ឡាវ៖ជម្លោះនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងបន្តឡើងកម្តៅតាំងពីជំនួបកំពូលG២០ ដល់ជំនួបកំពូលអាស៊ាន
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៧:២៩
នៅថ្ងៃពុធ ទី៧ កញ្ញានេះជាថ្ងៃទី២ នៃកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានលើកទី២៨ និងទី២៩ ក្នុងទីក្រុងវៀងចន្ទន៍ ប្រទេសឡាវ។ បន្ទាប់ពីកិច្ចប្រជុំនាថ្ងៃទី១ ដែលផ្តោតសំខាន់រវាងប្រទេសសមាជិកអាស៊ានមក កិច្ចប្រជុំនៅថ្ងៃទី២ នេះបានផ្តោតសំខាន់លើកិច្ចប្រជុំរវាងអាស៊ាន និងប្រទេសដៃគូ រួមមាន អាស៊ាន និងចិនលើកទី១៩ អាស៊ាន និងជប៉ុនលើកទី១៩ អាស៊ាន កូរ៉េខាងត្បូងលើកទី១៨ អាស៊ាន អង្គការសហប្រជាជាតិលើកទី៨ អាស៊ានបូក៣ លើកទី១៩ និងអាស៊ានជាមួយប្រទេសអូស្ត្រាលីលើកទី២។ តែជំនួបកំពូលថ្ងៃទី២ នេះបានកើតមានឡើង ចំពេលដែលហ្វីលីពីនបានឆ្កេះរឿងសមុទ្រចិនខាងត្បូង។
នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានជាមួយប្រទេសដៃគូថ្ងៃនេះ ពិសេសរវាងអាស៊ាន និងចិន ជម្លោះនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងមិនបានក្លាយជារបៀបវារៈដេញដោលគ្នាទេ។ តែប្រធានរឿងមួយនេះត្រូវបានឆ្កេះដោយរដ្ឋាភិបាលហ្វីលីពីនតាមរយៈការផ្សព្វផ្សាយជាសាធារណៈនូវរូបភាពដែលបង្ហាញពីផែនការសាងសង់កោះសិប្បនិម្មិតរបស់ចិននៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូងក្បែរកោះហ្វីលីពីនលូហ្យូ។
ប្រទេសសមាជិកអាស៊ានភាគច្រើន រួមទាំងភាគីចិនផងមិនបានរង់ចំាការបរិហាររបស់ហ្វីលីពីនចំពោះចិនរបៀបនេះទេ តែគេអាចនិយាយបានថា ហ្វីលីពីនខ្លួនឯងពិតជាមានបំណង និងឆន្ទៈឆ្កេះរឿងនេះដោយចេតនា។ ការហ៊ាននិយាយយ៉ាងដូចនេះ ព្រោះការចោទលើចិនពីសំណាក់ហ្វីលីពីនបានធ្វើឡើង នៅតែប៉ុន្មានម៉ោងប៉ុណ្ណោះមុនការបើកកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន ចិនដែលចូលរួមផ្ទាល់ដោយលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីចិនលី ខឺជាំង និងលោកប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីនឌុយទែរតេ។
មួយវិញទៀតក្នុងថ្ងៃនេះដែរ លោករដ្ឋមន្រ្តីការពារជាតិហ្វីលីពីនក៏ឆ្លៀតបញ្ចេញប្រតិកម្មថា ហ្វីលីពីនពិតជាយល់មិនច្រឡំទេ និងមានហេតុផលត្រឹមត្រូវដែលថា វត្តមានកាណូតចិនទាំងពីរនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងក្បែរកោះហ្វីលីពីនលូហ្យូនពិតជាមានផែនការសាងសង់កោះសិប្បនិមិ្មតមួយមែន។ រូបរដ្ឋមន្រ្តីការពារជាតិហ្វីលីពីនដដែលបានបន្ថែមថា ហ្វីលីពីននឹងបន្តតាមដាន ឃ្លាំមើលចំពោះវត្តមាន និងសកម្មភាពរបស់ចិននៅទីនោះ។ គួររម្លឹកជូនថា ចិនដែលបានចូលកាន់កាប់តំបន់នោះនៅក្រោយជម្លោះផ្លូវសមុទ្រទល់នឹងហ្វីលីពីនក្នុងឆ្នាំ ២០១២ តែងតែបដិសេធថា ខ្លួនមិនមានគម្រោងសាងសង់កោះអ្វីទេ។ ក៏ប៉ុន្តែ ចិនបានដាក់ពង្រាយសំណាញ់ដែកដើម្បីរារាំងកុំឲ្យអ្នកនេសាទហ្វីលីពីនចូលនេសាទនៅក្នុងតំបន់នោះ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ រឿងអាស្រូវនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងដែលឆ្កេះដោយហ្វីលីពីនក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានពេលនេះជាសក្ខីកម្មថ្មីមួយទៀតដែលបញ្ជាក់ថា ប្រធានបទមួយនេះនៅបន្តជាបច្ចុប្បន្នភាពក្តៅគគុកនៅសឹងតែគ្រប់ជំនួបកំពូលខ្នាតអន្តរជាតិ តាំងពីជំនួបកំពូល G២០ ថ្មីៗនៅចិន និងជំនួបកំពូលអាស៊ានក្នុងប្រទេសឡាវឆ្នាំនេះ។
ជប៉ុនដំឡើងសម្លេងដាក់ចិនក្នុងពេលអាស៊ានបិទមាត់
រដ្ឋាភិបាលហ្វីលីពីនបានទម្លាយរឿងនេះឡើងក្នុងពេលដែលលោកប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីនឌុយទែរតេ និងលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីចិនលី ខឺជាំងកំពុងមានវត្តមានរួមគ្នានៅក្នុងកិច្ចប្រជុំ កំពូលអាស៊ាន។ តែលោកឌុយទែរតេនៅមិនទាន់បានបញ្ចេញប្រតិកម្មអ្វីទាំងអស់ ហើយពីប្រទេសសមាជិកអាស៊ានផ្សេងក៏នៅមិនទាន់មានដែរ។ គឺមានតែជប៉ុនមួយគត់ដែលហ៊ានដំឡើងសម្លេងដាក់ចិន។ លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីស្ហ៊ីនហ្សូ អាបេដែលកំពុងមានវត្តមានក្នុងប្រទេសឡាវបានអះអាងថា វាពិតជារឿងគួរឲ្យបារម្ភក្រែលែងនៅចំពោះការពង្រីកមហិច្ឆតាយោធារបស់ចិននៅក្នុងតំបន់ និងបានស្នើចិនឲ្យគោរពតាមសេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការក្រុងឡាអេ។
ចំពោះចិនឯណោះ គឺទាន់ហន់ដោយមិនអាចអត់ធ្មត់ សង្កត់ចិត្តបានទេ។ ប្រតិកម្មរបស់ចិនត្រូវបានធ្វើឡើងជាពីរដំណាក់ការ ដំបូងជាប្រតិកម្មរបស់អ្នកទទួលខុសត្រូវចិនដែលកំពុងមានវត្តមានក្នុងប្រទេសឡាវបានឆ្លើយទៅហ្វូងអ្នកកាសែតដោយប្រកាន់ជំហរផ្លូវការរបស់រដ្ឋាភិបាល និងច្រានចោលលើការចោទប្រកាន់របស់រដ្ឋាភិបាលហ្វីលីពីន។ បន្ទាប់មក ជាប្រតិកម្មរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីចិនលី ខឺជាំងនៅចំពោះមុខសមភាគីអាស៊ាន។ លោកលី ខឺជាំងមិនបានឆ្លើយតបឲ្យចំៗលើការចោទប្រកាន់របស់រដ្ឋាភិបាលហ្វីលីពីនទេ តែបានឆ្លើយពង្វាងជាលក្ខណៈទូទៅថា ចិនបានចាត់ទុកអាស៊ានដូចជាមហាអំណាចមួយដ៏សំខាន់ក្នុងការរួមចំណែករក្សាសន្តិភាពនៅក្នុងតំបន់។
តាមពិតទៅ គេមិនបានរង់ចាំចម្លើយអ្វីពីចិនឲ្យបានគ្រាន់បើជាងនេះទេ ព្រោះកន្លងមក ចិនតែងតែបដិសេធជានិច្ចលើរាល់ព័ត៌មានដែលចោទខ្លួនពីការលួចសាងសង់កោះសិប្បនិម្មិត ទោះបីជារូបភាពផ្កាយរណបរបស់អាមេរិកបានបង្ហាញយ៉ាងជាក់ស្តែងក៏ដោយ។ មួយវិញទៀត ប៉េកាំងក៏ធ្លាប់បាននិយាយច្រើនដងថា ដែនដីនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងជារបស់ចិនដែលចិនចង់ធ្វើអ្វីក៏បានដោយមិនត្រូវការស្តាប់មេរៀនពីនរណាឡើយ។ តែបញ្ហានៅត្រង់ថា សំណុំរឿងមួយនេះកំពុងបន្តបង្កើតជាពពកអាប់អួរនៅលើអាស៊ានដោយសារតែមានប្រទេសអាស៊ានចំនួន ៤ គឺហ្វីលីពីន វៀតណាម ម៉ាឡេស៊ី និងព្រុយណេកំពុងប្រឈមមុខតទល់នឹងចិន។
តំបន់ក្បែរកោះហ្វីលីពីនលូហ្យូនជាតំបន់យុទ្ធសាស្រ្តរបស់អាមេរិក
ជម្លោះតទល់ខ្លាំងរវាងចិន និងហ្វីលីពីនទាក់ទងនឹងសមុទ្រចិនខាងត្បូងមិនមែនជារឿងថ្មីទេ។ ហ្វីលីពីនក្នុងជំនាន់លោកប្រធានាធីបតីអាគីណូថែមទាំងបានប្តឹងចិនទៅតុលាការអាជ្ញាកណ្តាលអន្តរជាតិក្រុងឡាអេ។ ថ្មីៗនេះ តុលាការបានផ្តល់ហេតុផលឲ្យហ្វីលីពីនដោយយល់ឃើញថា ការទាមទាររបស់ចិនដោយផ្អែកលើប្រវត្តិសាស្រ្តជារឿងមិនពិត ហើយទង្វើពង្រីកការសាងសង់កោះសិប្បនិម្មិតនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងរបស់ចិនក៏ជារឿងខុសច្បាប់។ តែចិនមិនឈឺក្បាល។
ក៏ប៉ុន្តែសម្រាប់ហ្វីលីពីន ការទម្លាយរឿងមួយនេះជាសាធារណៈក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន ពិសេសជាមួយប្រទេសដៃគូ អាចជាយុទ្ធសាស្រ្តដាស់តឿនអាមេរិកឲ្យជួយឈឺឆ្អាលបន្ថែមទៀត ព្រោះបើតាមហ្វីលីពីន កន្លែងដែលចិនកំពុងលួចសាងសង់កោះសិប្បនិម្មិតនោះមានចម្ងាយត្រឹមតែ ២៣០គីឡូម៉ែត្រប៉ុណ្ណោះពីកោះហ្វីលីពីនលូហ្យូន។ កោះលូហ្យូនដែលទ័ពអាមេរិកតែងតែធ្វើសមយុទ្ធ និងល្បាតជាប្រចាំនៅទីនោះ។ ដូច្នេះបើចិនអាចកសាងកោះសិប្បនិម្មិតក្បែរនោះបាន ចិននឹងអាចបង្កើតមូលដ្ឋានទ័ពនៅទីនោះ ហើយអាមេរិកប្រាកដជាត្រូវប្រឈមមុខផ្ទាល់នឹងទ័ពចិននៅក្នុងតំបន់។
គួរបញ្ជាក់ថា អាមេរិកបាន និងកំពុងបន្តតាមដានយ៉ាងយកចិត្តទុកដាក់លើជម្លោះនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងជាលក្ខណៈទូទៅ ពិសេសពីកំណើនមហិច្ឆិតាយោធារបស់ចិននៅក្នុងតំបន់។ នៅក្នុងជំនួបកំពូល G២០ ក្នុងប្រទេសចិនកន្លងទៅថ្មីៗ ក៏ដូចជានៅក្នុងជំនួបកំពូលអាស៊ានពេលនេះ លោកប្រធានាធិបតីអាមេរិកអូបាម៉ាបានបញ្ជាក់ជាថ្មីនាថ្ងៃអង្គារ ទី៦ កញ្ញាថា នៅគ្រប់តំបន់ទាំងអស់ រួមទាំងតំបន់នៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងផង អាមេរិកនឹងបន្តធ្វើចរាចរណ៍ផ្លូវអាកាស និងផ្លូវទឹកដោយគោរពតាមច្បាប់អន្តរជាតិ។ ទន្ទឹមគ្នានេះ លោកអូបាម៉ាក៏បានគាំទ្រសិទ្ធិរបស់ប្រទេសផ្សេងឲ្យធ្វើដូចគ្នា។ ដោយមិននិយាយចំឈ្មោះប្រទេសចិន លោកអូបាម៉ាបានបន្ថែមថា ប្រទេសធំមិនគួរកំណត់ឆន្ទៈរបស់ខ្លួនទៅលើប្រទេសតូចតាចទេ។
អ្វីជាការកត់សម្គាល់ ព័ត៌មានថ្មីទម្លាយដោយហ្វីលីពីនបានធ្លាក់មក ចំពេលដែលលោកអូបាម៉ាកំពុងខឹងនឹងសមភាគីហ្វីលីពីនលោកឌុយទែរតេដែលជេរប្រមាជលោកជាកូនរបស់ស្រីពេស្យា។ តែគេក៏មិនត្រូវភ្លេចនិយាយទេថា សម្ព័ន្ធមិត្តយោធារវាងអាមេរិក និងហ្វីលីពីនជាសម្ព័ន្ធជាប្រវត្តិសាស្រ្តនៅក្នុងតំបន់៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ