អាមេរិក៖សភាបានប្រកាសផ្តើមនីតិវិធីទម្លាក់លោកដូណាល់ ត្រាំ
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
នៅសហរដ្ឋអាមេរិក ប្រធានសភាលោកស្រីណាន់ស៊ី ប៉េឡូស៊ីបានប្រកាសឲ្យដឹងនាថ្ងៃអង្គារ ទី២៤ កញ្ញាថា សភាបើកការស៊ើបអង្កេតផ្លូវការមួយឆ្ពោះទៅផ្តើមនីតិវិធីទម្លាក់ប្រធានាធិបតីលោកដូណាល់ ត្រាំ។ លោកត្រាំដែលត្រូវបានក្រុមអ្នកប្រជាធិបតេយ្យចោទប្រកាន់ពីបទបានរំលោភអំណាចដោយបានទៅពឹងមេដឹកនាំបរទេសឲ្យស៊ើបអង្កេតលើគូប្រជែងនយោបាយរបស់ខ្លួនដើម្បីកេងចំណេញនយោបាយសម្រាប់ការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីអាមេរិកនៅឆ្នាំ ២០២០។ គួររម្លឹកថា នីតិវិធីទម្លាក់ដែលភាសាអង់គ្លេសហៅថា « impeachment » មួយនេះធ្លាប់ត្រូវបានប្រើចំនួន ៣ដងនៅក្នុងប្រវត្តិអាមេរិកដើម្បីទម្លាក់ប្រធានាធិបតី។ តែគេបានសង្កេតឃើញថា នីតិវិធីស្មុគស្មាញ និងកម្រមួយនេះមិនដែលទទួលជោគជ័យម្តងណាទេ។
ដើមចមដែលបានជំរុញក្រុមអ្នកប្រជាធិបតេយ្យឲ្យបើកការស៊ើបអង្កេតឆ្ពោះទៅផ្តើមនីតិវិធីទម្លាក់លោកដូណាល់ ត្រាំកើតចេញពីកិច្ចសន្ទនាតាមទូរស័ព្ទរវាងប្រធានាធិបតីអាមេរិកលោកដូណាល់ ត្រាំ និងប្រធានាធិបតីអ៊ុយក្រែនលោកវ៉ូឡូឌីមៀរ ហ្ស៊ីឡិនស្គ៊ីកាលពីរដូវក្តៅកន្លងទៅ។ នៅក្នុងកិច្ចសន្ទនានោះ លោកត្រាំបានប្រើជំនួយយោធារបស់អាមេរិកសម្រាប់អ៊ុយក្រែនជាមធ្យោបាយដាក់គំនាបលើលោកហ្ស៊ីឡិនស្គ៊ីដើម្បីឲ្យប្រធានាធិបតីអ៊ុយក្រែនបើកការស៊ើបអង្កេតមួយលើក្រុមគ្រួសាររបស់អតីតអនុប្រធានាធិបតីអាមេរិកលោកចូ បាយដិន ពិសេសកូនប្រុសលោកបាយដិនឈ្មោះហាន់ធ័រដែលបានធ្វើការឲ្យក្រុមហ៊ុនឧស្ម័នអ៊ុយក្រែនតាំងពីឆ្នាំ ២០១៤ នេះបើតាមព័ត៌មានចុះផ្សាយដោយកាសែត Wall Street Journal កាលពីថ្ងៃសុក្រ ទី២២ កញ្ញា។
លោកត្រាំបានសារភាពជាសាធារណៈថា លោកពិតជាបាននិយាយឈ្មោះលោកបាយដិន និងកូនប្រុសលោកបាយដិននៅក្នុងកិច្ចសន្ទានាតាមទូរស័ព្ទជាមួយលោកហ្ស៊ីឡិនស្គ៊ី តែបានបដិសេធយ៉ាងដាច់អហង្ការពីការដាក់គំនាបលើលោកហ្ស៊ីឡិនស្គ៊ី។ នៅយប់ថ្ងៃអង្គារ ទី២៤ កញ្ញា លោកត្រាំបានសន្យាបញ្ចេញជាសាធារណៈនាថ្ងៃពុធ ទី២៥ កញ្ញានេះនូវសម្លេងកិច្ចសន្ទនាទាំងស្រុងរវាងលោក និងលោកហ្ស៊ីឡិនស្គ៊ី។ បន្ទាប់មក លោកត្រាំបានចាត់ទុកការចោទប្រកាន់លើរូបលោកថាជារឿងគួរឲ្យអស់សំណើច និងបានចោទពួកអ្នកប្រជាធិបតេយ្យជាថ្មីម្តងទៀតពីបទឆ្លៀតកកើយរឿងនេះដើម្បីកេងចំណេញនយោបាយ។
ចំណែកលោកចូ បាយដិនដែលជាតួអង្គផ្ទាល់នៅក្នុងរឿងរ៉ាវមួយនេះបានអំពាវនាវលោកត្រាំឲ្យចូលរួមសហការណ៍នៅក្នុងការស៊ើបអង្កេតរបស់សភា។ គួររម្លឹកថាមានអាយុ ៧៦ឆ្នាំ លោកចូ បាយដិនជាអតីតអនុប្រធានាធិបតីអាមេរិកក្នុងជំនាន់លោកបារ៉ាក់ អូបាម៉ា និងជាបេក្ខជនម្នាក់របស់គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យដែលកំពុងលេចធ្លោរខ្លាំងដើម្បីប្រកួតប្រជែងទល់នឹងលោកត្រាំសម្រាប់ការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីអាមេរិកនៅឆ្នាំ ២០២០។
ស្វែងយល់ពី « impeachment »
« impeachment » ជានីតិវិធីមួយដែលមានចែងនៅក្នុងមាត្រាទី២ នៃច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញអាមេរិកាំងឆ្នាំ ១៧៨៧។ « impeachment » បានអនុញ្ញាតឲ្យទម្លាក់ប្រធានាធិបតី ឬអនុប្រធានាធិបតីដែលជាប់ចោទពីបទក្បត់ជាតិ ប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ ឬបទឧក្រិដ្ឋធ្ងន់ធ្ងរផ្សេងទៀត។ « impeachment » ជានីតិវិធីមួយស្មុគស្មាញ និងសុំាញាំដែលអាចប្រើពេលយូររហូតដល់រាប់ខែ និងឆ្នាំ។ ដំណើរការរបស់នីតិវិធីមួយនេះត្រូវបានចែកចេញជាពីរដំណាក់ការ ទី១ គឺការបោះឆ្នោតនៅសភាដោយសម្លេងគាំទ្រភាគច្រើន និងទី២ ការបោះឆ្នោតនៅព្រឹទ្ធសភាដោយសម្លេងគាំទ្រ ២ភាគ៣។
បន្ទាប់សភាបោះឆ្នោតគាំទ្រក្នុងសម្លេងភាគច្រើន នីតិវិធីមួយនេះនឹងត្រូវដាក់ឲ្យព្រឹទ្ធសភាបោះឆ្នោតដោយសម្លេងគាំទ្រ ២ភាគ៣ ដែលជាដំណាក់កាលចុងក្រោយ។ បើព្រឹទ្ធសភាបោះឆ្នោតគាំទ្រដូចសភាដែរ នោះការទម្លាក់ប្រធានាធិបតីចូលជាស្វ័យប្រវត្តិ និងបិទផ្លូវតវ៉ា។ ក្នុងករណីនេះ ប្រធានាធិបតីចុះចេញពីតំណែងភ្លាម និងត្រូវជំនួសភ្លាមៗជាបណ្តោះអាសន្នដោយអនុប្រធានាធិបតីរបស់គាត់។ គួររម្លឹកថានៅក្នុងប្រវត្តិអាមេរិក « impeachment » ត្រូវបានប្រើចំនួន ៣ដង គឺប្រឆាំងប្រធានាធិបតី Andrew Johnson ក្នុងឆ្នាំ ១៨៦៨ ប្រឆាំងប្រធានាធិបតី Richard Nixon ក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៤ និងទី៣ គឺប្រឆាំងប្រធានាធិបតី Bill Clinton ក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៨។ តែគ្មាន « impeachment » ណាមួយក្នុងចំណោមទាំង ៣ ទទួលបានជោគជ័យទេ។
តើលោកដូណាល់ ត្រាំអាចនឹងធ្លាក់ពីតំណែង ឬទេ?
ចម្លើយភ្លាមៗពេលនេះ គឺមិនអាចទេ ព្រោះក្រុមអ្នកសាធារណរដ្ឋរបស់លោកត្រាំមានសម្លេងច្រើនលើសលប់នៅក្នុងព្រឹទ្ធសភា។ ពិតណាស់ ក្រុមអ្នកប្រជាធិបតេយ្យដែលមានសម្លេងភាគច្រើននៅសភានឹងបោះឆ្នោតលើនីតិវិធីទម្លាក់លោកត្រាំ។ តែនៅពេលឡើងដល់ព្រឹទ្ធសភា នីតិវិធីដដែលនេះនឹងត្រូវពួកសាធារណរដ្ឋបោះឆ្នោតច្រានចោល។ នៅពេលនោះ នីតិវិធីមួយនេះនឹងត្រូវចប់ ហើយលោកត្រាំនឹងបន្តកាន់តំណែងប្រធានាធិបតីយ៉ាងរំភើយដោយគ្មានបារម្ភ។ គួររម្លឹកថានៅក្នុងអតីតកាល ប្រធានាធិបតីអាមេរិកលោក Andrew Johnson ដែលជាប់ចោទពីបទរំលោភអំណាចត្រូវបានសភាបោះឆ្នោតទម្លាក់ក្នុងសម្លេងភាគច្រើន តែព្រឹទ្ធសភាបានបោះឆ្នោតច្រានចោល។
សម្រាប់ប្រធានាធិបតីលោក Richard Nixon ដែលជាប់ចោទក្នុងរឿងអាស្រូវ Watergate ក្នុងអាណត្តិទី២ របស់លោកក៏ត្រូវបានសភាបោះឆ្នោតទម្លាក់ក្នុងសម្លេងភាគច្រើនដែរ។ នៅព្រឹទ្ធសភា គណបក្សរបស់លោក Nixon ក៏មានសម្លេងភាគច្រើនដែលអាចបោះឆ្នោតច្រានចោល។ តែចំណោតនៅត្រង់ថា លោក Nixon ដែលបានបាត់បង់ការគាំទ្រពីបក្សខ្លួនឯងកាន់តែច្រើនឡើងៗបានបង្ខំចិត្តចុះពីតំណែង នៅពេលដឹងថា ព្រឹទ្ធសភាត្រៀមបោះឆ្នោតទម្លាក់លោក។ ករណីប្រធានាធិបតី Bill Clinton ក៏ដូចជាលោក Andrew Johnson ដែរ គឺបានព្រឹទ្ធសភាជួយស្រោចស្រង់។ តាមមើលទៅ វាសនាលោកត្រាំក៏មិនខុសគ្នានឹងវាសនាលោក Andrew Johnson ឬលោក Bill Clinton ទេ។
លើសពីនេះទៅទៀត « impeachment » មិនច្បាស់ជាហុចប្រយោជន៍ឲ្យក្រុមអ្នកដែលចង់ទម្លាក់ប្រធានាធិបតីប៉ុណ្ណោះទេ តែវាអាចផ្តល់ផលអាក្រក់ និងរូបភាពមិនល្អសម្រាប់ពួកគេទៀតផង។ ចំណែករូបប្រធានាធិបតី និងគណបក្សរបស់គាត់ដែលរងការវាយប្រហារក៏មិនច្បាស់នឹងបាត់បង់ប្រជាប្រិយភាព និងការគំាំទ្រទេ តែក៏អាចទទួលបានប្រយោជន៍ថែមទៀត ប្រសិនបើនីតិវិធីមួយនេះមានបង្កប់ដោយរឿងនយោបាយដែលគូប្រជែងយកទៅប្រើដើម្បីកេងចំណេញនយោបាយ។ ជាក់ស្តែង លោក Bill Clinton បានជាប់ឆ្នោតអាណត្តិទី២ ក្រោយពីព្រឹទ្ធសភាបានបោះឆ្នោតច្រានចោលលើនីតិវិធីទម្លាក់លោកពីសភា៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ