សន្និសីទស្តីពីសន្ធិសញ្ញាហាមឃាត់អាវុធនុយក្លេអ៊ែរក្នុងបរិបទនៃការគំរាមនុយក្លេអ៊ែររបស់រុស្ស៊ី
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៨:៥៦
ប្រទេសហត្ថលេខីនៃសន្ធិសញ្ញាស្តីពីការហាមឃាត់អាវុធនុយក្លេអ៊ែរត្រូវជួបប្រជុំគ្នា រយៈពេល៣ថ្ងៃ ចាប់ពីថ្ងៃអង្គារទី ២១មិថុនា រហូតដល់ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី ២៣មិថុនា នៅទីក្រុងវីយ៉ែន ប្រទេសអូទ្រីស។ សន្ធិសញ្ញាស្តីពីការហាមឃាត់អាវុធនុយក្លេអ៊ែរទាំងស្រុងចូលជាធរមាន នៅខែមករា ឆ្នាំ ២០២១។ កិច្ចប្រជុំស្តីពីសន្ធិសញ្ញាហាមឃាត់អាវុធនុយក្លេអ៊ែររៀបចំឡើង នៅក្នុងបរិបទពិសេស ដែលមានសង្រ្គាមអ៊ុយក្រែន និងការគំរាមកំហែងប្រើអាវុធនុយក្លេអ៊ែរពីសំណាក់មហាអំណាចយោធារុស្ស៊ី។
ជាងមួយឆ្នាំ ក្រោយសន្ធិសញ្ញាហាមឃាត់អាវុធនុយក្លេអ៊ែរទាំងស្រុង បានចូលជាធរមាន កាលពីមករា ឆ្នាំ ២០២១ ក្រុមប្រទេសហត្ថលេខីបានជួបប្រជុំគ្នា ជាលើកទី១ នៅថ្ងៃអង្គារនេះ នៅទីក្រុងវីយ៉ែន ប្រទេសអូទ្រីស។ សន្និសីទដែលផ្តោតទៅលើការហាមឃាត់អាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ធ្វើឡើងនៅក្នុងកាលៈទេសៈ ដែលពិភពលោកកំពុងប្រឈមនឹងការគំរាមកំហែងប្រើអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ពីសំណាក់ប្រទេសរុស្ស៊ី។
ត្រូវបានបោះឆ្នោតអនុម័ត នៅឆ្នាំ ២០១៧ និងផ្តល់សច្ចាប័នដោយប្រទេសយ៉ាងតិច ៥០ សន្ធិសញ្ញាស្តីពីការហាមឃាត់អាវុធនុយក្លេអ៊ែរទាំងស្រុងបានចូលជាធរមាន នៅខែ មករា ឆ្នាំ ២០២១។ សន្ធិសញ្ញានេះត្រូវបានបង្កើតឡើង ក្នុងគោលដៅបញ្ឈប់ការអភិវឌ្ឍ ផលិតអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ និងជាពិសេសរារាំងកុំឲ្យប្រទេសក្នុងពិភពលោកមានអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ។
មានន័យថា ចាប់តាំងថ្ងៃចូលជាធរមាន កាលពីថ្ងៃទី ២២មករា ឆ្នាំ ២០២១ ប្រទេសដែលបានចុះហត្ថលេខាលើសន្ធិសញ្ញា ប្រមាណ ៨៦ប្រទេស ត្រូវសន្យាមិនផលិត មិនធ្វើការសាកល្បង មិនបំពាក់ ឬមិនស្តុកអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ។
ការរៀបចំសន្និសីទនៅថ្ងៃនេះ នៅទីក្រុងវីយ៉ែន ដើម្បីរំលឹកពីការចូលជាធរមាន សន្ធិសញ្ញា ហាមឃាត់អាវុធ នុយក្លេអ៊ែរសំខាន់ណាស់ ព្រោះវាធ្វើឡើងនៅក្នុងកាលៈទេសៈដែលពិភពលោកកំពុងប្រឈមខ្លាំងនឹងការផ្ទុះសង្រ្គាមនុយក្លេអ៊ែរ នៅបន្ទាប់ពី រុស្ស៊ី គំរាមប្រើអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ នៅក្នុងសង្រ្គាមអ៊ុយក្រែន។
សង្រ្គាមឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ី នៅ អ៊ុយក្រែនមិនមែនជាសញ្ញា ល្អសម្រាប់សន្ធិសញ្ញាហាមឃាត់អាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ព្រោះវា មិនត្រឹមតែ ជាហេតុផលមួយដែលជំរុញឲ្យមានការប្រកួតប្រជែងកាន់តែខ្លាំងរវាងប្រទេសដែលកំពុងមានអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ប៉ុន្តែ សង្រ្គាមអ៊ុយក្រែន ទឹកចិត្តផងដែរ ប្រទេសដែលគ្មានអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ឲ្យចង់មានអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ នឹងគេដែរ ក្នុងហេតុផលថា មានអាវុធនុយក្លេអ៊ែរដើម្បីទុកការពារខ្លួន ដូចក្នុងករណីកូរ៉េខាងជើងជាដើម។
ជាការកត់សំគាល់ គ្មានប្រទេសមហាអំណាចនុយក្លេអ៊ែរណាមួយ មានមុខ ចូលរួមនៅក្នុងសន្និសីទ នៅទីក្រុងវីយ៉ែន នៅថ្ងៃនេះ ពីព្រោះប្រទេសដែលមានអាវុធនុយក្លេអ៊ែរពេញដៃ ទាំង៩ប្រទេសហ្នឹង ក៏មានបានចុះហត្ថលេខា ទទួលស្គាល់សន្ធិសញ្ញាហាមឃាត់អាវុធនុយក្លេអ៊ែរដែរ។
សហរដ្ឋអាមេរិក បារាំង ចិន អង់គ្លេស រុស្ស៊ី ឥណ្ឌា ប៉ាគីស្ថាន អ៊ីស្រាអែល និងកូរ៉េខាងជើង មិនបានចូលរួមក្នុងសន្ធិសញ្ញាហាមឃាត់អាវុធនុយក្លេអ៊ែរ។ នៅមុនបោះឆ្នោតអនុម័ត នៅឆ្នាំ ២០១៧ ទៅទៀត អង្គការអូតង់ ដែលមានមហាអំណាចនុយក្លេអ៊ែរ ៤ប្រទេសជាសមាជិក ដូចជាអាមេរិក បារាំង អង់គ្លេស ជាដើមចេញលិខិតប្រកាសមិនគាំទ្រសន្ធិសញ្ញាដែលគេចាត់ទុកថា ធ្វើឡើង ដោយមិនសមស្របទៅនឹងកាលៈទេសៈនៃការគំរាមកំហែងក្នុងពិភពលោកបច្ចុប្បន្ន។ នេះគេនៅមិនទាន់និយាយពីភាពស្មុគស្មាញ នៃការកាត់បន្ថយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរទេ។ សម្រាប់អូតង់ អាវុធនុយក្លេអ៊ែរ គឺជាវិធីតែមួយគត់ ដើម្បីការពារខ្លួន និងបញ្ជៀសសង្រ្គាម។
សម្រាប់អូតង់ គេមិនអាចគ្រាន់តែ ធ្វើសន្ធិសញ្ញា ហាមឃាត់អាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ហើយពិភពលោកនឹងល្អផូរផង់ អស់អាវុធប្រល័យលោកនោះទេ។ ម្យ៉ាង សន្ធិសញ្ញាដែលមានប្រទេសហត្ថលេខី សុទ្ធតែជាប្រទេសគ្មាននុយក្លេអ៊ែរ គឺវាគ្មានឥទ្ធិពល ទៅជួយកាត់បន្ថយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរបានឡើយ។ ទីពីរ សន្ធិសញ្ញាហាមឃាត់អាវុធនុយក្លេអ៊ែរនឹង មិនជួយដល់ការការពារសន្តិសុខ សុវត្ថិភាពរបស់ប្រទេសនីមួយៗ ហើយវាក៏មិនអាចជួយអ្វីបានដល់ការការពារសន្តិសុខអន្តរជាតិ។ ផ្ទុយទៅវិញ សន្ធិសញ្ញានេះ នឹងធ្វើឲ្យល្អក់កករ ដល់សន្ធិសញ្ញានៃការមិនរីកសាយភាព នូវអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ដែលបានចុះហត្ថលេខារួចហើយ កាលពីឆ្នាំ១៩៦៨។ តាមការលើកឡើងរបស់អូតង់ សន្ធិសញ្ញា ហាមឃាត់ទាំងស្រុងនេះ នឹងធ្វើឲ្យបែកបាក់គ្នាជាពិភពលោក ជាពីរក្រុម គឺក្រុមប្រទេសអ្នកមាននុយក្លេអ៊ែរ និងក្រុមប្រទេសគ្មាននុយក្លេអ៊ែរ។ ចំណុចនេះ វាជះផលមិនល្អទេ នៅក្នុងបរិបទបច្ចុប្បន្ន ដែលគេត្រូវសហការគ្នា ផ្តល់ព័ត៌មានឲ្យគ្នា ដើម្បីកាត់បន្ថយចំនួនស្តុកនៃក្បាលគ្រាប់នុយក្លេអ៊ែរ។
សន្ធិសញ្ញាហាមឃាត់អាវុធនុយក្លេអ៊ែរ បំពេញបន្ថែម សញ្ញា សន្ធិសញ្ញាមិនរីកសាយភាយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ
គោលដៅសំខាន់នៃសន្ធិសញ្ញា ហាមឃាត់អាវុធនុយក្លេអ៊ែរទាំងស្រុង គឺពិភពលោកគ្មានអាវុធនុយក្លេអ៊ែរទាល់តែសោះ តាមរយៈការអនុវត្តច្បាប់អន្តរជាតិ ហាមមិនឲ្យប្រទេសសមាជិក ផលិត ស្តុក បំពាក់អាវុធនុយក្លេអ៊ែរ។ មានន័យថា ប្រទេសសមាជិកណាដែលគ្មានអាវុធនុយក្លេអ៊ែរត្រូវបន្តធ្វើដូច្នេះតទៅទៀត។ ចំណែកប្រទេសសមាជិកណាដែលមានអាវុធនុយក្លេអ៊ែរក្នុងដៃរួចហើយ ត្រូវតែបំផ្លាញ ចោល អាវុធ នុយក្លេអ៊ែររបស់ខ្លួន ទាំងអស់គ្មានសល់។
ស ន្ធិសញ្ញាមិនរីកសាយភាយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ មានគោលដៅទប់ស្ថានភាពឲ្យនៅដដែល មានន័យថា ប្រទេសណា ដែលមានអាវុធនុយក្លេអ៊ែររួចហើយ ក៏មានចុះ ក៏ប៉ុន្តែ គេត្រូវទប់ស្កាត់កុំឲ្យប្រទេសដែលមិនទាន់មាន ទៅផលិតអាវុធនុយក្លេអ៊ែរដែរ។
សន្ធិសញ្ញាមិនរីកសាយភាពអាវុធនុយក្លេអ៊ែរបានជំរុញផងដែរ ឲ្យរដ្ឋជាសមាជិក ខិតខំប្រឹងប្រែងចរចា កាត់បន្ថយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ដើម្បីឈានទៅរំសាយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរឲ្យអស់ជាស្ថាពរតែម្តង។ ប៉ុន្តែ គេមិនបានកំណត់ពេលវេលា ចំនួនក្បាលគ្រាប់ដែលគេត្រូវតែបំផ្លាញនោះទេ។ អ្វីៗគឺអាស្រ័យលើការចរចា ឆន្ទៈរបស់ប្រទេសដែលពាក់ព័ន្ធ។
សម្រាប់អង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលជាអ្នកផ្តួចផ្តើមឲ្យមានសន្ធិសញ្ញាស្តីពីការហាមឃាត់អាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ទាំងស្រុង សន្ធិសញ្ញាមិនរីកសាយភាយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ មិនសូវផ្តល់លទ្ធផលជាដុំកំភួននោះទេ។ ប្រទេសមហាអំនាចនុយក្លេអ៊ែរដូចជារុស្ស៊ី និអាមេរិក ដែលមានក្បាលគ្រាប់នុយក្លេអ៊ែរតំណាង ជាង ៩០ភាគរយក្នុងពិភពលោក នៅតែចរចា មិនត្រូវគ្នាដើម្បីកាត់បន្ថយ ក្បាលគ្រាប់។ មួយវិញទៀត វាមិនបានទប់ស្កាត់កុំឲ្យកូរ៉េខាងជើងមានក្បាលគ្រាប់នុយក្លេអ៊ែរនឹងគេដែរ។
សម្រាប់អ្នកផ្តួចផ្តើមគំនិត សន្ធិសញ្ញាស្តីពីការហាមឃាត់អាវុធនុយក្លេអ៊ែរទាំងស្រុងនឹងជួយបំពេញបន្ថែមសន្ធិសញ្ញាមិនរីកសាយភាយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ព្រោះសន្ធិសញ្ញាថ្មីនេះ មានលក្ខណៈចាប់ចងតាមផ្លូវច្បាប់ច្រើនជាងសន្ធិសញ្ញាមិនរីកសាយភាយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើង តាំងពីឆ្នាំ ១៩៦៨ ហើយដែលបង្កើតឡើងដោយក្រុមប្រទេសមហាអំនាចនុយក្លេអ៊ែរទៅទៀត។
គ្មានប្រទេសមហាអំណាចនុយក្លេអ៊ែរមួយណាចូលរួមក្នុងសន្ធិសញ្ញា
ច្បាស់ណាស់ថា បើសិនគ្មានឆន្ទៈ គ្មានការចូលរួមពីក្រុមប្រទេសមហាអំណាច អាវុធនុយក្លេអ៊ែរ សន្ធិសញ្ញាស្តីពីការហាមឃាត់អាវុធនុយក្លេអ៊ែរទាំងស្រុងនឹងមិនអាចជួយបានច្រើនដើម្បីធ្វើឲ្យពិភពលោកស្អាតស្អំគ្មានអាវុធនុយក្លេអ៊ែរនោះទេ។
ប៉ុន្តែ ទោះគ្មានប្រទេសមហាអំនាចនុយក្លេអ៊ែរចូលរួមពេលនេះ គេមិនត្រូវអស់សង្ឃឹម គ្មានធ្វើអ្វីទាល់តែសោះដែរ។ អង្គការសហប្រជាជាតិ ចង់ឆក់យកឱកាសរៀបចំសន្និសីទ នៅទីក្រុងវីយ៉ែននៅសប្តាហ៍នេះ ដើម្បីបង្ហាញថា ជាមួយសង្រ្គាមអ៊ុយក្រែន ការលើកឡើងរបស់ប្រទេសមហាអំណាច ស្តីពីយុទ្ធសាស្រ្តនុយក្លេអ៊ែរ សម្រាប់ទុកកំញើញ គ្មានប្រសិទ្ធិភាព លែងគួរឲ្យជឿជាក់។
ជាក់ស្តែង វាមិនបានជួយទប់ស្កាត់ កុំឲ្យមានសង្រ្គាមនៅអ៊ុយក្រែន។ ផ្ទុយទៅវិញ ជាមួយការគំរាមរបស់រុស្ស៊ី ដែលចង់ប្រើអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ យុទ្ធសាស្រ្តមាននុយក្លេអ៊ែរសម្រាប់ទុកកំញើញ គឺគ្រោះថ្នាក់ទៅវិញទេ សម្រាប់ពិភពលោក សម្រាប់មនុស្សជាតិ ព្រោះថា វាបានជំរុញលើកទឹកចិត្តឲ្យគេចង់បានអាវុធនុយក្លេអ៊ែរសម្រាប់ការពារខ្លួន។
កាលពីថ្ងៃទី១៣មិថុនា វិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវសន្តិភាពអន្តរជាតិ Sipri បានចេញរបាយការណ៍ព្រមានថា ពេលវេលានៃការរំសាយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរហាក់លែងមានទៀតឡើយ ហើយហានិភ័យនៃការប្រឈមមុខដាក់គ្នាដោយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរបានឡើងដល់កំពូលគិតតាំងពីក្រោយការបិទបញ្ចប់សង្រ្គាមត្រជាក់។ តាមស៊ីព្រី ក្រោយពីមានការធ្លាក់ចុះតិចតួចក្នុងឆ្នាំ ២០២១ មក ចំនួនអាវុធនយក្លេអ៊ែរនឹងចាប់កើនឡើងជាថ្មីនៅទសវត្សរ៍ខាងមុខ។ កំណើនអាវុធនុយក្លេអ៊ែរលើលោកនៅទសវត្សរ៍ខាងមុខ កើនឡើង ដោយសារតែសង្រ្គាមរុស្ស៊ីឈ្លានពានអ៊ុយក្រែន នៅពេល ប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ីលោកពូទីនបានគំរាមពីការប្រើអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ។
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ