ការសិក្សា៖រលកកម្តៅដែលក្តៅកាន់តែខ្លាំងបានជះផលវិបាកខ្លាំងជាងគេដល់ក្រុមប្រទេសក្រីក្រជាងគេ
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៧:០៤
ការសិក្សាថ្មីមួយស្តីពីអាកាសធាតុចុះផ្សាយនៅក្នុងទស្សនាវដ្តី Science Advances បានឲ្យដឹងក្នុងថ្ងៃសុក្រ ទី២៨ តុលាថា រលកកម្តៅដែលក្តៅកាន់តែខ្លាំងបង្កឡើងដោយការប្រែប្រួលអាកាសធាតុបានធ្វើឲ្យខាតបង់សេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកក្នុងទឹកប្រាក់រាប់សិបពាន់លានដុល្លារ។ តាមការសិក្សាដដែល គឺក្រុមប្រទេសក្រីក្រជាងគេដែលបានទទួលរងផលវិបាកសេដ្ឋកិច្ចខ្លាំងជាងគេពីរលកកម្តៅក្តៅខ្លាំង។ ការសិក្សាថ្មីស្តីពីអាកាសធាតុនេះបានធ្លាក់មក ខណៈដែលសន្និសីទអន្តរជាតិស្តីពីអាកាសធាតុហៅកាត់ COP27 ត្រៀមបើកធ្វើនៅក្នុងប្រទេសអេហ្ស៊ីបពីថ្ងៃទី៧ ដល់ថ្ងៃទី១៨ វិច្ឆិកាខាងមុខ។
ការសិក្សាថ្មីស្តីពីអាកាសធាតុដែលចុះផ្សាយនៅក្នុងទស្សនាវដ្តី Science Advances បានរៀបចំឡើងដោយអ្នកស្រាវជ្រាវជនជាតិអាមេរិកចំនួន ២នាក់។ យោងតាមការសិក្សា រលកកម្តៅក្តៅខ្លាំងនៅចន្លោះឆ្នាំ ១៩៩២ និងឆ្នាំ ២០១៣ បានធ្វើឲ្យសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកខាតបង់ក្នុងតម្លៃប្រមាណ ១៦ ០០០ ០០០លានដុល្លារ។ នេះជាការខាតបង់ដ៏ចម្រើនសម្បើមក្នុងរយៈពេលតែ ១១ឆ្នាំ។ តែអ្វីដែលការសិក្សាចង់ទាញសញ្ញាអាសន្ននៅក្នុងតួលេខនេះ គឺក្រុមប្រទេសក្រីក្រខ្លាំងជាងគេដែលបានរងផលប៉ះពាល់ខ្លាំងជាងគេ។ ខណៈដែលការខាតបង់នៅក្នុងក្រុមប្រទេសអ្នកមានជាងគេសម្រាប់មនុស្សម្នាក់មានត្រឹម ១,៥% នៃផលិផលសរុបក្នុងស្រុកក្នុងមួយឆ្នាំ ការខាតបង់នៅក្នុងក្រុមប្រទេសក្រីក្រខ្លាំងជាងគេមានដល់ទៅ ៦,៧%។
ឃើញថា គម្លាតនៃការខាតបង់រវាងក្រុមប្រទេសអ្នកមានជាងគេ និងក្រុមប្រទេសក្រីក្រខ្លាំងជាងគេសម្រាប់មនុស្សម្នាក់មានដល់ទៅ ៥% នៃផលិតផលសរុបក្នុងស្រុកក្នុងមួយឆ្នាំ។ បន្ទាប់មក ការសិក្សាបានលើកឡើងពីការខាតបង់ និងការរងផលប៉ះពាល់ដោយរលកកម្តៅក្តៅខ្លាំងមិនស្មើគ្នារវាងប្រទេស និងតំបន់។ តែការសិក្សាបានបញ្ជាក់ច្បាស់ៗថា ក្រុមប្រទេសដែលបានខាតបង់ និងបានរងផលប៉ះពាល់ដោយរលកកម្តៅក្តៅខ្លាំង គឺក្រុមប្រទេសដែលទទួលខុសត្រូវតិចតួចពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។ អ្វីដែលការសិក្សាចង់និយាយនៅត្រង់ចំណុច ក្រុមប្រទេសអ្នកមានដែលជាអ្នកទទួលខុសត្រូវពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ និងការឡើងកម្តៅផែនដីបែរជាកំពុងទទួលផលប៉ះពាល់តិចជាងគេទៅវិញ។
រលកកម្តៅជះផលវិបាកលើគ្រប់វិស័យ
មានវិស័យជាច្រើនដែលរងផលប៉ះពាល់បង្កឡើងដោយរលកកម្តៅក្តៅខ្លាំង ក្នុងនោះកសិកម្មជាវិស័យដែលការសិក្សាបានផ្តោតខ្លាំងជាងគេ។ រលកកម្តៅក្តៅខ្លាំងហួតហែងនាំឲ្យរំខានដល់ការដាំដុះ ហើយនៅពេលដែលមានការដាំដុះមិនល្អ ការប្រមូលផលក៏មិនទទួលបានដូចការគ្រោងទុកដែរ។ ក្រៅពីរលកកម្តៅក្តៅហួតហែង គ្រោះធម្មជាតិមិនប្រក្រតីច្រើនទៀតដែលបង្កឡើយដោយការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ដូចយ៉ាងទឹកជំនន់ ភាពរាំងស្ងួត ឬភ្លើងឆេះព្រៃញឹកញាប់ក៏ជាដើមចមសំខាន់នៃការជះផលវិបាកនៅក្នុងវិស័យកសិកម្មដែរ។ បន្ទាប់មក ការសិក្សាបានលើកឡើងពីបញ្ហាសុខភាពដែលអាចធ្វើឱ្យប្រព័ន្ធសុខាភិបាលជួបភាពតានតឹង និងការស្លាប់មនុស្សច្រើនខ្លាំងរហូតដល់មានការបាត់បង់កម្លាំងពលកម្ម។
អ្វីដែលការសិក្សាចង់និយាយត្រង់ចំណុចនេះ គឺការធ្លាក់ខ្លួនឈឺ និងការស្លាប់ដោយរលកកម្តៅក្តៅខ្លាំង ពិសេសអ្នកធ្វើការនៅក្នុងវិស័យសាងសង់ដែលមានវត្តមាន និងប្រឈមសឹងជាប្រចាំនឹងបរិយាកាសខាងក្រៅ។ បន្ទាប់មកទៀត រលកកម្តៅក្តៅខ្លាំងក៏បានធ្វើឲ្យខូចខាតដល់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធជាច្រើន ពិសេសផ្លូវថ្នល់ និងផ្លូវដែក។ សរុបមក ផលប៉ះពាល់លើវិស័យសំខាន់ៗបានធ្វើឲ្យខាតបង់ធំធេង និងការចំណាយយ៉ាងច្រើនសម្បើមដើម្បីស្រោចស្រង់ឡើងវិញ។
គេត្រូវបន្តយុទ្ធនាការប្រឆាំងនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ
ដើម្បីបញ្ជៀសកុំឲ្យមានរលកកម្តៅក្តៅខ្លាំងដែលពិភពលោកកំពុងបន្តជួប និងឧស្សហ៍កើតមានពេលនេះ ការសិក្សាបានលើកឡើងនូវអនុសាសន៍មួយចំនួនដោយចាប់ផ្តើមពីការសម្របខ្លួនទៅនឹងអាកាសធាតុថ្មីរបស់ពិភពលោក។ អ្វីដែលការសិក្សាចង់និយាយគឺថា គ្រប់ប្រទេសទាំងអស់ត្រូវរកវិធីសាស្រ្តដើម្បីសម្របខ្លួនទៅនឹងការប្រែប្រួលអាកាសដែលជារឿងមិនអាចចៀសផុត និងអាចកើតមានញឹកញាប់ ដូចជាគ្រោះរាំងស្ងួត ទឹកជំនន់ ភ្លើងឆេះព្រៃ ឬមួយក៏ខ្យល់ព្យុះជាដើម។ តែក្នុងពេលជាមួយគ្នា ការសិក្សាមិនភ្លេចអំពាវនាវឲ្យពិភពលោកបន្តប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុដែលជាដើមចមនៃការឡើងកម្តៅផែនដី។
នៅក្នុងយុទ្ធនាការប្រយុទ្ធប្រយុទ្ធនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុនេះ ពិភពលោកហាក់មិនសូវមានពេលច្រើន និងក៏មិនសូវមានដំណោះស្រាយច្រើនប៉ុន្មានដែរ។ ដំណោះស្រាយនៅចំពោះមុខពេលនេះ គឺត្រូវកាត់បន្ថយការចាក់ចោលឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ទៅក្នុងបរិយាកាស ហើយក្រុមប្រទេសអ្នកមាន ឬហៅក្រុមប្រទេសឧស្សាហកម្មត្រូវតែធ្វើមុនទេ។ នៅក្នុងរបាយការណ៍ចុងក្រោយចេញផ្សាយថ្មីៗនេះ ក្រុមអ្នកជំនាញអាកាសធាតុរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិហៅកាត់ Giec បានទាញសញ្ញាថា បើពិភពលោកមិនរួសរាន់កាត់បន្ថយការបញ្ចេញឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ឲ្យបានលឿន ច្រើន និងភ្លាមពីពេលនេះទៅឆ្នាំ ២០២៥ ទេ កម្មវត្ថុនៃការទប់ផែនដីមិនឲ្យឡើងកម្តៅលើសពី ១,៥អង្សារធៀបនឹងសម័យមុនឧស្សាហកម្មនឹងមិនអាចសម្រេចបានឡើយ។
គួររម្លឹកថា ១,៥អង្សារជាតួលេខ និងជាកម្មវត្ថុដែលបានចែងនៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងក្រុងប៉ារីសស្តីពីអាកាសធាតុអនុម័តក្នុងឆ្នាំ ២០១៥៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ