តើអ្វីខ្លះជាដើមហេតុ និងផលវិបាកនៃការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ?
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៦:៥០
អាកាសធាតុចម្លែកៗ នៅអាមេរិក អឺរ៉ុប ក៏ដូចជា នៅអាស៊ី នៅក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានសប្តាហ៍ចុងក្រោយនេះ បានធ្វើឲ្យគេគិតថា វាជាសញ្ញាមួយបន្ថែមទៀត ដែលបញ្ជាក់អំពីភាពធ្ងន់ធ្ងរនៃការប្រែប្រួលអាកាសធាតុនៅលើភពផែនដី។ សហរដ្ឋអាមេរិក ដែលជាប្រទេសបញ្ចេញឧស្ម័នច្រើនជាងគេ ហើយដែលកន្លងមក តែងតែព្យាយាមគេចវេះពីកាតព្វកិច្ចកាត់បន្ថយការបញ្ចេញឧស្ម័ន កំពុងតែព្យាយាមបញ្ចូលឲ្យគ្រប់ប្រទេសទាំងអស់ពួតដៃគ្នា ក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។
តើការប្រែប្រួលអាកាសធាតុបណ្តាលមកពីមូលហេតុអ្វីខ្លះ?
ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ គឺសម្តៅទៅលើការប្រែប្រួលខ្លាំង និងជាលក្ខណៈយូរអង្វែង នៃសីតុណ្ហភាពមធ្យមនៃភពផែនដី។ វាអាចជាការធ្លាក់ចុះ ឬក៏ជាការកើនឡើង នៃសីតុណ្ហភាពមធ្យម ដែលគេវាស់ស្ទង់ក្នុងរយៈពេលច្រើនឆ្នាំជាប់ៗគ្នា។
តាមការសិក្សារបស់អ្នកវិទ្យាសាស្រ្ត គេរកឃើញថា នៅក្នុងប្រវត្តិនៃភពផែនដី ដែលមានអាយុកាលជាង ៤ពាន់ ៥រយលានឆ្នាំមកហើយនេះ សីតុណ្ហភាពមធ្យមនៃភពផែនដីតែងតែមានការប្រែប្រួល មានពេលខ្លះសីតុណ្ហភាពធ្លាក់ចុះ ហើយពេលខ្លះកើនឡើង។ ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុនៃភពផែនដីអាចកើតឡើងពីមូលហេតុធម្មជាតិ។
ទីមួយ វាអាចបណ្តាលមកពីការប្រែប្រួលនៃគន្លងផែនដីជុំវិញព្រះអាទិត្យ។ នៅពេលណា គន្លងផែនដីខិតចូលទៅជិតព្រះអាទិត្យបន្តិច វាក៏ធ្វើឲ្យសីតុណ្ហភាពឡើង ហើយពេលណាដែលគន្លងផែនដីឃ្លាតឆ្ងាយមកវិញ សីតុណ្ហភាពក៏ថយចុះមកវិញ។
មួយទៀត វាអាចបណ្តាលមកពីយន្តការមួយ ដែលគេហៅតាមភាសាបារាំងថា “Gas à effet de serre” ឬភាសាអង់គ្លេសថា “Greenhouse effect” ហើយដែលយើងអាចបកប្រែជាខ្មែរថា “ឥទ្ធិពលនៃឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់”។
នៅតាមបណ្តាប្រទេសដែលមានអាកាសធាតុត្រជាក់ គេធ្វើ “ផ្ទះកញ្ចក់” (Greenhouse/Serre) ដើម្បីដាំបន្លែ ឬដើមឈើ ដែលមានប្រភពពីតំបន់ត្រូពិក ហើយដែលដុះក្នុងអាកាសធាតុក្តៅ។ នៅក្នុងផ្ទះកញ្ចាក់នេះ កម្តៅព្រះអាទិត្យអាចចាំងចូលតាមកញ្ចក់ ក៏ប៉ុន្តែ កញ្ចក់នេះអាចទប់កម្តៅមិនឲ្យភាយចេញទៅក្រៅវិញ ទើបធ្វើឲ្យសីតុណ្ហភាពក្នុងផ្ទះកញ្ចក់មានកម្រិតខ្ពស់។
នៅក្នុងបរិយាកាសនៃភពផែនដីយើង មានស្រទាប់ឧស្ម័នមួយ ដែលហ៊ុំព័ទ្ធផែនដី ដូចជា កញ្ចាក់នេះដែរ។ នៅពេលដែលកម្តៅជះពីព្រះអាទិត្យមកលើផែនដី ស្រទាប់ឧស្ម័ននេះទប់កម្តៅមួយផ្នែកមិនឲ្យភាយចេញទៅវិញ។ បើសិនជាស្រទាប់ឧស្ម័ននេះថយចុះ ទប់កម្តៅព្រះអាទិត្យបានតិច សីតុណ្ហភាពលើផែនដីក៏ធ្លាក់ចុះ ហើយបើសិនជាស្រទាប់ឧស្ម័ននេះកើនឡើង ទប់កម្តៅបានច្រើន វាក៏ធ្វើឲ្យសីតុណ្ហភាពកើនឡើង ដែលគេហៅថា “ការឡើងកម្តៅនៃភពផែនដី” (Global warming/Réchauffement climatique)។
បើសិនជាការប្រែប្រួលសីតុណ្ហភាពនេះ វាគឺជាដំណើរធម្មតានៃធម្មជាតិ ដែលតែងតែកើតមានពីមុនមក តើហេតុអ្វីបានជាគេនាំគ្នាព្រួយបារម្ភខ្លាំងម្ល៉េះ នៅពេលនេះ?
អ្វីដែលគេព្រួយបារម្ភ នៅពេលនេះ មិនមែនបារម្ភ អំពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ទៅតាមលក្ខណៈធម្មជាតិទេ ក៏ប៉ុន្តែ បារម្ភអំពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ដែលមានកម្រិតខ្ពស់ ឬល្បឿនលឿន ហួសពីលក្ខណៈធម្មជាតិ។
តាមការសិក្សារបស់អ្នកវិទ្យាសាស្រ្ត គេសង្កេតឃើញថា សីតុណ្ហភាពមធ្យមនៅលើភពផែនដី នៅក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ កំពុងតែមានការកើនឡើងខ្លាំង និងលឿន ជាងអ្វី ដែលគេធ្លាប់សង្កេតឃើញតាមលក្ខណៈធម្មជាតិ កាលពីពេលមុនៗ។ ក្រុមអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តរបស់អ.ស.ប បានរកឃើញភស្តុតាង ដែលអាចឲ្យគេធ្វើការសន្និដ្ឋានបាន ៩៥% ថា ការឡើងកម្តៅនៃភពផែនដី នៅក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ គឺបង្កឡើងដោយសកម្មភាពរបស់មនុស្ស ពោលគឺ សីតុណ្ហភាពនៃភពផែនដីមានការកើនឡើង ទៅតាមលក្ខណៈធម្មជាតិផង ក៏ប៉ុន្តែ សកម្មភាពរបស់មនុស្សកំពុងតែមកបន្ថែម ធ្វើឲ្យសីតុណ្ហភាពកើនឡើងកាន់តែខ្លាំងថែមទៀត។
តើសកម្មភាពអ្វីខ្លះរបស់មនុស្ស ដែលជាដើមហេតុជំរុញឲ្យផែនដីឡើងកម្តៅកាន់តែខ្លាំងបែបនេះ?
នៅក្នុងចំណោមប្រភេទឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ ដែលជាដើមហេតុនៃការឡើងកម្តៅផែនដី មានឧស្ម័នមួយចំនួន កើតចេញពីសកម្មភាពរបស់មនុស្ស ជាពិសេស ឧស្ម័នកាបូនិក និងមេតាន។
រាល់គ្រឿងម៉ាស៊ីន ដែលប្រើប្រេង និងធ្យូងថ្ម ដូចជា ម៉ាស៊ីនឡាន ម៉ូតូ ម៉ាស៊ីនរោងចក្រ ឬរោងចក្រផលិតអគ្គិសនីដើរដោយធ្យូងថ្មជាដើម សុទ្ធសឹងជាសកម្មភាព ដែលបំភាយឧស្ម័នកាបូនិកទៅក្នុងបរិយាកាស។ ចំណែកឯសកម្មភាពធ្វើកសិកម្ម ដូចជាការចិញ្ចឹមសត្វជាដើម គឺជាដើមហេតុចម្បងមួយ នៃការបញ្ចេញឧស្ម័នមេតាន ទៅក្នុងបរិយាកាស។
បន្ថែមពីលើនេះទៀត ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ ក៏ជាដើមហេតុមួយដែរ ដែលនាំឲ្យផែនដីឡើងកម្តៅ ពីព្រោះថា ព្រៃឈើជួយស្រូបឧស្ម័នកាបូនិកពីក្នុងបរិយាកាស។ កាលណាបរិមាណព្រៃឈើធ្លាក់ចុះ សមត្ថភាពក្នុងការស្រូបឧស្ម័នកាបូនិកក៏ត្រូវធ្លាក់ចុះ ហើយវាធ្វើឲ្យបរិមាណឧស្ម័នកាបូនិកនៅក្នុងបរិយាកាសមានការកើនឡើង ដែលជាដើមហេតុនាំឲ្យផែនដីឡើងកម្តៅ។
តើការឡើងកម្តៅនៃភពផែនដីអាចជះផលវិបាកអ្វីខ្លះ?
ការឡើងកម្តៅនៃភពផែនដី អាចបង្កនូវផលវិបាកធ្ងន់ធ្ងរ ទាំងចំពោះបរិស្ថាន សុខភាព និងសេដ្ឋកិច្ចរបស់ពិភពលោកទាំងមូល។
ផលវិបាកទី១ នៅពេលដែលសីតុណ្ហភាពកើនឡើង ប្រទេសដែលមានសីតុណ្ហភាពក្តៅស្រាប់ ដូចជា ប្រទេសកម្ពុជា ជាដើម នឹងកាន់តែក្តៅខ្លាំងថែមទៀត ដែលធ្វើឲ្យពិបាករស់នៅ។ កន្លែងខ្លះទៀត ដែលធ្លាប់តែមានសីតុណ្ហភាពត្រជាក់ ហើយមានធ្លាក់ព្រិល ដូចជា នៅប្រទេសបារាំង ជាដើម នៅពេលសីតុណ្ហភាពកើនឡើង ព្រិលក៏លែងធ្លាក់ ឬធ្លាក់តិចតួច។ នៅពេលនោះ របររកស៊ី ដោយសារព្រិល ដូចជា ស្ថានីយ៍លេងស្គី កន្លែងជួលឧបករណ៍ស្គី សណ្ឋាគារ និងភោជនីយដ្ឋាន សម្រាប់ទទួលអ្នកមកលេងស្គី ជាដើម ក៏ត្រូវជួបនឹងបញ្ហា ដែលអាចធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ទៅដល់ជីវភាពរបស់ប្រជាជន ក៏ដូចជា ទៅដល់សេដ្ឋកិច្ចជាតិ។
ផលវិបាកទី២ ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុបណ្តាលឲ្យបាត់លំនឹង Ecosystème។ តំបន់ខ្លះគ្មានភ្លៀងសោះ រហូតបង្កទៅជាគ្រោះរាំងស្ងួត។ ចំណែកកន្លែងខ្លះទៀត មានភ្លៀងខ្លាំងហួសហេតុ បង្កទៅជាទឹកជំនន់ ជន់លិចខូចដំណាំ និងផ្ទះសម្បែង។
ផលវិបាកទី៣ ពេលសីតុណ្ហភាពកើនឡើង វាធ្វើឲ្យផ្ទាំងទឹកកក នៅតំបន់ប៉ូលរលាយច្រើន ហើយទឹកកកដែលរលាយនេះ ក៏ហូរចូលទៅក្នុងសមុទ្រ នាំឲ្យកម្ពស់ទឹកសមុទ្រកើនឡើង។ តាមការព្យាកររបស់អ្នកវិទ្យាសាស្រ្ត ក្នុងរយៈពេល៩០ឆ្នាំទៀត កម្រិតកម្ពស់ទឹកសមុទ្រជាទូទៅ នឹងកើនឡើង ពីកន្លះម៉ែត្រ ទៅជិត ១ម៉ែត្រ។ ដល់ពេលនោះ តំបន់ដែលជាប់មាត់សមុទ្រនឹងត្រូវលិចបាត់អស់។ អ្នកដែលរងគ្រោះខ្លាំងជាងគេ គឺប្រជាជននៅតាមប្រទេស ដែលជាកោះ នៅកណ្តាលសមុទ្រ ដូចជា ប្រទេស Maldive ជាដើម ដែលជាកោះតូចមួយ នៅកណ្តាលមហាសមុទ្រឥណ្ឌា។
ម្យ៉ាងទៀត នៅពេលដែលទឹកកករលាយពីតំបន់ប៉ូល ចាក់ចូលមកសមុទ្រ កាន់តែច្រើន វាធ្វើឲ្យមានការប្រែប្រួលនៃចរន្តទឹកក្តៅ-ទឹកត្រជាក់ នៅមហាសមុទ្រ។ ការប្រែប្រួលនេះ វាអាចបង្កទៅជាព្យុះធំៗ ខុសរដូវ ខុសកន្លែងប្រក្រតី។ រដូវខ្លះ ដែលកន្លងមក មិនធ្លាប់មានព្យុះ ទៅជាមាន។ កន្លែងខ្លះ ដែលមិនធ្លាប់ជួបនឹងព្យុះ ក៏ជួប។
ទាំងនេះជាផលវិបាកធំៗ ដែលបង្កឡើងដោយការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ហើយអ្នកដែលរងគ្រោះខ្លាំងជាងគឺ ប្រជាជននៅតាមបណ្តាប្រទេសក្រីក្រ ព្រោះថា ប្រទេសក្រីក្រអស់ទាំងនេះ មិនមានលុយ ហើយក៏មានមានបច្ចេកវិទ្យាខ្ពស់ៗ ដូចជាប្រទេសអ្នកមាន ដើម្បីយកមកទប់ទល់នឹងផលវិបាកអស់ទាំងនេះទេ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ