Endométriose ឬ ជំងឺចុកពោះពេលធ្លាក់រដូវ ជាការធម្មតា របស់ស្ត្រី ?
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៩:៥៩
នៅក្នុងកម្មវិធីសុខភាពនាថ្ងៃពុធទី ៨ មីនា ទិវានារីអន្តរជាតិថ្ងៃនេះ អៀងសុខម៉ិញ សូមណែនាំឱ្យអស់លោកអ្នកនាងបានស្គាល់អំពីជំងឺស្ត្រីមួយប្រភេទ ដែលពិភពវេជ្ជសាស្ត្រនៅមិនទាន់ស្គាល់ច្បាស់នៅឡើយ។ នោះគឺជំងឺចុកពោះ ពេលធ្លាក់រដូវ អង់ដូមេទ្រីយូស្ស។
កាលពីថ្ងៃទី ១៦ កុម្ភៈ២០២៣ អេស្ប៉ាញបានក្លាយជាប្រទេសដំបូងគេបង្អង់នៅអឺរ៉ុប ដែលបានបោះឆ្នោតអនុម័តច្បាប់ផ្តល់ការឈប់សម្រាកពេលធ្លាក់រដូវ ដល់ស្រ្តីដែលមានខែអមដោយការឈឺចុកចាប់។ ជាវិធានការជាប្រវត្តិសាស្ត្រសម្រាប់ស្ត្រីដែលពុំធ្លាប់មានទេនៅអឺរ៉ុប ហេតុដូច្នេះហើយបានជារដ្ឋាភិបាលអេស្ប៉ាញចង់ធ្វើជាគំរូចាប់ផ្តើមទម្លាយរឿងដែលគេធ្លាប់តែលាក់មិនហ៊ាននិយាយកន្លងមក។
ក្រៅអំពីអេស្ប៉ាញ ច្បាប់ផ្តល់សិទ្ធិឱ្យស្ត្រីបានឈប់សម្រាកពេលមករដូវ មានអនុវត្តនៅក្នុងបណ្តាប្រទេសមួយចំនួនផ្សេងទៀតនៅលើពិភពលោក មានជាអាទិ៍ និងដំបូងគេបង្អង់ នៅប្រទេសជប៉ុន។
តាំងពីឆ្នាំ១៩៤៧មក ច្បាប់ជប៉ុនបានចែងមិនឱ្យក្រុមហ៊ុនសហគ្រាសបង្ខំស្ត្រីឱ្យមកធ្វើការទេ បើស្ត្រីគាត់សុំឈប់ព្រោះមូលហេតុដល់ថ្ងៃធ្លាក់រដូវ។ ស្ត្រីអាចឈប់ប៉ុន្មានថ្ងៃក៏បាន ប៉ុន្តែជាទូទៅស្ត្រីទាំងនោះមិនបានទទួលកម្រៃទេ។ បើតាមស្ថិតិរបស់ក្រសួងការងារជប៉ុន នៅឆ្នាំ២០២០ ក្នុងចំណោមក្រុមហ៊ុនប្រមាណ៦០០០ មានមួយភាគបី (៣០%) ព្រមឱ្យប្រាក់ខែពេញធម្មតា ឬកាត់ប្រាក់ខែខ្លះដល់ស្ត្រីដែលអវត្តមានពីកន្លែងធ្វើការដោយមូលហេតុមកខែ។ ការសិក្សាបានបង្ហាញឱ្យឃើញទៀតថា មានស្រ្តីជប៉ុនតែប្រមាណ០,៩%ផងបានប្រើសិទ្ធិរបស់ខ្លួន។
នៅកូរ៉េខាងត្បូង ក្រុមហ៊ុនអនុញ្ញាតឱ្យបុគ្គលិកស្រីបានឈប់សម្រាករដូវមួយថ្ងៃក្នុងខែ តែត្រូវកាត់ប្រាក់ខែមួយថ្ងៃនោះដែរ។ ហើយបើក្រុមហ៊ុនណាមិនគោរពច្បាប់ នឹងមានការពិន័យជាប្រាក់ចំនួន ៥លានវ៉ុន។ តាំងពីឆ្នាំ២០០៣មក ឥណ្ឌូណេស៊ី ក៏បានអនុម័តច្បាប់ គ្រោងផ្តល់សិទ្ធិដល់ស្ត្រីមានរដូវឈឺចុកចាប់ខ្លាំង អាចឈប់សម្រាកពីការងារបានមួយឬពីរថ្ងៃក្នុងខែ អាស្រ័យទៅលើការកំណត់របស់ក្រុមហ៊ុននិងបុគ្គលិក។ ប៉ុន្តែក្នុងដំណើរការអនុវត្ត ជាក់ស្តែង ក្រុមហ៊ុនអនុញ្ញាតឱ្យតែមួយថ្ងៃ ឬគ្មានសោះ ហើយខ្លះទៀតថែមទាំងធ្វើមិនដឹងមិនខ្វល់នឹងច្បាប់នោះតែម្តង។ ច្បាប់តៃវ៉ាន់ បានផ្តល់បីថ្ងៃដល់ស្ត្រីសម្រាប់ហេតុផលមករដូវឈឺខ្លាំង ហើយអាចឈប់លើសនេះបានទៀត តែត្រូវបានចាត់ទុកជាពេលឈប់ព្រោះមូលហេតុមានជំងឺ និងទទួលបានប្រាក់បៀរវត្សរ៍ធម្មតា។ ជាប់ឈ្មោះជាប្រទេសបុណ្យម្តាយ តាំងពីឆ្នាំ២០១៥មក ហ្សំប៊ីបានអនុម័តច្បាប់ផ្តល់សិទ្ធិឈប់មួយថ្ងៃក្នុងមួយខែ ដល់ស្ត្រីពេលធ្លាក់រដូវ ដោយមិនបាច់ប្រាប់មុន ឬមានលិខិតបញ្ជាក់ពីគ្រូពេទ្យទេ។
តើការឈឺចុកចាប់ពេលធ្លាក់រដូវ ជាប្រការធម្មតាសម្រាប់ស្ត្រី ?
ការឈឺចាប់ខ្លាំងពេលឆ្លងទន្លេ ប្រសូតបុត្រ ជាករណីធម្មតា និងសម្រាប់គ្រប់ស្ត្រីទាំងអស់។ ឯការឈឺចាប់ពេលមកខែអាចមានបង្កប់ជំងឺ និងហេតុផលផ្សេង ! ពេលមករដូវម្តងៗ សាច់ដុំរបស់ស្បូននឹងត្រូវកន្ត្រាក់លាៗដើម្បីជម្រុះភ្នាស់របស់វាចេញ។ ដោយគ្មានការបង្កជីវិត សរីរាង្គនៃស្បូន បានបញ្ឈប់ងក់ការផលិតអ័រមូន Oestrogènes និង Progestérone។ តួស្បូនចាប់រីកឡើង និងចាប់កន្ទ្រាក់ ដើម្បីធាក់បញ្ចេញរដូវ ជាឈាម និងជាភ្នាសស្បែកស្តើងៗលើជញ្ជាំងស្បូន ឱ្យធ្លាក់ចេញមកក្រៅ ។ ស្បួនកន្ទ្រាក់ព្រោះតែសម្ពាធខ្ពស់រវាងឈាមដែលហូរចេញទៅក្នុងស្បូន និងប៉ះជាមួយជញ្ជាំងស្បូន ធាក់ខ្ទប់ គ្នាទៅវិញទៅមកផង។ ជញ្ជាំងស្បូនខ្លួនឯងក៏ត្រូវដាច់ចេញផង ហើយការដាច់ចេញនៃភ្នាសនៅជញ្ជាំងស្បូននេះក៏ជាកត្តាធ្វើឱ្យស្បូនកន្ទ្រាក់ដែរ និងអាចមានឥទ្ធិពលលើសាច់ដុំផ្សេងទៀត ក្រៅអំពីស្បូន ហេតុដូច្នេះហើយ បានជាពេលខ្លះស្ត្រីមានអាការៈឈឺក្បាល ចង់ក្អួត ចង្អោរ។ និយាយជារួម ការធ្លាក់រដូវ មានដំណើរការដូចគ្នានឹងឆ្លងទន្លេយ៉ាងដូច្នោះ គឺស្បូនត្រូវកន្ទ្រាក់ដើម្បីមានសម្ពាធធាក់បញ្ចេញទារកឱ្យចេញមកចាប់កំណើត ទើបមានការឈឺចុកចាប់ខ្លាំង។ ឯការកន្ទ្រាក់ស្បួនពេលដល់វដ្តរដូវ មិនប្រាកដថាធ្វើឱ្យឈឺពោះខ្លាំងទេ។
ការឈឺចាប់ពេលមករដូវរបស់ស្ដ្រីអាចតិចឬខ្លាំងខុសៗគ្នាពី មនុស្សស្រីម្នាក់ទៅមនុស្សស្រីម្នាក់ទៀត។ ស្ត្រីខ្លះដូចបុរស ការមករដូវគ្រាន់តែជាសញ្ញាមួយប៉ុណ្ណោះ។ បើតាមចំណាំ ការឈឺចាប់មានកាន់តែខ្លាំង នៅពេលមានឈាមរដូវធ្លាក់ច្រើន ព្រោះស្បួនត្រូវកន្ទ្រាក់ខ្លាំង ដើម្បីអាចបញ្ចេញឈាមរដូវនោះអស់ពីស្បូន។
ផលវិបាកជាយថាហេតុនៃការឈឺចាប់ពេលមករដូវ
ការឈឺចាប់នេះជាទូទៅ គ្មានលាក់សញ្ញារោគអ្វីគួរឱ្យព្រួយបារម្ភ និងប៉ះពាល់ដល់សុខភាពទេ មិនថាជាសុខភាពក្នុងន័យទូទៅ ឬសុខភាពផ្លូវភេទឡើយ។ ការឈឺចាប់ពេលធ្លាក់រដូវច្រើនកើតឡើង ចំពោះក្មេង ទើបឡើងខ្លួននិងមានរដូវឆ្នាំៗដំបូង និងនៅពេលអំឡុងពេលជិតអស់រដូវ ព្រោះរយៈកាលនេះ សរីរាង្គកាយមនុស្សស្រីមានអ័រមូនចុះឡើងខ្លាំង។ ចំពោះយុវតី អាការៈឈឺចុកចាប់ពេលធ្លាក់រដូវ នឹងចុះថយទៅៗ និងបាត់ទាំងស្រុងតែម្តងផង នៅពេលចាប់មានគភ៌ជាលើកទីមួយ។
ប៉ុន្តែសូមកុំភ្លេចរូតរះទៅជួបគ្រូពេទ្យឯកទេស ប្រសិនបើការឈឺចាប់ពេលធ្លាក់រដូវ មានកំរិតខ្លាំងហួសហេតុទ្រាំលែងបាន។ ស្ត្រីមានរដូវយូរឆ្នាំហើយ ស្រាប់តែស្ងៀមៗមានលេចអាការៈឈឺចាប់ពេលធ្លាក់រដូវ ហើយបរិមាណនៃឈាមរដូវមានកំរិតច្រើនហួសពីធម្មតា រដូវលែងទៀង មកមួយខែពីរដងជាដើម។ល។ ធ្លាក់រដូវចុករមួលពោះហើយ អមដោយអាការៈក្តៅខ្លួន... សុទ្ធសឹងជាសញ្ញាមិនធម្មតា ដែលស្ត្រីត្រូវទៅពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យជំនាញ។
ផលវិបាកដ៏ធ្ងន់ធ្ងរ និងដ៏កម្រមួយទៀតនៃការឈឺចាប់ខ្លាំងនេះ គឺអាចជាសញ្ញាប្រាប់ថាអ្នកអាចមានជំងឺមួយឈ្មោះថា endométrioses ដែលមានកើតលើស្ត្រី ម្នាក់ក្នុងចំណោម១០នាក់។ តើអ្វីទៅជាជំងឺអង់ដូមេទ្រីយូស្ស ? ជាធម្មតា ឈាមរដូវត្រូវហូរធ្លាក់ចេញមកក្រៅ តែក្នុងករណីមានអង់ដូមេទ្រីយូស្ស្សនេះ កោសិកាភ្នាសស្បួនចេញខុសផ្លូវ (មិនហូរធ្លាក់មកក្រៅតាមទ្វារមាសទេ) និងមិនត្រូវបានសម្អាតរំលាយអស់ឡើយ បែរជាទៅតោងកកលើសរីរាង្គផ្សេងទៀត ដូចជាផ្លោកនោម ស្បែកពោះ ពោះវៀនធំ ហើយរីកធំលូតលាស់ទៅតាមចង្វាក់និងវដ្តនៃអ័រមូន រាល់ខែ ជាហេតុបង្កឱ្យមានការឈឺចាប់ខ្លាំង ពិបាកមានកូន ឬត្រូវកាត់ស្បូនចេញតែម្តងទើបបាន។
តើធ្វើដូចម្តេចទើបអាចដឹងបានថាយើងកំពុងមានជំងឺរោគស្ត្រីអង់ដូមេទ្រីយ៉ូសនេះ និងមិនមែនជាឈឺធ្លាក់រដូវធម្មតា ? សូមស្តាប់ការពន្យល់លម្អិតបន្ថែមរបស់លោកសាស្ត្រាចារ្យវេជ្ជបណ្ឌិត Pierre François Ceccaldi ប្រធានផ្នែកជំងឺរោគស្រ្តីនៅមន្ទីរពេទ្យ Beaujon ជាយទីក្រុងប៉ារីស ៖
“ជាដំបូង ជំងឺអង់ដូមេទ្រីយូស្ស មានច្រើនប្រភេទ ដូច្នេះការសម្តែងអាការៈជំងឺក៏មានច្រើនបែបយ៉ាងខុសៗគ្នាដែរ។ ការវិនិច្ឆ័យរកជំងឺនេះ ជួនជាការលំបាកខ្លាំង ជួនក៏ស្រួល ព្រោះតែយន្តការនៃជំងឺមានលក្ខណៈដូចគ្នានឹងយន្តការនៃការធ្លាក់រដូវ ពោលគឺនៅពេលភ្នាសរដូវ ត្រូវរំលាយដោយរដ្តរដូវ ភ្នាសអង់ដូមេទ្រីយូស្សចាប់ផ្តើមចេញឈាមដែរ ទើបធ្វើឱ្យស្ត្រីមានការឈឺចុកចាប់ខ្លាំង។ ជាការឈឺចាប់ពីរដោយហេតុពីរកើតក្នុងពេលតែមួយ ទើបពិបាកបែងចែង។ ប៉ុន្តែដោយសារភាពជឿនលឿននៃបច្ចេវិទ្យាពេទ្យ ដូចជាមានប្រដាប់ថតឆ្លុះ អេកូ អ៊ឹមរ៉ាយ គេអាចរកមើលឃើញជំងឺរោគស្ត្រីមួយនេះ ដោយមិនចាំបាច់ត្រូវធ្វើការវះកាត់ចូលទៅមើលស្បូនផ្ទាល់ដូចមុន ទើបដឹងថាពួកគាត់មានបញ្ហាអង់ដូមេទ្រីយូស្សទេ។ គេត្រូវការវិនិច្ឆ័យរកឃើញថាមានជំងឺអង់ដូមេទ្រីយូស្ស ឱ្យបានឆាប់ ព្រោះត្រូវតាមដានជំងឺនេះទៅតាមដំណាក់កាលនៃជីវិតរបស់ស្ត្រី។ បើកើតនៅវ័យក្មេង វាជាការឈឺចាប់ដែលរំខានដល់ការរស់នៅប្រចាំថ្ងៃរបស់យុវតី។ បើជាស្ត្រី ពេញវ័យបង្កកំណើត វាអាចធ្វើឱ្យគ្មានកូន។ ដូច្នេះពេទ្យពិនិត្យតាមដានដើម្បីបញ្ចៀសស្ត្រីមិនឱ្យរងការឈឺចាប់ផង និងដើម្បីលុបផលរំខានដែលមិនឱ្យស្រ្តីមានកូនផង។”
អង់ដូមេទ្រីយូស្ស ជំងឺចាស់ តែទើបចាប់រៀន
សូមបញ្ជាក់ថា ជំងឺអង់ដូមេទ្រីយូស្សនេះមិនមែនជាជំងឺថ្មីទេ។ វេជ្ជសាស្ត្រចាប់ផ្តើមកត់ត្រាសម្គាល់ឃើញជំងឺនេះ តាំងពីសម័យអេហ្ស៊ីបបុរាណ ក្នុងអំឡុងឆ្នាំ១៨៥៥មុនគ្រិស្តសករាជទៅទៀត។ កាលណោះគ្រូពេទ្យអេហ្ស៊ីប ប្រើពាក្យថា ការឈឺនៅផ្នែកខាងក្រោមនៃពោះ។ គ្រូពេទ្យក្រិក បានថែមទាំងចាត់ទុកអាការៈចុកពោះនេះថាជាជំងឺរបស់សរីរាង្គ ស្បូន នៅពេលមានវដ្តរដូវ។
ប៉ុន្តែសេចក្តីសន្និដ្ឋានដំបូងរបស់គ្រូពេទ្យក្រិកនេះត្រូវបានគេកាយកប់បំភ្លេចចោលបន្តិចម្តងៗ ស្ទើររលុបបាត់ទាំងស្រុង ... ឯស្ត្រីបន្តឈឺចាប់ពេលមកខែដោយពុំដឹងនិងពុំយល់អំពីយន្តការជារហូតមក។ នៅយុគសម័យកណ្តាល ស្ត្រីឈឺពោះពេលធ្លាក់រដូវត្រូវបានគេចាត់ទុកជាស្រីធ្មប់ រងអំពើ ... មានពុត... និយាយឱ្យចំ គឺមិនមែនជាការឈឺដោយពិតៗទេ។ បន្ទាប់មក ក្នុងរយៈពេលដ៏យូរ ដែលជំងឺឈឺពោះអង់ដូមេទ្រីយ៉ូស្ស ត្រូវបានគេរាប់បញ្ចូលក្នុងចង្កោមនៃជំងឺវិកលចរិក។
ទាល់តែចូលដល់សតវត្សរ៍ទី១៩ ទើបពិភពលោកអ្នកវេជ្ជសាស្ត្រចាប់អារម្មណ៍នឹងជំងឺអង់ដូមេទ្រីយ៉ូសជាថ្មី។ វេជ្ជបណ្ឌិតឯកទេសជំងឺរោគស្ត្រីជាតិអូទ្រីស Carl von Rokitansky បានពិពរណានៅឆ្នាំ១៨៦០ថា ជាជំងឺដែលមានលេចវត្តមានស្រទាប់ភ្នាសស្បូន នៅខាងក្រៅស្បូន។ ឈ្មោះជំងឺ អង់ដូមេទ្រីយ៉ូស ត្រូវបានគេហៅជាលើកដំបូង នៅឆ្នាំ ១៩២៧ ដោយគ្រូពេទ្យរោគស្ត្រីអាមេរិក John Albertson Sampson។
ដូច្នេះ អង់ដូមេទ្រីយ៉ូស្ស មិនមែនជាជំងឺរោគស្ត្រី ទើបលេចឡើងថ្មីថ្មោងទេ ប៉ុន្តែជាជំងឺដែលនៅមានបង្កប់ចម្ងល់ខ្លាំង ហើយទើបក្លាយជាមេរៀនក្នុងកម្មវិធីសិក្សាវេជ្ជសាស្ត្រ សម្រាប់សិស្សនិស្សិតពេទ្យ ចាប់ពីឆ្នាំ២០២០មកនេះ តែប៉ុណ្ណោះ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ