វិនិច្ឆ័យរោគពីដំបូងមិនល្អ មហារីកសុដន់ ងាយលាប់ឡើងវិញ ?
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៧:៣១
ថ្ងៃនេះជាទិវាពិភពលោកប្រឆាំងនឹងជំងឺមហារីកសុដន់។ មហារីកសុដន់ ជាជំងឺដែលសម្លាប់ស្ត្រីច្រើនជាងគេនៅលើពិភពលោក ប៉ុន្តែប្រសិនបើគេអាចរកឃើញថាមានជំងឺមហារីកនៅដំណាក់កាលដំបូង នោះអ្នកជំងឺមានសំណាងជាពីជំងឺ កាន់តែខ្ពស់។ ផ្ទុយទៅវិញ គេសង្កេតឃើញថា មានស្ត្រីពីរនាក់ក្នុងចំណោម១០នាក់ធ្លាក់ខ្លួនឈឺលាប់ឡើងវិញ ក្រោយការព្យាបាលចប់។ តើមកពីហេតុអ្វី ?
បញ្ជ្រាបនិងផ្តល់ព័ត៌មានស្តីពីជំងឺមហារីកសុដន់ គឺជាកម្មវត្ថុនៃយុទ្ធនាការ “កូលាបតុលា” ដែលប្រព្រឹត្តទៅជារៀងរាល់ឆ្នាំ ពីថ្ងៃទី ១ ដល់ថ្ងៃទី ៣១តុលា នៅប្រទេសបារាំង។ ពេញមួយតុលានេះ និងជាពេលណាៗទាំងអស់ សូមស្ត្រីគ្រប់រូបអញ្ជើញទៅធ្វើតេស្តរកមើលក្រែងកើតជំងឺមហារីកសុដន់ ដែលជាមូលហេតុទីមួយនៃមរណភាពរបស់ស្ត្រីនៅបារាំង និងនៅលើពិភពលោក។
ក្នុងយុទ្ធនាការឆ្នាំ២០២២ វិទ្យាស្ថានCurie មជ្ឈមណ្ឌលព្យាបាលជំងឺមហារីកអឺរ៉ុបដ៏ធំជាងគេ បានឆ្លៀតឱកាសបូកសរុបស្ថានភាពជំងឺមហារីកសុដន់ដែលរើឡើងវិញ។ បើតាមការស្មាន ក្នុងចំណោមអ្នកជំងឺមហារីកសុដន់១០នាក់ មានពីរនាក់ធ្លាក់ខ្លួនឈឺឡើងវិញក្រោយចប់ការព្យាបាល។ ក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ គេមិនដឹងអំពីមូលហេតុច្បាស់អំពីកត្តាហានិភ័យនាំឱ្យជំងឺលាប់ឡើងវិញទេ ប៉ុន្តែមានការសិក្សាស្រាវជ្រាវទៅមុខជាលំដាប់។ បើគេបានដឹងកាន់តែច្រើន នោះគេអាចការពារបានកាន់តែប្រសើរ។
តើគេអាចការពារមិនឱ្យជំងឺលាប់ឡើងវិញបានដោយវិធីណា ?
លោកវេជ្ជបណ្ឌិតPaul Cottu នៅដេប៉ាតឺម៉ង់ជំងឺមហារីកនៅវិទ្យាស្ថាន ៖
“ការពារកុំឱ្យលាប់កើតជំងឺមហារីកសុដន់ឡើងវិញ គ្មានអ្វីប្រសើរជាងផ្តល់ការព្យាបាលដែលមានប្រសិទ្ធភាពទេ។ មានន័យថា គឺត្រូវធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យឱ្យបានត្រឹមត្រូវបំផុត ពីដំបូង ហើយសម្របការព្យាបាល មិនថាជាការព្យាបាល ដោយវះកាត់ ដោយវិទ្យុសកម្ម ដោយប្រើថ្នាំគីមី ឬដោយវិធីផ្សេងទេ ទៅតាមការវិនិច្ឆ័យរោគដំបូងនោះ។ នេះហើយជាការការពារដ៏ល្អ មិនឱ្យជំងឺលាប់ឡើងវិញ។
ការលាប់ឡើងវិញមិនមែនសុទ្ធតែមានន័យថាការព្យាបាលគ្មានប្រសិទ្ធភាពទេ។ ថ្នាំព្យាបាលជំងឺមហារីកសុដន់អាចមានប្រសិទ្ធភាព រារាំងអ្នកជំងឺមិនឱ្យជំងឺមហារីករើឡើងវិញបាន ជាច្រើនឆ្នាំ។ ថ្នាំខ្លះបានជួយសម្រួលស្ថានភាពអ្នកជំងឺឱ្យជាសះស្បើយបានរយៈពេលដល់ទៅ១៥ឆ្នាំ។ នៅពេលជំងឺរើឡើងវិញទើបគ្រូពេទ្យ ចាប់គិតគូររកមធ្យោបាយព្យាបាលជាថ្មីទៀត។”
ការព្យាបាលដំបូង ជាអ្នកកំណត់ហានិភ័យនៃការរើឡើងវិញនៃជំងឺ នេះ បើតាមប្រសាសន៍របស់អ្នកស្រីវេជ្ជបណ្ឌិត Dr Anne Vincent-Salomon ឯកទេសជំងឺមហារីកស្ត្រីនៅវិទ្យាសា្ថនCurie ដដែល។
អ្នកស្រី Vincent-Salomon ៖ “ពិតជាមិនអាចទទួលយកបានទេ ដែលអ្នកជំងឺត្រូវលាប់ធ្លាក់ខ្លួនឈឺទៅវិញនោះ។ ដូច្នេះគេត្រូវសិក្សារកឱ្យឃើញមធ្យោបាយថ្មី និងកំណត់ប្រូណូស្ទិកជំងឺមហារីកសុដន់ឱ្យបានប្រសើរឡើងដើម្បីអាចកំណត់ឱ្យកាន់តែប្រសើរទៀតប្រភេទដុំសាច់មហារីករបស់ស្ត្រី របស់អ្នកជំងឺ ដោយត្រូវគិតផងដែរអំពីស្ថានភាពជំងឺ អាយុ ដើម្បីអាចម្រែតម្រង់ការព្យាបាលឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពបំផុត និងកាត់បន្ថយបានហានិភ័យជំងឺរើឡើងវិញ។”
ហេតុដូច្នេះហើយបានជានៅពេលធ្វើតេស្តវិភាគរកជំងឺមហារីក ឃើញលទ្ធផលវិជ្ជមាន អ្នកជំងឺត្រូវឆ្លងកាត់ការវិនិច្ឆ័យរោគជាច្រើនដំណាក់កាលទៀត មុននឹងគ្រូពេទ្យជំនាញសម្រេចផ្តល់ថ្នាំនិងវិធីព្យាបាលជំងឺមហារីកសុដន់នោះ។
អ្នកស្រីវេជ្ជបណ្ឌិតDominique Sighoko ៖
“ជំងឺមហារីកសុដន់ មិនមែនដូចគ្នាតែមួយទេ ជាជំងឺពហុទម្រង់ ដែលមានមូលេគុលជំងឺ ច្រើនប្រភេទ ចែកជាកូនក្រុមតូចផ្សេងៗគ្នា។ ដូច្នេះដើម្បីអាចផ្តល់ការព្យាបាលដែលមានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់ គេចាំបាច់ត្រូវដឹងអំពីប្រភេទនៃជំងឺមហារីកសុដន់នោះ ដោយត្រូវធ្វើតេស្ត immunohistochimie (IHC) របស់ដុំសាច់មហារីក ដែលគេច្រិបមកវិភាគ។ នៅពេលធ្វើតេស្ត IHCនេះរួច គេអាចដឹងបានថាតើមហារីកនោះស្ថិតនៅក្នុងកូនក្រុមណា។ ហើយអាចផ្តល់ការព្យាបាលឱ្យចំប្រភេទ។”
មហារីកសុដន់ ជាជំងឺដែលកើតញឹកញាប់ជាងគេនៅប្រទេសបារាំង ដោយមានអ្នកជំងឺថ្មីប្រមាណ៥៨០០០នាក់ បន្ថែមក្នុងមួយឆ្នាំៗ។ និយាយបែបផ្សេង ក្នុងចំណោមស្ត្រី៨នាក់ មានជិតម្នាក់ កើតជំងឺមហារីកសុដន់ នៅក្នុងវ័យណាមួយនៃជីវិត។ ជាមហារីកដែលកើតច្រើនជាងគេហើយ បង្កឱ្យស្លាប់ច្រើនជាងគេទៀត។ ក្នុងមួយឆ្នាំៗ មហារីកសុដន់សម្លាប់ស្ត្រីប្រមាណជាង ១២០០០នាក់។ ប៉ុន្តែប្រសិនបើគេអាចរកឃើញជំងឺមហារីក តាំងដើមដំបូងភ្លាម សំណាងបានជារួចជីវិតមានកាន់ធំ ឯការព្យាបាលក៏មិនសូវធ្ងន់ធ្ងរខ្លាំង។ ក្តីសង្ឃឹមរស់រានមានជីវិតបាន៥ឆ្នាំបន្ថែម មានកំរិតដល់ទៅ៩០%ប្រសិនបើរកឃើញជំងឺមហារីកសុដន់ដំណាក់កាលដំបូង ទល់នឹង២៦%ប៉ុណ្ណោះបើចូលដំណាក់ធ្ងន់។
នេះហើយជាភាពសំខាន់នៃការធ្វើតេស្តវិភាគមើលសុដន់ក្រែងមានជំងឺមហារីកនោះ។ នៅប្រទេសបារាំងដដែល តាំងពីឆ្នាំ២០០៤មក ស្ត្រីអាយុចន្លោះពី៥០ឆ្នាំទៅ៧៤ បានទទួលការអញ្ជើញឱ្យទៅធ្វើតេស្តថតកៀបសុដន់ ជារៀងរាល់ពីរឆ្នាំម្តង។ ប៉ុន្តែកាលពីថ្ងៃអង្គារទី ២៤កញ្ញា គណៈកម្មការអឺរ៉ុប បានចេញអនុសាសន៍អំពាវនាវឱ្យប្រទេសជាសមាជិក ប្តូរយុទ្ធសាស្ត្រ បញ្ចុះអាយុស្ត្រីមានសិទ្ធិទៅធ្វើតេស្តដោយឥតគិតថ្លៃ ចាប់ពី៤៥ឆ្នាំទៅ ព្រោះ១៥%នៃជំងឺមហារីកសុដន់ លេចឡើងនៅអាយុ ចន្លោះពី៤០ទៅ៥០ឆ្នាំ។ ចុះចំពោះស្ត្រីក្រោមអាយុ៤០ឆ្នាំ ត្រូវតាមដានសុខភាពសុដន់បែបណា ? អ្នកជំនាញបារាំងណែនាំឱ្យពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យជំនាញ ដើម្បីវាយតម្លៃអំពីកត្តាហានិភ័យរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗ បើគ្មានកត្តាហានិភ័យទេ ស្ត្រីគ្មានហេតុផលអ្វីត្រូវទៅធ្វើ ម៉ាមូក្រាហ្វី ថតដោះ នៅអាយុក្រោម៤០ឆ្នាំឡើយ។
ហេតុអ្វីបានគ្រួសារខ្លះមានហានិភ័យកើតជំងឺមហារីកសុដន់ជាងគ្រួសារខ្លះទៀត ?
អ្នកស្រីវេជ្ជបណ្ឌិតDominique Sighoko ៖ “ពីព្រោះនេះគឺបណ្តាលមកពី មនុស្សខ្លះមានហ្សែនងាយកើតជំងឺមហារីកពីកំណើត។ អាចថាជាហ្សែនតពូជ តពីឪពុកម្តាយមកកូនចៅ ជំនាន់ក្រោយ។ គ្រួសារខ្លះមាន ផ្ទុកហ្សែន ប្រភេទ BaCa ១ និង២ តែម្តង។ អ៊ីចឹងហើយបានជាពួកគាត់មានគ្រោះហានិភ័យខ្ពស់ នឹងកើតជំងឺមហារីកសុដន់។ ហានិភ័យកើតជំងឺមហារីក មិនមែនមានតែចំពោះស្ត្រីភេទទេ។ បុរសក៏មានហានិភ័យនេះដូចគ្នា។ ដូច្នេះបើស្ត្រីមា្នក់ កើតក្នុងគ្រួសារមានម្តាយកើតជំងឺមហារីកសុដន់ ឬឪពុកមានជំងឺមហារីកប្រូស្តាត គ្រួសារនោះត្រូវប្រុងប្រយ័ត្ន តាមដានសុខភាពឱ្យមែនទែន ព្រោះគ្រួសារនោះ ស្ត្រីនៃគ្រួសារនោះប្រឈមនឹងគ្រោះអភិវឌ្ឍជំងឺមហារីកសុដន់ខ្ពស់ខ្លាំងមែនទែន។”
ចេះប្រុងប្រយ័ត្នដោយខ្លួនឯងក៏សំខាន់ខ្លាំងណាស់ដែរសម្រាប់គ្រប់ស្ត្រី ក្នុងការការពារខ្លួនពីជំងឺមហារីកសុដន់។ ដូចជាត្រូវចេះសម្គាល់ថា តើមានដុំរឹងនៅក្នុងសុដន់ រូបរាងសុដន់ប្តូរប្លែក ហើយមិនត្រលប់មកធម្មតាវិញ ក្រោយមកខែរួច ... បើមានសញ្ញាទាំងនេះ ត្រូវរួសរាន់ទៅជួបពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យភ្លាម៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ