតំបន់ ៤.៦។
ផ្ទុយទៅវិញ ថៃប្រាកដជាមិនសប្បាយចិត្តចំពោះការបង្គាប់ឲ្យទទួលយកអ្នកសង្កេតការណ៍អាស៊ានឲ្យចូលមកក្នុងតំបន់ជម្លោះ។ កម្ពុជាតែងតែបានទាមទារជាយូរមកហើយ ឲ្យថៃទទួលយកអ្នកសង្កេតការណ៍អាស៊ានមកព្រំដែន ប៉ុន្តែ ថៃតែងតែយកលេសពន្យារពេលម្តងជាពីរដង។
ម្យ៉ាងវិញទៀត ថៃបានទទួលបរាជ័យក្នុងការបញ្ចុះបញ្ចូលតុលាការឲ្យបដិសេធបណ្តឹងសុំបកស្រាយសាលក្រមឆ្នាំ១៩៦២។ នៅក្នុងសវនាការសាធារណៈ កាលពីថ្ងៃទី៣០ និង៣១ ឧសភា ២០១១កន្លងទៅនេះ ភាគីថៃបានព្យាយាមលើកទឡ្ហីករណ៍ជាច្រើន ដើម្បីបង្ហាញថា តុលាការអន្តរជាតិមិនមានសមត្ថកិច្ចជំនុំជម្រះបណ្តឹងរបស់កម្ពុជា។
ទីបំផុតចៅក្រមបានសម្រេចជាឯកច្ឆន្ទ ដោយធ្វើសេចក្តីសន្និដ្ឋានបឋមថា កម្ពុជា និងថៃ មានយោបល់ខ្វែងគ្នាទៅលើអត្ថន័យ និងវិសាលភាពនៃសាលក្រមឆ្នាំ១៩៦២ ជាពិសេស ទៅលើពាក្យ “តំបន់ជុំវិញប្រាសាទព្រះវិហារ” និងទៅលើកាតព្វកិច្ចរបស់ថៃ ដែលសាលក្រមតម្រូវឲ្យដកកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធចេញពីតំបន់នេះ។ នេះមានន័យថា ក្រោយពីចេញវិធានការបណ្តោះអាសន្នរួចហើយ តុលាការអន្តរជាតិនឹងលើកយកបណ្តឹងសុំបកស្រាយសាលក្រមមកពិចារណា។
ដូច្នេះ បើសិនជាមើលទៅលើវិធានការនីមួយៗ ទាំងកម្ពុជា និងថៃ សុទ្ធតែអាចមានខាតខ្លះ និងចំណេញខ្លះ។ ក៏ប៉ុន្តែ បើសិនជាយើងមើលជារួមទៅលើសេចក្តីសម្រេច កម្ពុជាគួរតែមានការស្កប់ចិត្តច្រើនជាងនឹងដីកាបង្គាប់ កាលពីថ្ងៃចន្ទនេះ។ ដីកាបង្គាប់នេះ ប្រសិនបើគ្រប់ភាគីអនុវត្តតាមដោយខ្ជាប់ខ្ជួន អាចនឹងធានាបាននូវបទឈប់បាញ់អចិន្រ្តៃយ៍មួយ ដោយមានការចូលរួមត្រួតពិនិត្យពីអ្នកសង្កេតការណ៍អាស៊ាន ដែលកម្ពុជាទាមទារចង់បានជាយូរមកហើយ។
ការណ៍ដែលតុលាការតម្រូវឲ្យភាគីទាំងសងខាងដកកងទ័ពគ្រាន់តែជាវិធានការបណ្តោះអាសន្នតែប៉ុណ្ណោះ ហើយក៏មិនមែនមានន័យថា ភាគីទាំងពីរត្រូវបោះបង់សិទ្ធិលើអធិបតេយ្យរបស់ខ្លួន នៅលើតំបន់ណាមួយដែរ។ កម្ពុជានឹងនៅតែមានសិទ្ធិពេញលេញក្នុងការចេញចូល គ្រប់គ្រង ថែទាំប្រាសាទព្រះវិហារបានជាធម្មតា។ សិទ្ធិនេះត្រូវបានបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ នៅក្នុងដីកាបង្គាប់របស់តុលាការអន្តរជាតិ។
តុលាការអន្តរជាតិមិនអាចបង្គាប់ឲ្យថៃតែម្ខាងដកកងទ័ព តាមសំណើកម្ពុជា ទំនងជាមិនចង់ឲ្យមានបុរេវិនិច្ឆ័យលើសេចក្តីសម្រេចចុងក្រោយ ទាក់ទងនឹងអធិបតេយ្យលើតំបន់ជុំវិញតំបន់ប្រាសាទព្រះវិហារ ដែលនឹងត្រូវជំនុំជម្រះក្នុងបណ្តឹងសុំបកស្រាយសាលក្រម។ ប្រសិនបើតុលាការបង្គាប់ឲ្យតែខាងថៃដកកងទ័ព ចំណែកកម្ពុជាអាចនៅឈរជើង ក្នុងតំបន់ជម្លោះដដែល គឺអាចមានន័យថា មិនទាន់ធ្វើការបកស្រាយសាលក្រមឆ្នាំ១៩៦២ផង តុលាការហាក់ដូចជាបានទទួលស្គាល់ជាស្រេចទៅហើយថា តំបន់នេះជារបស់កម្ពុជា៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ