ហេតុអ្វីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅទុយនីស៊ីប្រឈមនឹងវិបត្តិធំ?
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៦:០៩
លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅទុយនីស៊ី កំពុងប្រឈមនឹងវិបត្តិអាក្រក់បំផុតមិនធ្លាប់មានក្នុងរយៈពេលមួយទសវត្សរ៍មកនេះ។ បញ្ហាបានផ្ទុះឡើងនៅថ្ងៃចន្ទ ២៦ កក្កដា ក្រោយពីលោកប្រធានាធិបតី កាអ៊ីស សៃអ៊ីដ (Kais Saied) បណ្តេញនាយករដ្ឋមន្ត្រីចេញពីតំណែង និងប្រកាសព្យួរសភាដោយមានជំនួយពីកងទ័ព។ គណបក្សនយោបាយធំៗនៅសភា រួមបញ្ចូលទាំងបក្សអ៊ីស្លាមនិយម “អែរណាដា” ផង បានបរិហារទង្វើរបស់លោកប្រធានាធីបតី សៃអ៊ីដ ថាជារដ្ឋប្រហារ។
កាលពីយប់ថ្ងៃអាទិត្យ ទី២៥ កក្កដា ប្រធានាធិបតីទុយនីស៊ីលោកកាអ៊ីស សៃអ៊ីដ បានសម្រេចបណ្តេញលោក អ៊ីឆេម មេឈីឈី (Hichem Mechichi) ចេញពីតំណែងជានាយករដ្ឋមន្រ្តី និងបានចេញក្រឹត្យព្យួរសភារយៈពេល ៣០ ថ្ងៃ។
ហេតុអ្វីលោកប្រធានាធិបតីសៃអ៊ីដហ៊ាន សម្រេចធ្វើដូច្នោះ?
សេចក្តីសម្រេចរបស់លោកសៃអ៊ីដ ធ្លាក់មកភ្លាមៗ ក្រោយផ្ទុះការតវ៉ាទ្រង់ទ្រាយធំនៅទូទាំងប្រទេសកាលពីថ្ងៃអាទិត្យកន្លងទៅនរះ។ ប្រជាជនទុយនីស៊ី ខឹងសម្បាជាខ្លាំង ចំពោះបរាជ័យរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការគ្រប់គ្រងជំងឺកូវីដ១៩។ វិបត្តិកូវីដបានទៅបន្ថែមបន្ទុកដ៏ធ្ងន់មួយទៀតពីលើវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច និងភាពច្របូកច្របល់ក្នុងសង្គមទុយនីស៊ី។
ប្រធានាធិបតីសៃអ៊ីដ ដែលបានជាប់ឆ្នោតនៅឆ្នាំ ២០១៩ បានប្រកាសថាលោកនឹងដឹកនាំប្រទេសជាមួយនាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មី។ ប៉ុន្មានម៉ោងក្រោយមក អ្នកគាំទ្រលោកដ៏ច្រើនកុះករបានចេញប្រមូលផ្តុំគ្នាសម្តែងការគាំទ្រនៅទីក្រុងទុយនីស និងទីក្រុងដទៃទៀត។
ក៏ប៉ុន្តែភ្លាមៗនោះ ក្រុមអ្នកប្រឆាំងនៅក្នុងសភាបានចោទលោកសៃអ៊ីដ ពីបទធ្វើរដ្ឋប្រហារ ហើយក្រោយមកទៀត ការប៉ះទង្គិចគ្នារវាងប្រជាជនដែលម្ខាងគាំទ្រប្រធានាធិបតី និងម្ខាងទៀតគាំទ្រខាងគណបក្សគ្រប់គ្រងសភាគឺបក្ស“អែរណាដា” ក៏ផ្ទុះឡើងនៅជិតអគារសភា។ តែកងទ័ពបានចូលអន្តរាគមន៍។
គួរបញ្ជាក់ថា មានវ័យ៦៣ ឆ្នាំ ប្រធានាធិបតីទុយនីស៊ី លោក កាអ៊ីស សៃអ៊ីដ គឺជាអ្នកនយោបាយឯករាជ្យ និងជាអតីតមេធាវីម្នាក់។ លោកមានជម្លោះជូរចត់ និងមិនត្រូវរ៉ូវគ្នាជាយូរណាស់មកហើយ ជាមួយនឹងលោកអ៊ីឆេម មេឈីឈី ដែលជានាយករដ្ឋមន្ត្រី។ លោកមេឈីឈី មានការគាំទ្រពីគណបក្សធំជាងគេនៅក្នុងសភាគឺបក្សអ៊ីស្លាមនិយម “អែរណាដា”។
ក្រៅពីបានបណ្តេញនាយករដ្ឋមន្ត្រីនិងផ្អាកដំណើរការសភា នៅថ្ងៃចន្ទ ២៦ កក្កដា លោកប្រធានាធិបតី ក៏បានដកតំណែងរដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការពារជាតិ និងបានប្រកាសថាក៏នឹងដកតំណែងរដ្ឋមន្ត្រីយុត្តិធម៌រូបទៀតផងដែរ។
នៅព្រឹកថ្ងៃចន្ទដដែល គេឃើញវត្តមានកងទ័ព នៅយាមកាមពេញអាគារសភា និងរារាំងមិនឲ្យអ្នកណាចូលទីនោះបានឡើយ។ អ្វីដែលកំពុងកើតឡើងនេះគឺវាជាបញ្ហាប្រឈមធំបំផុតចំពោះប្រទេសទុយនីស៊ី បន្ទាប់ពីបដិវត្តអារ៉ាប់នា ២០១១។ ក្រោយបដិវត្ត ប្រជាជនទុយនីស៊ី អាចបណ្តេញប្រមុខរដ្ឋាភិបាលដែលកាន់តំណែងដុះស្លែបាន ប៉ុន្តែអ្វីដែលពួកគេនៅមិនទាន់ទទួលបាននោះគឺស្ថិរភាពនយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ចនៅក្នុងប្រទេស។
តើទង្វើរបស់លោកប្រធានាធិបតី សៃអ៊ីដ គឺជាការធ្វើរដ្ឋប្រហារមែនឬ?
នៅទុយនីស៊ី ទាំងប្រធានាធិបតី និងសភាសុទ្ធតែប្រសូតចេញពីការបោះឆ្នោតដែលទទួលបានសំឡេងគាំទ្រភាគច្រើន។ តាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ប្រធានាធិបតីត្រួតត្រាតែផ្នែកយោធា និងកិច្ចការបរទេសប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែលោកប្រធានាធិបតីសៃអ៊ីដ មានជម្លោះជាមួយលោកមេឈីឈីដែលជានាយករដ្ឋមន្ត្រីជាយូរមកហើយជុំវិញចំណុចនេះ។
ដោយសំអាងលើមាត្រា ៨០ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ លោកសៃអ៊ីដ អះអាងថាលោកមានសិទ្ធិក្នុងការបញ្ជាឲ្យព្យួរសភាប្រសិនបើវាស្ថិតក្នុង "គ្រោះថ្នាក់" ហើយថាអ្វីដែលលោកកំពុងធ្វើ គឺដើម្បីព្យាបាលភាពខ្វិននៃសេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយ ដែលបានលងបន្លាចទុយនីស៊ីអស់ជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ។
ក្នុងនាមជាគណបក្សធំជាងគេនៅក្នុងសភា បក្សអែរណាដាដែលមានសិទ្ធិតែងតាំងនាយករដ្ឋមន្ត្រី បានបរិហារទង្វើរបស់លោកប្រធានាធិបតីសៃអ៊ីដ ថាមិនស្របទៅតាមរដ្ឋធម្មនុញនោះទេ និងចោទប្រកាន់លោកប្រធានាធិបតីថាបានធ្វើរដ្ឋប្រហារ។
សហស្ថាបនិកនៃគណបក្សអែរណាដា លោក Rached Ghannouchi បានចោទប្រកាន់លោកប្រធានាធិបតីស៊ីអ៊ីដ ពីបទធ្វើរដ្ឋប្រហារប្រឆាំងនឹងបដិវត្ត និងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ហើយបានអំពាវនាវឲ្យប្រជាជនទុយនីស៊ីក្រោកការពាររដ្ឋធម្មនុញរបស់ប្រទេស។
ការផ្ទុះឡើងនៃវិបត្តិថ្មី “កូវីដ១៩”
គួររំឭកថាបច្ចុប្បន្ននេះ ប្រទេសទុយនីកំពុងរងការញាំញីខ្លាំងពីជំងឺកូវីដ១៩។ ចំនួនអ្នកស្លាប់ដោយកូវីដ បានឈានដល់កំណត់ត្រាមួយសម្រាប់ប្រទេសកាលពីសប្តាហ៍មុនដោយមានស្លាប់ ៣០០ នាក់ក្នុងរយៈពេលត្រឹមតែ ២៤ ម៉ោងប៉ុណ្ណោះ។ ចំណែក ការចាក់វ៉ាក់សាំងវិញមានភាពយឺតយ៉ាវខ្លាំង ដោយមានត្រឹមតែ ៧ %នៃចំនួនប្រជាជនសរុប ១១ លាន ៨ សែននាក់ប៉ុណ្ណោះ បានទទួលការចាក់ថ្នាំបង្ការកវីដ ១៩ ពេញលេញ។
រដ្ឋាភិបាលរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីមេឈីឈី បានព្យាយាមពន្លឿនការចាក់វ៉ាក់សាំងដោយចាប់បើកឲ្យចាក់ប្រជាជនអាយុចាប់ពី ១៨ ឆ្នាំ ក្នុងអំឡុងពេលវិស្សមកាល Eid al-Adha។ ប៉ុន្តែ កិច្ចប្រឹងប្រែងនេះ បានធ្លាក់ចូលទៅក្នុងភាពវឹកវរ ព្រោះតែវ៉ាក់សាំងមិនគ្រប់គ្រាន់ ហើយមនុស្សដែលសម្រុកទៅចាក់វ៉ាក់សាំងដ៏ច្រើនកកកុញ បានបង្កឲ្យផ្ទុះបញ្ហាជាច្រើន និងអំពើហិង្សាផងដែរ។
ក្រោយព្រឹត្តិការណ៍នេះ នាយករដ្ឋមន្រ្តីបានបណ្តេញរដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងសុខាភិបាល ដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់ប្រធានាធិបតី ជាហេតុជំរុញឲ្យលោកប្រធានាធិបតីសាអ៊ីដ បញ្ជាយោធាឲ្យកាន់កាប់លើវិធានការគ្រប់គ្រងវិបត្តិកូវីដវិញ។
សរុបមក កូវីដ១៩ គឺជាដំបៅថ្មី ដែលបានទៅបន្ថែមលើដំបៅចាស់នៃវិបត្តិនយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ច ដែលកើតមានជាយូរមកហើយនៅទុយនីស៊ី។ ចាប់តាំងពីបដិវត្តឆ្នាំ ២០១១មក ទុយនីស៊ី មានរដ្ឋាភិបាលចំនួន ៩ ដែលភាគច្រើន សុទ្ធតែដឹកនាំបានរយៈពេលខ្លី ឬមានបញ្ហាមិនចេះចប់។ បញ្ហាចាក់ឫសគល់ជ្រៅផ្សេងទៀតគឺភាពអត់ការងារធ្វើ និងការដួលរលំនៃហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរដ្ឋដែលក្រោយការបះបោរមក នៅមិនទាន់អាចត្រូវបានដោះស្រាយទេនោះ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ