ទំនាក់ទំនងត្រីកោណ ចិន-ឥណ្ឌា-អាមេរិក ពីក្រោយសម័យសង្គ្រាមត្រជាក់មកទល់សព្វថ្ងៃ
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៨:២៦
ថ្ងៃនេះហ្សង់-ហ្វ្រង់ស័រ តាន់ សូមបន្តពិនិត្យមើលទៅលើស្ថានភាពភូមិសាស្ត្រនយោបាយរបស់ប្រទេសឥណ្ឌាតទៅទៀត ដោយសូមនិយាយបកស្រាយពីទំនាក់ទំនងត្រីកោណរវាងចិន ឥណ្ឌា និង អាមេរិក។
ទំនាក់ទំនងរវាងចិន ឥណ្ឌា និងអាមេរិក គឺជាយន្តការគន្លឹះមួយនៅក្នុងភូមិសាស្ត្រនយោបាយឥណ្ឌា។ យន្តការគន្លឹះ នៅត្រង់ថា តាំងពីសង្គ្រាមត្រជាក់បានចប់ ថ្នាក់ដឹកនាំនៅទីក្រុងNew Delhi តែងតែឆ្លៀតទាញប្រយោជន៍ពីទំនាក់ទំនងល្អឬអាក្រក់រវាងទីក្រុងWashington និងទីក្រុងPékin។ ពីឆ្នាំ១៩៩១រហូតមកទល់សព្វថ្ងៃ ទំនាក់ទំនងត្រីកោណរវាងចិន ឥណ្ឌានិងអាមេរិក បានឆ្លងកាត់បីដំណាក់កាលធំ។
ដំណាក់កាលទីមួយពីឆ្នាំ១៩៩១ដល់ឆ្នាំ១៩៩៨។ គឺជាពេលដែលប្រទេសទាំងបីសម្លឹងមើលគ្នា និងមានការស្ទាក់ស្ទើរក្នុងការបោះដៃរកគ្នា។ វាគឺជាសម័យកាលមួយដែលផ្តើមឡើងក្រោយសង្គ្រាមត្រជាក់ និងដែលបញ្ចប់ក្រោយពីឥណ្ឌាបានសាកល្បងអាវុធនុយក្លេអ៊ែរនិងបានក្លាយជាមហាអំណាចបរមាណូជាផ្លូវការ។
នៅក្នុងដំណាក់កាលទីមួយនេះ ឥណ្ឌាជាប្រទេសមួយក្រីក្រ ខ្សត់ខ្សោយ និងឯកោ ពីព្រោះសូវៀតដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តបានរលំរលាយបាត់ទៅ និងពីព្រោះនៅក្នុងក្រសែភ្នែករបស់អាមេរិកនិងចិន ឥណ្ឌាគ្មានទម្ងន់អ្វីទេ ទាំងនៅលើឆាកតំបន់ទាំងនៅលើឆាកអន្តរជាតិ។ នៅក្នុងកាលៈទេសៈដ៏សែនលំបាកបែបនេះ ឥណ្ឌាប្រឹងប្រែងរើបម្រះខ្លួនចេញពីភាពឯកា ដោយបានផ្តើមពង្រីកនិងពង្រឹងឥទ្ធិពលនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍តាមរយៈអ្វីដែលគេប្រសិទ្ធនាមឱ្យថា នយោបាយសំដៅទៅទិសខាងកើត។
ទន្ទឹមនេះ ឥណ្ឌាក៏សាកល្បងខិតទៅរកចិន និងអាមេរិកដែលជាអតីតសត្រូវដែរ។ ប៉ុន្តែរហូតដល់ឆ្នាំ១៩៩៨ នយោបាយបែបនេះរបស់ទីក្រុងNew Delhi មិនទទួលបានផលទេ។ ពីព្រោះម្យ៉ាង ទាំងទីក្រុងPékinនិងទាំងទីក្រុងWashington មិនឱ្យតម្លៃដល់ឥណ្ឌាដែលជាយក្សមានជើងធ្វើពីដីឥដ្ឋ។ ពីព្រោះម្យ៉ាងទៀត ចិននៅតែបន្តមានទំនាក់ទំនងស្អិតល្មួតជាមួយប៉ាគីស្ថានតទៅទៀត រីឯអាមេរិកវិញ នៅបន្តដាក់សម្ពាធបង្ខំឱ្យឥណ្ឌាបោះបង់ចោលកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែរយោធា។
និយាយរួម នៅក្នុងដំណាក់កាលទីមួយនេះពីឆ្នាំ១៩៩១ដល់ឆ្នាំ១៩៩៨ ទំនាក់ទំនងត្រីកោណរវាងចិន ឥណ្ឌា និង អាមេរិក នៅមិនទាន់មានប្រយោជន៍យុទ្ធសាស្ត្រនិងភូមិសាស្ត្រនយោបាយនៅឡើយ ជាហេតុធ្វើឱ្យឥណ្ឌាខាតបង់ច្រើននិងទាញយកចំណេញនយោបាយសឹងថាមិនបានអ្វីបន្តិចសោះឡើយ។ ម្លោះហើយ សម្រាប់ទីក្រុងNew Delhi ការក្លាយខ្លួនជាមហាអំណាចនុយក្លេអ៊ែរ គឺជាគោលដៅចាំបាច់បំផុត។
ដំណាក់កាលទីពីរនៃទំនាក់ទំនងត្រីកោណរវាងចិន ឥណ្ឌា និង អាមេរិក ប្រព្រឹត្តទៅពីឆ្នាំ១៩៩៨ដល់ឆ្នាំ២០០០។ វាបានផ្តើមឡើង ក្រោយការសាកល្បងអាវុធនុយក្លេអ៊ែររបស់ឥណ្ឌាដែលបានក្លាយជាមហាអំណាចបរមាណូជាផ្លូវការនៅខែឧសភាឆ្នាំ១៩៩៨។
កាលណោះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីឥណ្ឌាVapayee បានសរសេរលាតត្រដាងនៅក្នុងលិខិតមួយផ្ញើជូនBill Clinton ប្រធានាធិបតីអាមេរិកសម័យនោះថា ឥណ្ឌាចាំបាច់ត្រូវតែបង្កើតអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ដើម្បីប្រឈមមុខនឹងចិនដែលខ្លួនចាត់ទុកជាសត្រូវទីមួយ។
ទន្ទឹមនេះ ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៩៩ទៅ នៅWashingtonអ្នកនយោបាយជាពិសេសពួកគណបក្សសាធារណរដ្ឋ នាំគ្នានិយាយពីការគំរាមកំហែងមកពីសំណាក់ចិនមកលើអាមេរិក China Threat Theory។ នៅក្នុងបរិបទបែបនេះ អាមេរិកសើរើមើលឡើងវិញយុទ្ធសាស្ត្ររបស់ខ្លួន និងងាកខ្លួនបន្តិចម្តងៗទៅរកឥណ្ឌា តាមរយៈទស្សនកិច្ចនៅទីបំផុតរបស់Clinton នៅNew Delhi ក្នុងឆ្នាំ២០០០។
អាវុធនុយក្លេអ៊ែររបស់ឥណ្ឌា ក៏ជំរុញចិនឱ្យសើរើមើលឡើងវិញដែរនយោបាយការបរទេសរបស់ខ្លួន។ ពីពេលនេះតទៅ ចិនមិនអាចចាត់ទុកឥណ្ឌាថាជាយក្សដែលមានជើងធ្វើពីដីឥដ្ឋទៀតហើយ។ ពីពេលនេះតទៅ ចិនក៏ត្រូវតែរំខានរាត្រីទឹកឃ្មុំរវាងឥណ្ឌានិងអាមេរិកដែរ។
ជាក់ស្តែង នៅចន្លោះឆ្នាំ១៩៩៩និងឆ្នាំ២០០០ ថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលរបស់ចិននិងរបស់ឥណ្ឌាបានជួបប្រាស្រ័យគ្នាញឹកញាប់ រហូតដល់សម្រេចបាននូវកិច្ចព្រមព្រៀងបង្កើតការសន្ទនារវាងគ្នាមួយស្តីពីសន្តិសុខ។
និយាយរួម ទំនាក់ទំនងត្រីកោណរវាងចិន ឥណ្ឌានិងអាមេរិកបានកកើតឡើងយ៉ាងជាក់ស្តែងនៅចន្លោះឆ្នាំ១៩៩៨និងឆ្នាំ២០០០ ហើយកាលណោះឥណ្ឌាទាញបានប្រយោជន៍
ច្រើនជាងគេ ច្រើនជាងចិនដែលខ្លួននៅតែចាត់ទុកថាជាសត្រូវសក្កានុពលទីមួយ។
ពីឆ្នាំ២០០០រហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ…នេះហើយគឺជាដំណាក់កាលទីបីនៃទំនាក់ទំនងត្រីកោនរវាងចិនឥណ្ឌានិងអាមេរិក។ វាគឺជាពេលនៃការពង្រឹងដំណាក់កាលទីពីរ បានន័យថាប្រទេសទាំងបីពត់និងប្តូរទិសដៅនយោបាយការបរទេសទៅតាមប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចនយោបាយនិងភូមិសាស្ត្រនយោបាយរបស់គេរៀងៗខ្លួន។
នៅក្រោមអាណត្តិគ្រប់គ្រងរដ្ឋរបស់Bush ពីឆ្នាំ២០០១ដល់ឆ្នាំ២០០៨ អាមេរិកឱ្យតម្លៃខ្លាំងមែនទែនដល់ទំនាក់ទំនងជាមួយឥណ្ឌា។ មូលហេតុគឺមកពីរដ្ឋបាលBush ចាត់ទុកចិនកុម្មុយនិស្តថា ជាគូប្រជែងយុទ្ធសាស្ត្រ។ និយាយបែបផ្សេង ចប់ហើយ ហួសហើយសម័យដែលអាមេរិកនិងចិនត្រូវចាប់ដៃគ្នា ដើម្បីទប់ទល់នឹងសូវៀត។ អាមេរិកត្រូវតែផ្តើមខ្ទប់មហិច្ឆតារបស់ចិននៅអាស៊ីនិងនៅក្នុងពិភពលោក។ នៅក្នុងន័យនេះ អាមេរិកត្រូវតែពង្រឹងទំនាក់ទំនងជាមួយឥណ្ឌា ត្រូវតែជួយឥណ្ឌាឱ្យឆាប់ក្លាយជាមហាអំណាចតំបន់។ ជាក់ស្តែង អាមេរិកនិងឥណ្ឌាបានក្លាយជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រនៅឆ្នាំ២០០៥ សម្រេចបាននូវកិច្ចព្រមព្រៀងស្តីពីសហប្រតិបត្តិការនុយក្លេអ៊ែរស៊ីវិលនៅឆ្នាំ២០០៨។
ប៉ុន្តែទន្ទឹមនេះ ដូចដែលបានលើកឡើងរួចហើយថា ឥណ្ឌាដែលនៅញញើតចិន មិនហ៊ានតាំងខ្លួនជាមិត្តចាក់ទឹកមិនលិចរបស់អាមេរិកទេ។ ដោយឡែក ឥណ្ឌាក៏ដូចចិនដែរឱ្យអាទិភាពទៅលើការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ច ម្លោះហើយក៏ដូចចិនដែរ ឥណ្ឌាត្រូវការស្ថិរភាពនៅក្នុងតំបន់ និងត្រូវការបន្ធូរភាពតានតឹងនៅក្នុងទំនាក់ទំនងជាមួយចិន។
ម្លោះហើយ មហាប្រទេសអាស៊ីទាំងពីរចៀសមិនរួចពីបន្តខិតរកគ្នា ទោះជាមិនទុកចិត្តគ្នាក៏ដោយ។ ជាក់ស្តែងនៅឆ្នាំ២០០៥ ឥណ្ឌានិងចិនបានសម្រេចចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងនយោបាយដ៏សំខាន់មួយស្តីពី«ភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រដើម្បីសន្តិភាពនិងវឌ្ឍនភាព»។
យ៉ាងណាក៏ដោយ ទំនាក់ទំនងត្រីកោណរវាងចិន ឥណ្ឌា និងអាមេរិករហូតមកទល់ឆ្នាំ២០១៤នេះ មិនបានធ្វើឱ្យស្ងប់ឡើយទំនាស់និងភាពតានតឹងម្តងម្កាល រវាងឥណ្ឌានិងអាមេរិក រវាងឥណ្ឌានិងចិន ព្រមទាំងរវាងចិនអាមេរិកនិងឥណ្ឌា។ ទំនាស់និងភាពតានតឹង កើតចេញជាអាទិ៍ពីការបន្តបង្កើនសមត្ថភាពយោធារបស់ចិន នយោបាយពង្រឹងវត្តមានអាមេរិកនៅអាស៊ី ទំនាក់ទំនងរវាងចិននិងប៉ាគីស្ថាន បញ្ហាព្រំដែនរវាងឥណ្ឌានិងចិន ការពង្រឹងឥទ្ធិពលរបស់ចិននៅក្នុងតំបន់អាស៊ីខាងត្បូង ការពង្រីកឥទ្ធិពលឥណ្ឌាចូលទៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ។ល។និង។ល។
ជាមួយការឡើងគ្រប់គ្រងប្រទេសនៅឆ្នាំ២០១៤នេះរបស់Nerendra Modi នាយករដ្ឋ
មន្ត្រីថ្មីរបស់ឥណ្ឌាដែលជាអ្នកជាតិនិយមខ្លាំង ទំនាក់ទំនងត្រីកោណរវាងចិនឥណ្ឌានិងអាមេរិក ប្រហែលជានឹងអាចផ្លាស់ប្តូរមុខមាត់ អាចប្រែធាតុនិងអាចបង្កជាផលវិបាកអវិជ្ជមានច្រើនជាងវិជ្ជមាន៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ