ប្រទេសអាហ្វហ្កានីស្ថានបិទទំព័រសករាជ ១០ឆ្នំារបស់លោកប្រធានាធិបតីហាមីត កាហ្សាយ
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៧:៣៦
នៅថ្ងៃសៅរិ៍ ទី៥ មេសានេះ មានប្រជាជនអាហ្វហ្កានីស្ថានប្រមាណជា ១៥លាននាក់បានចូលរួមបោះឆ្នោតជ្រើសរើសប្រធានាធិបតីថ្មីដើម្បីបន្តតំណែងពីលោកប្រធានាធិបតីផុតអណត្តិហាមីត កាហ្សាយ។ លោកកាហ្សាយដែលបានកាន់តំណែងចំនួនពីរអណត្តិបន្តបន្ទាប់គ្នាតំាងពីឆ្នំា ២០០៤ មក។ អ្វីជាការកត់សម្គាល់ ការរៀបចំបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីអាហ្វហ្កានីស្ថានពេលនេះបានធ្វើឡើង ចំពេលដែលប្រទេសកំពុងបន្តទទួលការគំរាមកំហែងវាយប្រហារពីពួកឧទ្ទាមតាលីបង់ និងចំពេលដែលកម្លំាងរបស់អង្គការអូតង់ត្រៀមដកទ័ពចេញពីអាហ្វហ្កានីស្ថាននាដំណាច់ឆ្នំា ២០១៤ នេះ។
មណ្ឌលបោះឆ្នោតទំាង ៦ ០០០កន្លែងបានបើកទ្វារពីម៉ោង ៧ព្រឹក ម៉ោងក្នុងស្រុកដើម្បីទទួលអ្នកបោះឆ្នោតប្រមាណជា ១៥លាននាក់។ ជារួម បរិយាកាសទូទៅនៃការរៀបចំបោះឆ្នោតនាជុំទីមួយមានដំណើរការទៅល្អគួរសម មិនមានឧប្បត្តិហេតុ ឬមួយក៏អំពើហិង្សាអ្វីធំដុំកើតឡើងទេ។ តែមានមណ្ឌលបោះឆ្នោតយ៉ាងតិច ១០% បានបិទទ្វារមុនពេលកំណត់ ដោយមូលហេតុសន្តិសុខ។ គឺខុសពីការបោះឆ្នោតកាលពីឆ្នំា ២០០៩ ដែលថ្ងៃបោះឆ្នោតត្រូវបានទទួលការវាយប្រហារយ៉ាងហិង្សាពីរបស់ពួកឧទ្ទាមតាលីបង់។ តំាងពីថ្ងៃសុក្រ ទី៤ មេសា រដ្ឋាភិបាលបានដាក់ពង្រាយកម្លំាងប៉ូលិស និងទាហានសរុបប្រមាណជា ៣៥ម៉ឺននាក់នៅទូទំាងប្រទេសដើម្បីការពារសន្តិសុខ និងរក្សាសុវត្ថិភាពនៅក្នុងការបោះឆ្នោត។ ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានសប្តាហ៍ចុងក្រោយនេះ មានផ្ទុះអំពើភេរវកម្មបង្ហូរឈាមជាច្រើនដែលបង្កឡើងដោយពួកឧទ្ទាមតាលីបង់ក្នុងគោលដៅព្រមានកុំឲ្យប្រជាជនចេញទៅបោះឆ្នោត។ នៅថ្ងៃសុក្រម្សិលមិញទៀត ពោលមួយថ្ងៃមុនថ្ងៃបោះឆ្នោត មានការបាញ់សម្លាប់អ្នកកាសែតស្រ្តីម្នាក់របស់ទីភ្នាក់ងារ AP និងរបួសម្នាក់។
តែទោះបីជាមានការគំរាមកំហែងពីពួកឧទ្ទាមតាលីបង់ក៏ដោយ ក៏ប្រជាជនអាហ្វហ្កានីស្ថានមិនភ័យខ្លាច និងបាននំាគ្នាចេញទៅបោះឆ្នោត ដោយឈរតម្រង់ជួរយ៉ាងវែង ក្រោមដំណក់ទឹកភ្លៀង។ លោកប្រធានគណៈកម្មការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតបានចេញទៅបោះឆ្នោតមុនគេ បន្ទាប់មក គឺលោកប្រធានាធិបតីផុតអណត្តិហាមីត កាហ្សាយ។ លោកកាហ្សាយដែលបានថ្លែងនាឱកាសនោះដោយសង្ឃឹមថា ការបោះឆ្នោតនេះនឹងផ្តល់ភាពសម្បូររុងរឿងដល់ប្រជាជនអាហ្កហ្វានីស្ថានក្នុងថ្ងៃនេះ និងនៅថ្ងៃអនាគត។ នៅក្នុងការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីអាហ្វហ្កានីស្ថានលើកនេះ មានបេក្ខជនឈរឈ្មោះទំាងអស់ចំនួន ៨រូបដែលប្រជាជនអាហ្វហ្កានីស្ថានត្រូវជ្រើសរើស។
បើអ្វីៗបានប្រព្រឹត្តិទៅដូចបានគ្រោងទុក នេះជាលើកទីមួយដែលប្រទេសអាហ្វហ្កានីស្ថានស្គាល់ការផ្ទេរអំណាចតាមបែបប្រជាធិបេតយ្យ
នេះជាលើកទី៣ ហើយដែលប្រទេសអាហ្វហ្កានីស្ថានបានរៀបចំការបោះឆ្នោតតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យ។ លើកទី១ ក្នុងឆ្នំា ២០០៤ ដែលលោកហាមីត កាហ្សាយជាអ្នកជាប់ឆ្នោត និងលើកទី២ ក្នុងឆ្នំា ២០០៩ ដែលលោកហាមីដ កាហ្សាយបានជាប់ឆ្នោតមួយអណត្តិទៀត។ នៅលើកនេះ និងបើអ្វីៗបានប្រព្រឹត្តិទៅដូចបានគ្រោងទុក នេះជាលើកទីមួយដែលប្រទេសអាហ្វហ្កានីស្ថានស្គាល់ការផ្ទេរអំណាចតាមបែបប្រជាធិបេតយ្យ។ ចូរកុំភ្លេចថា តំាងពីក្រោយការបិទបញ្ចប់របបរាជានិយមក្នុងប្រទេសអាហ្វហ្កានីស្ថានកាលពីឆ្នំា ១៩៧៣ មក ចង្វាក់នយោបាយ ឬមួយក៏ថាការឡើងកាន់អំណាចនៅក្នុងប្រទេសមួយនេះមិនដែលបានធ្វើឡើងតាមរយៈសន្លឹកឆ្នោតនោះទេ តែតាមកម្លំាងបាយ។
រដ្ឋប្រហារកុម្មុយនិស្តក្នុងឆ្នំា ១៩៧៨ បានរុញច្រានប្រទេសឲ្យធ្លាក់ក្នុងកណ្តាប់ដៃសហភាពសូវៀតក្នុងឆ្នំា ១៩៧៩ បន្ទាប់មក ការវាយបណ្តេញពួកទាហានសហភាពសូវៀតដោយក្រុមប្រដាប់អាវុធជីហាតអ៊ីស្លាមក្នុងឆ្នំា ១៩៩២ បន្ទាប់មកទៀត ការវាយយកទីក្រុងកាប៊ូលដោយកម្លំាងឧទ្ទាមតាលីបង់ដឹកនំាដោយម៉ូលឡា អូម៉ារក្នុងឆ្នំា ១៩៩៦ និងចុងក្រោយ គឺអន្តរាគមន៍យោធារបស់កម្លំាងអូតង់ផ្តួលរំលំរបបតាលីបង់របស់ម៉ូលឡា អូម៉ារក្នុងឆ្នំា ២០១១ ពោលនៅក្រោយព្រឹត្តិការណ៍ភេរវកម្មថ្ងៃ១១ កញ្ញា ២០០១ នៅសហរដ្ឋអាមេរិក។
ប្រជាធិបតេយ្យពេញលេញនៅអាហ្វហ្កានីសា្ថនត្រូវការពេលយូរ
ដំណើរការបោះឆ្នោត និងដំណើរការផ្ទេរអំណាចតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យត្រូវបានគេមើលឃើញថា ពិបាកនឹងអាចកើតមានដោយស្រួលណាស់។ នេះដោយសារមូលហេតុ ៣យ៉ាង ទី១ ការគំរាមកំហែងជាប់ជាប្រចំារបស់ក្រុមឧទ្ទាមតាលីបង់ ព្រោះចូរកុំភ្លេចថា ចលនាឧទ្ទាមមួយនេះមិនបានចូលរួមបោះឆ្នោតទេ ព្រមទំាងបានគំរាមអុកឡុកនៅក្នុងការបោះឆ្នោតនេះទៀតផង។
ទី២ គឺទាក់ទងនឹងការលួចបន្លំសន្លឹកឆ្នោតជាយថាហេតុដែលនឹងអាចធ្វើឲ្យបរិយាកាសនយោបាយឡើងតានតឹងខ្លំាងនៅក្រោយការបោះឆ្នោត។ សូមជម្រាបជូនថា មានគណៈកម្មការចំនួនពីរដែលបានគ្របគ្រង រៀបចំការបោះឆ្នោត និងដែលថ្នាក់ដឹកនំារបស់គណៈកម្មការទំាងពីរនោះជាមនុស្សជ្រើសរើសដោយលោកប្រធានាធិបតីផុតអណត្តិហាមីត កាហ្សាយ។ ករណីមួយទៀត គឺទាក់ទងនឹងចំនួនសន្លឹកឆ្នោតដែលមានរហូតដល់ទៅជាង ២០លានសន្លឹក ពោលគឺលើសជាង ៧លានសន្លឹក បើធៀបនឹងចំនួនអ្នកចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតដែលមានតែ ១៥លាននាក់។
និង៣ គឺទាក់ទងនឹងបុគ្គលលោកហាមីត កាហ្សាយផ្ទាល់ខ្លួន។ អ្វីដែលគ្រប់គ្នាកំបុងរង់ចំាមើលនោះគឺថា តើលោកកាហ្សាយនឹងចាកចេញពីអំណាចដោយសុចរិត ឬមួយក៏បន្តដើរប្រើឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួននៅក្រៅវិមានប្រធានាធិបតីទៅលើប្រធានាធិបតីថ្មីដែលជាមនុស្សរបស់លោកនោះ។ ផ្ទុយទៅវិញ តើលោកកាហ្សាយអាចនឹងបន្តធ្វើការជាមួយប្រធានាធិបតីម្នាក់ដែលមិនមែនជាមនុស្សរបស់ខ្លួនដែរ ឬយ៉ាងណា?។
សន្តិសុខ ជាប្រធានបទអាទិភាពចំពោះប្រធានាធិបតីថ្មី
មានសំណុំរឿងអាទិភាពជាច្រើនដែលកំពុងរង់ចំាលោកប្រធានាធិបតីថ្មី។ តែជាបន្ទាន់នៅចំពោះមុខ គឺសន្តិសុខ។ តំាងពីក្រោយការផ្តួលរំលំរបបតាលីបង់ក្នុងឆ្នំា ២០០១ មក និងបើទោះបីជាមានវត្តមានកម្លំាងអូតង់ក៏ដោយ ក៏អំពើហិង្សាបង្កដោយពួកតាលីបង់បាន និងកំពុងកើតមានសឹងតែរាល់ថ្ងៃ។ ក្នុងរយៈពេល ១៣ឆ្នំាចុងក្រោយនេះ អំពើហិង្សាបានបណ្តាលឲ្យមានជនស៊ីវិលស្លាប់ ១៦ ០០០នាក់ ទាហានបរទេសចម្រុះសាសន៍ស្លាប់ ៣ ៥០០នាក់ ព្រមទំាងស្លាប់ទាហានអាហ្វហ្កានីស្ថានជាច្រើនពាន់នាក់ផ្សេងទៀត។ នៅក្នុងបញ្ហាសន្តិសុខនេះ ប្រធានាធិបតីថ្មីត្រូវតែពង្រឹងកម្លំាងជាតិឲ្យបានលឿន ពោលឲ្យបានមុនការដកកម្លំាងទ័ពអូតង់ចេញនៅដំណាច់ឆ្នំា ២០១៤។
ក្រៅពីនោះ នៅមានបញ្ហាអំពើពុករលួយ សិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ វិស័យតុលាការ និងសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ស្រ្តីដែលរដ្ឋាភិបាលរបស់លោកហាមីត កាហ្សាយនៅមិនទាន់បានធ្វើឲ្យចម្រើនទេ ក្នុងរយៈពេល ១៣ឆ្នំាកន្លងទៅនេះ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ គេត្រូវរង់ចំារហូតដល់ថ្ងៃទី២៤ មេសាទើបដឹងលទ្ធផលដំបូងនៃការបោះឆ្នោតថ្ងៃនេះ។ បើគ្មានបេក្ខជនណាម្នាក់ទទួលបានសម្លេងលើសពី ៥០% ទេ ការបោះឆ្នោតជុំទី២ នឹងគ្រោងរៀបបចំនៅថ្ងៃទី២៨ ឧសភាខាងមុខ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ