បញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូងគ្របដណ្តប់កិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសអាស៊ាននៅព្រុយណេ
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសអាស៊ានកំពុងបើកធ្វើកិច្ចប្រជុំប្រចាំឆ្នាំ នៅថ្ងៃអាទិត្យនេះ នៅក្នុងប្រទេសព្រុយណេ។ យើងចាំបានថា កាលពីឆ្នាំទៅមិញ នៅពេលកម្ពុជាធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះ កិច្ចប្រជុំថ្នាក់រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសអាស៊ាននេះបានជួបនឹងបញ្ហាចម្រូងចម្រាសយ៉ាងខ្លាំង ជុំវិញបញ្ហាជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង រហូតមិនអាចចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ចុងក្រោយមួយបាន។
សំណួរ-តើបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូងនេះអាចចោទឡើងជាថ្មីទៀតទេ នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំនៅព្រុយណេពេលនេះ?
កិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសអាស៊ាននៅព្រុយណេនេះ ចៀសមិនផុតពីបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូងនេះទេ ជាពិសេស គឺកិច្ចប្រជុំចាប់ពីថ្ងៃចន្ទស្អែកនេះទៅ ដែលរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសអាស៊ានត្រូវប្រជុំជាមួយនឹងប្រទេសដៃគូ (ទាំងអាស៊ានបូក៣ រហូតដល់ក្របខ័ណ្ឌអាស៊ីបូព៌ា) ដែលក្នុងនេះ ក៏មានរដ្ឋមន្រ្តីចិន និងអាមេរិកចូលរួមផងដែរ។
មែនទែនទៅ បញ្ហាចម្រូងចម្រាស ជុំវិញជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងនេះ បានកើតឡើង តាំងពីប៉ុន្មានថ្ងៃមុន បើកកិច្ចប្រជុំម៉្លេះ គឺការបោះពាក្យសម្តីដាក់គ្នា រវាងហ្វ៊ីលីពីន និងចិន។
កាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការបរទេសចិន លោកវ៉ាង អ៊ី (Wang Yi) បានថ្លែងព្រមានដល់ប្រទេសជាប់ជម្លោះទាំងអស់ នៅក្នុងតំបន់អាស៊ាន កុំឲ្យទៅស្វះស្វែងរកជំនួយ ពីភាគីទី៣ ណាមួយផ្សេងទៀត ឲ្យមកលូកដៃចូលក្នុងជម្លោះនេះ ហើយថា វាអាចនឹងនាំទៅដល់ការប្រឈមមុខដាក់គ្នា។ ការថ្លែងព្រមានរបស់រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសចិននេះ គឺនៅចំថ្ងៃ ដែលនាវាចម្បាំងហ្វ៊ីលីពីន និងអាមេរិកចាប់បើកធ្វើសមយុទ្ធរួមគ្នា (សមយុទ្ធ ៥ថ្ងៃ) នៅក្បែរតំបន់ជម្លោះ។
មកដល់ថ្ងៃសៅរ៍ម្សិលមិញនេះ ចិនក៏បានព្រមានហ្វ៊ីលីពីនបន្ថែមទៀត តាមរយៈបទវិចារណកថា ចុះផ្សាយដោយកាសែតផ្លូវការរបស់គណបក្សកុម្មុយនិស្តចិន ថា ប្រសិនបើហ្វ៊ីលីពីននៅតែបន្តរករឿងចិនតទៅទៀត ចិនប្រហែលជាត្រូវវាយបកវិញ ដោយចៀសមិនរួច។
តបនឹងបទវិចារណកថារបស់កាសែតបក្សកុម្មុយនិស្តចិននេះ នៅព្រឹកមិញ រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសហ្វ៊ីលីពីន បានវាយបកត្រឡប់មកវិញថា ជាបទវិចារណកថា ដែលខ្វះការទទួលខុសត្រូវ ហើយចោទចិនថា កំពុងតែយកកម្លាំងទ័ពមកគំរាមប្រទេសដទៃ។ រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសហ្វ៊ីលីពីនក៏បានបញ្ជាក់បន្ថែមផងដែរថា បញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូងត្រូវតែជាសំណុំរឿងអាទិភាពមួយ នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំអាស៊ាន ដែលត្រូវធ្វើរហូតដល់ថ្ងៃអង្គារខានស្អែកនេះ។
ដូច្នេះ បើតាមស្តាប់មើលទៅ កិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសអាស៊ាន នៅព្រុយណេពេលនេះ ប្រាកដជាចៀសមិនផុតពីបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូងនេះទេ គ្រាន់តែមិនដឹងថា តើវាអាចក្លាយទៅជាបញ្ហាចម្រូងចម្រាសខ្លាំង ដូចកាលពីកិច្ចប្រជុំនៅភ្នំពេញទៀតឬក៏អត់?
ចំណុចដែលគួរឲ្យកត់សម្គាល់ ព្រុយណេ ដែលជាប្រធានអាស៊ានឆ្នាំនេះ ក៏ជាប្រទេស ដែលជាប់ជម្លោះជាមួយនឹងចិន ក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូងនេះដែរ។
សំណួរ-នៅក្នុងចំណោមប្រទេសសមាជិកអាស៊ាន មានប្រទេសចំនួន ៤ ដែលជាប់ជម្លោះជាមួយចិន ក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ ក៏ប៉ុន្តែ ជាទូទៅ យើងឃើញថា មានតែហ្វ៊ីលីពីនមួយប៉ុណ្ណោះ ដែលតែងតែបញ្ចេញសំឡេង ប្រឈមមុខជាមួយចិនខ្លាំងជាងគេ។ តើមកពីហេតុអ្វី?
តាមពិត ក្នុងចំណោមប្រទេសជាប់ជម្លោះ ក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូងនេះ មានប្រទេស ២ ដែលជាទូទៅ តែងតែចេញមុខតទល់ជាមួយចិនច្រើនជាងគេ គឺហ្វ៊ីលីពីន និងវៀតណាម។ ក៏ប៉ុន្តែ វៀតណាមធ្លាប់មានមេរៀនជូរចត់ ពីការប៉ះទង្គិចដោយប្រដាប់អាវុធជាមួយចិន កាលពីឆ្នាំ១៩៧៤ និងឆ្នាំ១៩៨៨ ដោយសារតែជម្លោះដណ្តើមកោះ នៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូងនេះ ហើយក្នុងការវាយប្រយុទ្ធគ្នានេះ គឺខាងវៀតណាម ដែលទទួលរងការខូចខាតច្រើនជាងចិន។ ដូច្នេះហើយបានជា ឥឡូវនេះ វៀតណាម បើទោះបីជាចេញមុខតទល់ជាមួយចិនខ្លាំងមែន ក៏ប៉ុន្តែ ជាទូទៅ ច្រើនតែមានការប្រយ័ត្នប្រយែង ដោយខ្លាចជម្លោះនេះ រាលដាលទៅជាជម្លោះប្រដាប់អាវុធ ដូចកាលពីពេលមុនៗ។
ហ្វ៊ីលីពីនវិញ ច្រើនតែមាត់ធំដាក់ចិន ដោយសារតែហ្វ៊ីលីពីនអាងអាមេរិកនៅពីក្រោយ។ បើយើងមើលមែនទែនទៅ ហ្វ៊ីលីពីនចាប់ផ្តើមដំឡើងសំឡេងដាក់ចិន ក្នុងរឿងជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងនេះ គឺនៅក្រោយពេលដែលលោកអូបាម៉ា ដាក់ចេញនូវនយោបាយការបរទេស ដែលផ្តោតអាទិភាពមកតំបន់អាស៊ី ហើយកងទ័ពជើងទឹកអាមេរិកគ្រោងបង្កើនវត្តមាន មកបោះទីតាំង នៅក្នុងតំបន់អាស៊ីនេះកាន់តែច្រើន ដែលធ្វើឲ្យហ្វ៊ីលីពីនបានខ្នងអាង។
ភាគច្រើន យើងឃើញថា នៅពេលដែលមានការប្រឈមមុខដាក់គ្នាខ្លាំងជាមួយចិន រដ្ឋាភិបាលហ្វ៊ីលីពីនតែងតែទាមទារឲ្យអាមេរិកធ្វើអន្តរាគមន៍ រៀបចំឲ្យមានសមយុទ្ធរួមជាមួយកងទ័ពជើងទឹកអាមេរិក នៅក្បែរៗតំបន់ជម្លោះ ឬក៏អនុញ្ញាតឲ្យនាវាចម្បាំងអាមេរិកចូលមកសំចតនៅផែហ្វ៊ីលីពីន ដើម្បីកំញើញចិន។
ចុងក្រោយនេះ រដ្ឋាភិបាលរបស់លោកអាគីណូ កំពុងតែមានគម្រោងរៀបចំបើកឲ្យដំណើរការឡើងវិញ នូវមូលដ្ឋានទ័ពជើងដ៏ធំមួយ នៅក្បែរសមុទ្រចិនខាងត្បូង (Subic Bay Naval Base) ដែលអាមេរិកធ្លាប់យកធ្វើជាមូលដ្ឋានទ័ពជើងទឹកជិតមួយសតវត្សរ៍ ទើបនឹងបិទទៅវិញ កាលពីឆ្នាំ១៩៩២។
ហ្វ៊ីលីពីនមិនមែនចង់ឲ្យកងទ័ពអាមេរិកមកបោះមូលដ្ឋានអចិន្រ្តៃយ៍ នៅក្នុងមូលដ្ឋានទ័ពនេះ ដូចពីពេលមុនទេ ក៏ប៉ុន្តែ អាចយកវាជាទីកន្លែងចេញចូល និងសំចត ដើម្បីអាចរក្សាវត្តមានកងទ័ពអាមេរិក ក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង។
ដូច្នេះ និយាយជារួម គ្រប់វិធានការ គ្រប់ជំហានរបស់ហ្វ៊ីលីពីន នៅក្នុងការប្រឈមមុខជាមួយចិន គឺបង្ហាញពីការពឹងផ្អែកស្ទើរតែទាំងស្រុងទៅលើអាមេរិក។
ហ្វ៊ីលីពីនអាងអាមេរិក! ក៏ប៉ុន្តែ បើសិនជាពេលមួយ ជម្លោះជាមួយចិន រាលដាលខ្លាំង រហូតដល់ទៅផ្ទុះសង្រ្គាម គេមិនប្រាកដថា អាមេរិកនឹងពិតជាចូលមកជួយហ្វ៊ីលីពីន ដើម្បីច្បាំងតទល់ជាមួយចិនទេ។ នៅក្នុងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ គេតែងតែមានពាក្យស្លោកមួយថា “ប្រទេសជាតិនីមួយៗគ្មានទេមិត្ត គឺមានតែផលប្រយោជន៍”។ ផលប្រយោជន៍របស់អាមេរិក គឺពាណិជ្ជកម្ម ដែលមានតម្លៃរាប់រយពាន់លានដុល្លារជាមួយចិន។ ដូច្នេះ សំណួរសួរថា តើប្រាកដទេ ដែលថា អាមេរិកសុខចិត្តខាតបង់ប្រយោជន៍នេះ ដើម្បីមកជួយហ្វ៊ីលីពីន ច្បាំងដណ្តើមកូនកោះជាមួយចិន?
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ