អ៊ីរ៉ង់៖ តើប្រធានាធិបតីថ្មីអាចផ្លាស់ប្តូរនយោបាយស្តីពីនុយក្លេអ៊ែរនិងវិបត្តិស៊ីរីឬទេ?
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
លទ្ធផលបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីអ៊ីរ៉ង់ត្រូវបានគេប្រកាសជាផ្លូវការហើយ គឺលោកហាសាន រ៉ូហានី (Hassan Rohani) ដែលជាអ្នកបានទទួលជ័យជម្នះ ជាប់ឆ្នោតជាប្រធានាធិបតីថ្មី។ លោកហាសាន រ៉ូហានី ត្រូវបានគេពិពណ៌នាជាទូទៅថា ជាអ្នកនយោបាយកណ្តាលនិយម ហើយជ័យជម្នះរបស់លោកត្រូវបានសហគមន៍អន្តរជាតិនាំគ្នាអបអរសាទរ ដោយគេរំពឹងថា ក្រោមអាណត្តិប្រធានាធិបតីថ្មី ដែលជាអ្នកកណ្តាលនិយមនេះ អ៊ីរ៉ង់អាចនឹងធ្វើការផ្លាស់ប្តូរនយោបាយការបរទេសរបស់ខ្លួន។
សំណួរ-តើលោកហាសាន់ រ៉ូហានី ជានរណា?
លោករ៉ូហានី គឺជាឥស្សរជន ដែលធ្លាប់កាន់តំណែងសំខាន់ៗ ក្នុងរដ្ឋាភិបាលអ៊ីរ៉ង់ ជាពិសេស គឺតំណែងជាប្រមុខដឹកនាំចរចាសំណុំរឿងនុយក្លេអ៊ែរ កាលពីក្នុងសម័យលោកប្រធានាធិបតីមហាម៉ាត់ ខាតាមី។
លោក គឺជាមន្រ្តីសង្ឃ។ មន្រ្តីសង្ឃនៃសាសនាអ៊ីស្លាម និកាយស្ហ៊ីអ៊ីត។ ក៏ប៉ុន្តែ លោកជាមន្រ្តីសង្ឃ និងជាអ្នកនយោបាយ ដែលប្រកាន់នូវជំហរកណ្តាលនិយម ទាំងខាងនយោបាយ និងខាងសាសនា។
“កណ្តាលនិយម” នេះ គឺមានន័យថា មិនដូចជាអ្នកអភិរក្សនិយមតឹងរ៉ឹងហួសហេតុ ដែលចង់ឲ្យអ៊ីរ៉ង់ដើរតាមគន្លងចាស់ ប្រកាន់យកនូវនយោបាយ ទំនៀមទម្លាប់ និងការគោរពសាសនា តាមរបៀបតឹងរ៉ឹង។ ក៏ប៉ុន្តែ ក៏មិនដូចទាំងស្រុងដែរនឹងគំនិតអ្នកនយោបាយកំណែទម្រង់និយមមួយចំនួន ដែលចង់ឲ្យអ៊ីរ៉ង់ដើរចាកពីគន្លងដើមទាំងស្រុង។
ក៏ប៉ុន្តែ យ៉ាងណា ក៏លោករ៉ូហានី ទទួលបាននូវការគាំទ្រពីសំណាក់អ្នកនយោបាយកំណែទម្រង់និយម ពីព្រោះ លោកទាមទារឲ្យមានការផ្លាស់ប្តូរ ពីរបៀបរបបដឹកនាំ និងនយោបាយរបស់ប្រធានាធិបតីចាស់ គឺលោកម៉ះមូដ អះម៉ាឌីនចាត ដែលជាអ្នកអភិរក្សនិយមប្រកាន់តឹង។ លោករ៉ូហានី ចង់ឲ្យអ៊ីរ៉ងបញ្ឈប់ការរឹតបន្តឹងសិទ្ធិសេរីភាពដល់ស្រ្តី បង្ខំឲ្យស្រ្តីពាក់របាំងមុខ បង្កើនសិទ្ធិសេរីភាពផ្ទាល់ខ្លួន និងបញ្ឈប់ការរាំងខ្ទប់ការបញ្ចេញមតិតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធ័រនែត។
ខាងនយោបាយការបរទេសវិញ លោកហាសាន់ រ៉ូហានី ចង់ឲ្យអ៊ីរ៉ង់ប្រកាន់យកនូវឥរិយាបថទន់ភ្លន់ជាមួយនឹងសហគមន៍អន្តរជាតិ គឺទន់ភ្លន់ជាងកាលពីកន្លងទៅ ក្រោមអាណត្តិរបស់លោកអះម៉ាឌីនចាត។ លើសពីនេះទៅទៀត លោករ៉ូហានី ធ្លាប់បានប្រកាសថា លោកចង់ឲ្យអ៊ីរ៉ង់ភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងការទូតឡើងវិញជាមួយអាមេរិក។ ទំនាក់ទំនងការទូត ដែលកាត់ផ្តាច់តាំងពីក្រោយបដិវត្តន៍អ៊ីរ៉ង់ ឆ្នាំ១៩៧៩។
សំណួរ-តើលោកហាសាន់ រ៉ូហានី ពិតជាអាចបន្ទន់ឥរិយាបថ ឈានទៅបញ្ចប់វិបត្តិនុយក្លេអ៊ែរជាមួយនឹងលោកខាងលិចបានមែនឬក៏យ៉ាងណា?
ជាទូទៅ គេរំពឹងថា លោកហាសាន់ រ៉ូហានី អាចនឹងផ្លាស់ប្តូរជំហរ ក្នុងសំណុំរឿងនុយក្លេអ៊ែរ ទីមួយ គឺដោយសារតែលោករ៉ូហានីខ្លួនលោកផ្ទាល់ ដែលជាអ្នកបង្ហាញពីគោលជំហរចង់បន្ទន់ឥរិយាបថ ក្នុងការចរចាជាមួយនឹងលោកខាងលិច។
ទីពីរ ដោយសារតែគេឃើញថា កាលពីពេលកន្លងមក នៅចន្លោះ ពីឆ្នាំ២០០៣ ដល់ឆ្នាំ២០០៥ ដែលលោកហាសាន់ រ៉ូហានី ធ្វើជាប្រមុខដឹកនាំការចរចានុយក្លេអ៊ែរ កិច្ចចរចាក្នុងសំណុំរឿងនេះ មានការជឿនលឿនទៅមុខ មិនជាប់គាំង ដូចក្នុងសម័យកាលលោកអះម៉ាឌីនចាត។ គឺនៅក្រោមការដឹកនាំរបស់លោករ៉ូហានីនេះហើយ ដែលនៅឆ្នាំ២០០៤ អ៊ីរ៉ង់បានព្រមព្រៀងផ្អាកកម្មវិធីចម្រើនធាតុអ៊ុយរ៉ាញ៉ូម ហើយឲ្យមន្រ្តីអធិការកិច្ចរបស់ទីភ្នាក់ងារ AIEA ចូលទៅត្រួតពិនិត្យទីតាំងនុយក្លេអ៊ែរក្នុងប្រទេសអ៊ីរ៉ង់។
ដូច្នេះ គេរំពឹងថា ក្រោយពីលោកហាសាន់ រ៉ូហានី ឡើងកាន់តំណែងជាប្រធានាធិបតីអ៊ីរ៉ង់ ការចរចាក្នុងសំណុំរឿងនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់ ដែលជាប់គាំងរាប់ឆ្នាំមកហើយនេះ អាចនឹងមានការជឿនលឿនទៅមុខ ហើយអ៊ីរ៉ង់អាចនឹងបន្ទន់ឥរិយាបថជាមួយនឹងមហាអំណាចលោកខាងលិចក្នុងរឿងនេះ។
ក៏ប៉ុន្តែ គេមិនរំពឹងថា ក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកហាសាន់ រ៉ូហានី អ៊ីរ៉ង់អាចបន្ទន់ឥរិយាបថ រហូតដល់បោះបង់ចោលទាំងស្រុងនូវកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែររបស់ខ្លួននោះទេ។
ទីមួយ គួរបញ្ជាក់ថា នៅអ៊ីរ៉ង់ អំណាចធំបំផុត ជាពិសេស អំណាចកំណត់នយោបាយការបរទេស និងសំណុំរឿងនុយក្លេអ៊ែរ ស្ថិតក្នុងដៃប្រមុខដឹកនាំសាសនា គឺ Ayatollah Ali Khamenei ។ ដូច្នេះ លោកហាសាន់ រ៉ូហានី មិនប្រាកដជាអាចសម្រេចអ្វីតាមតែចិត្តចង់បានទេ។
ម្យ៉ាងទៀត លោករ៉ូហានីខ្លួនឯង ក៏មិនមែនជាអ្នកដែលមានគំនិតចង់ឲ្យអ៊ីរ៉ង់បោះបង់ចោលកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែរទាំងស្រុងនោះដែរ។ នៅក្នុងសុន្ទរកថា កាលពីឆ្នាំ២០០៤ នៅពេលអ៊ីរ៉ង់សុខចិត្តផ្អាកកម្មវិធីចម្រើនធាតុអ៊ុយរ៉ាញ៉ូម លោកហាសាន់ រ៉ូហានី ធ្លាប់បានលើកឡើងថា ការសុខចិត្តផ្អាកកម្មវិធីនេះ មិនមែនមានន័យថា ជាការបោះបង់កម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែរចោលទាំងស្រុងទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ ការផ្អាកកម្មវិធីចម្រើនធាតុអ៊ុយរ៉ាញ៉ូមនេះ គឺគ្រាន់តែដើម្បីបន្ធូរបន្ថយភាពតានតឹង និងបន្ធូរសម្ពាធ និងទណ្ឌកម្ម ពីប្រទេសលោកខាងលិច បង្កើតជាបរិយាកាសស្ងប់ស្ងាត់មួយ ឲ្យអ៊ីរ៉ង់អាចបន្តអភិវឌ្ឍបច្ចេកវិទ្យានុយក្លេអ៊ែរទៅមុខទៀតបាន។ ដូច្នេះ បើតាមស្តាប់សម្តីនេះ លោករ៉ូហានី មិនមែនចង់ឲ្យអ៊ីរ៉ង់បោះបង់កម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែរចោលទេ គឺចង់បន្តកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែរតទៅទៀត គ្រាន់តែបន្តធ្វើតាមផ្លូវត្រជាក់។
សំណួរ-តើលោកហាសាន់ រ៉ូហានីអាចផ្លាស់ប្តូរនយោបាយអ៊ីរ៉ង់ បញ្ឈប់ការគាំទ្រដល់លោកបាស្ហា អាល់អាសាដ ក្នុងសង្រ្គាមស៊ីវិលនៅស៊ីរីដែរឬទេ?
រឿងនេះមើលទៅ ទំនងជាពិបាកនឹងទៅរួច ដោយសារមូលហេតុច្រើនយ៉ាង ទាំងខាងភូមិសាស្រ្តនយោបាយ សាសនា និងរបៀបរបបដឹកនាំរបស់អ៊ីរ៉ង់។
នៅអ៊ីរ៉ង់ ស្ទើរតែគ្រប់អ្នកនយោបាយទាំងអស់ មិនថា អ្នកអភិរក្សនិយម អ្នកកណ្តាលនិយម ឬអ្នកកំណែទម្រង់និយមទេ សុទ្ធតែកំណត់យកប្រទេសស៊ីរី ជាប្រទេសគន្លឹះសំខាន់មួយ ដើម្បីឲ្យអ៊ីរ៉ង់រក្សាតុល្យភាពអំណាច នៅក្នុងតំបន់ដើមបូព៌ា ទល់នឹងក្រុមប្រទេសកាន់សាសនាអ៊ីស្លាម និកាយស៊ុននីត។
នៅស៊ីរី ប្រជាជនភាគច្រើន គឺជាអ្នកកាន់និកាយស៊ុននីត ក៏ប៉ុន្តែ អ្នកដែលកាន់អំណាចរដ្ឋ គឺក្រុមរបស់លោកបាស្ហា អាល់អាសាដ គឺជាអ្នកកាន់និកាយអាឡវីត។ និកាយអាឡាវីត មានទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធិនឹងនិកាយស៊ុននីត ហើយលោកអាសាដផ្ទាល់ គឺជាសម្ព័ន្ធមិត្តយ៉ាងជិតស្និទ្ធិបំផុតរបស់របបដឹកនាំអ៊ីរ៉ង់។
ដូច្នេះ នៅអ៊ីរ៉ង់ មិនថាអ្នកនយោបាយណាទេ ស្ទើរតែគ្រប់គ្នាសុទ្ធតែមានជំហរចង់បន្តជួយលោកបាស្ហា អាល់អាសាដ ឲ្យនៅបន្តកាន់អំណាច ពីព្រោះ បើសិនជាអ៊ីរ៉ង់ទុកបណ្តោយឲ្យលោកអាសាដធ្លាក់ពីអំណាច គេដឹងប្រាកដថា ខាងក្រុមនិកាយស៊ុននីតនឹងត្រូវឡើងមកកាន់អំណាច ហើយស៊ីរី ប្រាកដជានឹងត្រូវក្លាយជាប្រទេសស៊ុននីត ដែលកំពុងតែមានចំនួនច្រើនស្រាប់ នៅក្នុងតំបន់ដើមបូព៌ាបច្ចុប្បន្ននេះ។
កាលណាអ៊ីរ៉ង់របូតស៊ីរីពីដៃ ជំហានបន្ទាប់មកទៀត គឺអាចរបូតលីបង់ពីដៃមួយទៀត ពីព្រោះសព្វថ្ងៃនេះ អ៊ីរ៉ង់ពឹងលើស៊ីរី ដែលជាប្រទេសមានឥទ្ធិពលលើនយោបាយលីបង់ ព្រោះ ស៊ីរីធ្លាប់ដាក់អាណានិគមលើលីបង់។ ម្យ៉ាងទៀត អ៊ីរ៉ង់ត្រូវការប្រទេសស៊ីរី ដើម្បីជាច្រកឆ្លងកាត់ ក្នុងការដឹកគ្រឿងសព្វាវុធទៅឲ្យក្រុមស្ហ៊ីអ៊ីត Hezbollah នៅលីបង់។
ដូច្នេះ គេមិនរំពឹងថា ក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកហាសាន់ រ៉ូហានី អ៊ីរ៉ង់នឹងផ្លាស់ប្តូរជំហរ លែងជួយលោកអាសាដ ក្នុងការវាយប្រយុទ្ធតទល់នឹងក្រុមឧទ្ទាមនោះទេ។ ម្យ៉ាងទៀត អ្នកដែលមានអំណាចធំបំផុត នៅក្នុងការកំណត់នយោបាយការបរទេសអ៊ីរ៉ង់ គឺ Ayatollah Ali Khamenei ដែលជាអ្នកប្រកាន់ជំហរតឹងរ៉ឹងបំផុតក្នុងសំណុំរឿងស៊ីរីនេះ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ