តើគេអាចបិទបញ្ចប់សង្រ្គាមរវាងប្រទេសអាមេនី និងប្រទេសអាស៊ែបៃហ្សង់ដោយរបៀបណា?
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៨:២៥
នៅក្នុងតំបន់កូកាស ការប្រយុទ្ធគ្នារវាងកម្លាំងទ័ពអាស៊ែបៃហ្សង់ និងកម្លាំងក្រុមអ្នកទាមទារផ្តាច់ទឹកដីនិយមក្នុងតំបន់ការ៉ាបាក់គាំទ្រដោយកម្លាំងទ័ពអាមេនីបាន និងកំពុងបន្តមានយ៉ាងក្តៅគគុក។ កម្មវត្ថុរបស់កម្លាំងទ័ពអាស៊ៃបៃហ្សង់ គឺវាយដណ្តើមយកវិញនូវទឹកដីជុំវិញតំបន់ការ៉ាបាក់ដែលខ្លួនបានបាត់បង់នៅក្នុងសម័យសង្រ្គាមផ្តាច់ទឹកដីនិយមចន្លោះឆ្នាំ ១៩៨៨ និង ១៩៩៤។ ទន្ទឹមនឹងសង្រ្គាមកំពុងបន្ត ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ រួមទាំងប្រទេសមួយចំនួនបានអំពាវនាវឲ្យភាគីជម្លោះទាំងពីរបញ្ឈប់សង្រ្គាម និងចូលតុចរចា។ រុស្ស៊ី និងតួកគីដែលជាអ្នកគាំទ្រភាគីម្ខាងៗត្រូវបានគេមើលឃើញថា ជាតួអង្គសំខាន់នៅក្នុងជម្លោះមួយនេះ។ តែអ្វីដែលគ្រប់គ្នាកំពុងសម្លឹងឃើញ គឺមានតែរុស្ស៊ីដែលបានអំពាវនាវឲ្យមានការឈប់ប្រយុទ្ធ។ ចំណែកតួកគីបែរជាបញ្ជាក់ពីការត្រៀមខ្លួនគាំទ្រផ្លូវយោធាដល់អាស៊ែបៃហ្សង់។
ស្ថានការណ៍ថ្មីចុងក្រោយនៅក្នុងជម្លោះរវាងអេមេនី និងអាស៊ែបៃហ្សង់កំពុងឡើងតានតឹងកាន់តែខ្លាំង។ ការប្រយុទ្ធគ្នារវាងកងទ័ពអាស៊ែបៃហ្សង់ និងកម្លាំងផ្តាច់ទឹកដីនិយមនៅក្នុងតំបន់ការ៉ាបាក់កំពុងប្រែក្លាយបន្តិចម្តងៗទៅជាសង្រ្គាមយ៉ាងចំហរវាងប្រទេសអាមេនីដែលគាំទ្រពួកផ្តាច់ទឹកដីនិយមនៅតំបន់ការ៉ាបាក់ និងប្រទេសអាស៊ៃបៃហ្សង់ដែលគាំទ្រដោយប្រទេសតួកគី។ តាំងពីថ្ងៃផ្ទុះសង្រ្គាមក្នុងថ្ងៃអាទិត្យ ទី២៧ កញ្ញាមកទល់ពេលនេះ គេមានត្រឹមតួលេខបណ្តោះអាសន្នស្តីពីចំនួនមនុស្សស្លាប់សរុប ១២៧នាក់ ក្នុងនោះ អាមេនីបញ្ជាក់ពីការស្លាប់ទាហានរបស់ខ្លួនចំនួន ១០៤នាក់ និងជនស៊ីវិលចំនួន ៨នាក់។ ចំណែកអាស៊ែបៃហ្សង់បានប្រាប់អ្នកស្លាប់ជាជនស៊ីវិលចំនួន ១៥នាក់ និងបដិសេធមិនប្រាប់ចំនួនអ្នកស្លាប់ជាទាហានទេ។ គួររម្លឹកថានៅក្នុងជម្លោះដែលបានអូសបន្លាយតាំងពី ៣០ឆ្នាំមួយនេះ អាមេនី និងអាស៊ែបៃហ្សង់ធ្លាប់បានផ្ទុះសង្រ្គាមនឹងគ្នាម្តងក្នុងឆ្នាំ ២០១៦ ដែលមានរយៈពេល តែ ៤ថ្ងៃ និងបានបណ្តាលឲ្យមានមនុស្សស្លាប់ជិត ៣៥០នាក់គិតទាំងស៊ីវិល និងទាហាន។ តែអ្វីដែលគ្រប់គ្នាកំពុងបារម្ភខ្លាំង គឺខ្លាចតែសង្រ្គាមពេលនេះត្រូវអូសបន្លាយវែងដែលអាចឆ្លងរាលដាលទៅជាសង្រ្គាមនៅក្នុងតំបន់ទាំងមូល។
រហូតមកដល់ពេលនេះ ការអំពាវនាវឲ្យឈប់ប្រយុទ្ធគ្នាមានពីគ្រប់ទិសទីដោយផ្តើមចេញពីក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ រួមទាំងប្រទេសពាក់ព័ន្ធជាច្រើន ពិសេសរុស្ស៊ី និងបារាំង។ ការអំពាវនាវរបស់រុស្ស៊ី និងបារាំងបានធ្វើឡើងនៅក្នុងជំនួបតាមវីដេអូរវាងប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ីលោកពូទីន និងសមភាគីបារាំងលោកម៉ាក្រុង។ មួយវិញទៀត ការអំពាវនាវរបស់លោកពូទីន និងលោកម៉ាក្រុងនេះបានធ្វើឡើងក្នុងនាមជាភាគី ២ ក្នុងចំណោមភាគីទាំង ៣ ជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិកស្ថិតក្នុង« គ្រុបមីនស្កិ៍ » នៃអង្គការដើម្បីសន្តិសុខ និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការនៅអឺរ៉ុប។ « គ្រុបមីនស្កិ៍ » នេះបានធ្វើជាអន្តរការីឲ្យជម្លោះនៅតំបន់ការ៉ាបាក់តាំងពីឆ្នាំ ១៩៩២ ដោយសម្រេចបាននូវបទឈប់បាញ់មួយចុះហត្ថលេខារវាងអាស៊ៃបៃហ្សង់ និងក្រុមអ្នកទាមទារផ្តាច់ទឹកដីនិយមនៅតំបន់ការ៉ាបាក់កាលពីឆ្នាំ ១៩៩៤។
តើគួរបន្តប្រើយន្តការណ៍ « គ្រុបមីនស្កិ៍ »?
នៅចំពោះមុខ គេគួរបន្តប្រើយន្តការណ៍« គ្រុបមីនស្កិ៍ » ដែលមានរុស្ស៊ី បារាំង និងសហរដ្ឋអាមេរិក ព្រោះចូរកុំភ្លេចថា គេគ្មានយន្តការណ៍អ្វីផ្សេងទេតាំងពីជម្លោះនៅការ៉ាបាក់បានអូសបន្លាយអស់ ៣០ឆ្នាំកន្លងមក។ តែទន្ទឹមគ្នានេះ គេក៏ត្រូវគិតគូររកយន្តការណ៍ផ្សេងដែរ ព្រោះ ៣០ឆ្នាំក្រោយមក ស្ថានការណ៍នៅក្នុងជម្លោះដដែលមួយនេះមានការប្រែប្រួលដែលគេត្រូវបន្ថែមតួអង្គថ្មី។ តួអង្គថ្មីដែលគេចង់និយាយ គឺប្រទេសតួកគីដែលបានប្តេជ្ញាចិត្តយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់ និងត្រៀមខ្លួនជួយគាំទ្រផ្នែកយោធាដល់ប្រទេសអាស៊ែបៃហ្សង់ បើមានការស្នើសុំពីរដ្ឋាភិបាលអាស៊ែបៃហ្សង់។ ខុសពីរុស្ស៊ីដែលគាំទ្រប្រទេសអាមេនី និងដែលប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ីលោកពូទីនបានអំពាវនាវឲ្យភាគីជម្លោះទម្លាក់អាវុធចុះ ប្រធានាធិបតីតួកគីលោកអ៊ែរដូហ្កានបែរជាបានសុខចិត្តស្លាប់រស់ជាមួយអាស៊ែបៃហ្សង់។
លោកអ៊ែរដូហ្កានបានបញ្ជាក់ច្បាស់ៗថា មានតែការរំដោះទឹកដីកាន់កាប់ដោយពួកអ្នកផ្តាច់ទឹកដីនិយមនៅការ៉ាបាក់ទៅឲ្យអាស៊ែបៃហ្សង់វិញទេទើបគេអាចរកឃើញឡើងវិញនូវសន្តិភាព និងស្ថិរភាពនៅក្នុងតំបន់។ ឃើញថាចង់ ឬមិនចង់ តួកគីកំពុងក្លាយជាឆ្អឹងទទឹង ក របស់សហគមន៍អន្តរជាតិ និយាយជារួម និងរបស់បស្ចិមលោក និយាយដោយឡែកនៅក្នុងសង្រ្គាមរវាងអាមេនី និងអាស៊ែបៃហ្សង់ពេលនេះ។ ក្រៅពីការប្រើកម្លាំងទ័ពខ្លួនឯង តួកគីក៏បានបញ្ជូនទ័ពស៊ីឈ្នួលជាជនជាតិស៊ីរីទៅជួយប្រយុទ្ធជាមួយទ័ពអាស៊ែបៃហ្សង់ នេះបើតាមព័ត៌មានផ្តល់ដោយសកម្មជនប្រឆាំងស៊ីរីម្នាក់មិនបញ្ចេញឈ្មោះ។
តាមសកម្មជនប្រឆាំងស៊ីរីរូបនេះដដែល មានទ័ពស៊ីឈ្នួលស៊ីរីពី ៣០០នាក់ ទៅ ៤០០នាក់ត្រូវបានតួកគីបញ្ជូនទីអាស៊ែបៃហ្សង់ និងថា ការដែលក្រុមយុវជនស៊ីរីបានយល់ព្រមធ្វើជាទ័ពស៊ីឈ្នួលឲ្យតួកគីក៏ដើម្បីលុយ ព្រោះតួកគីឲ្យប្រាក់ខែ ១ ៨០០ដុល្លារក្នុងម្នាក់ៗក្នុងមួយខែ។ ឃើញថា តួកគីជាតួអង្គសំខាន់ខ្លាំងណាស់នៅក្នុងសង្រ្គាមរវាងអាមេនី និងអាស៊ែបៃហ្សង់ពេលនេះ តែសួរថា តើត្រូវធ្វើដូចម្តេចដើម្បីអាចទាញតួកគីឲ្យចូលរួមជួយដោះស្រាយ ព្រោះថាពេលនេះ តួកគីហាក់កំពុងសម្លឹងឃើញសមរភូមិប្រយុទ្ធជាងតុចរចា។
រុស្ស៊ីកំពុងស្ថិតក្នុងស្ថានភាពពិបាកនៅចំពោះមុខជំហរតួកគី
បច្ចុប្បន្ននេះ ទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសរុស្ស៊ី និងតួកគីត្រូវបានគេស្គាល់ជាទំនាក់ទំនងសុំាំញាំ។ រុស្ស៊ី និងតួកគីមានជំហរផ្ទុយគ្នាទាក់ទងនឹងវិបត្តិនៅក្នុងប្រទេសស៊ីរី និងប្រទេសលីប៊ីដែលម្នាក់ៗបានគាំទ្រភាគីម្ខាងៗ។ នៅស៊ីរី តួកគីគាំទ្រក្រុមប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលស៊ីរី ហើយរុស្ស៊ីគាំទ្ររដ្ឋាភិបាលស៊ីរី។ ចំណែកនៅលីប៊ី រុស្ស៊ីគាំទ្រក្រុមប្រឆាំង ហើយតួកគីគាំទ្ររដ្ឋាភិបាល។ តែអ្វីជាការកត់សម្គាល់ ជម្លោះនៅស៊ីរី និងនៅលីប៊ីជាជម្លោះផ្ទៃក្នុង ពោលខុសពីជម្លោះរវាងប្រទេស និងប្រទេសដែលអាមេនី និងអាស៊ែបៃហ្សង់កំពុងប្រឈមមុខដាក់គ្នាពេលនេះ។ ដូច្នេះ ជំហររបស់រុស្ស៊ីទាក់ទងនឹងជម្លោះនៅក្នុងតំបន់ការ៉ាបាក់មិនដូចគ្នានឹងជំហរនៅក្នុងជម្លោះនៅស៊ីរី ឬនៅលីប៊ីទេ។ គ្រោះថ្នាក់សម្រាប់រុស្ស៊ី គឺនៅពេលណាដែលសង្រ្គាមបានផ្ទុះជាចំហក្រោមទ្រង់ទ្រាយធំឆ្លងចូលក្នុងទឹកដីអាមេនី និងអាស៊ែបៃហ្សង់។
ចូរកុំភ្លេចថា រុស្ស៊ី និងអាមេនីជាសមាជិករបស់អង្គការនៃសន្ធិសញ្ញាសន្តិសុខរួមដែលចែងថា ប្រទេសសមាជិកត្រូវចូលជួយប្រទេសសមាជិកផ្សេងនៅក្នុងករណីមានការឈ្លានពានពីប្រទេសក្រៅ។ តែសួរថា បើអាមេនីត្រូវបានទ័ពអាស៊ៃបៃហ្សង់វាយប្រហារដល់ទីក្រុង តើរុស្ស៊ីអាចប្រើទ័ពជួយអាមេនីដែរ ឬទេ ហើយថា តើតួកគីដែលគាំទ្រអាស៊ែបៃហ្សង់គិតយ៉ាងម៉េចដែរ។ គួរបញ្ជាក់ថាពេលនេះ ជម្លោះហាក់ទើបកំណត់រវាងទ័ពអាសែបៃហ្សង់ និងពួកអ្នកទាមទារផ្តាច់ទឹកដីនិយមក្នុងតំបន់ការ៉ាបាក់ដែលមិនមែនជាអធិបតេយ្យរបស់អាមេនី នោះបើគេដឹងថា អាមេនីបានគាំទ្រយ៉ាងពេញទំហឹងក៏ដោយ។ ដូច្នេះនៅចំពោះមុខ រុស្ស៊ីគ្មានហេតុផលអ្វីដែលត្រូវចេញមុខការពារអាមេនីតាមផ្លូវយោធាទេ។ អ្វីដែលរុស្ស៊ីត្រូវបន្តព្យាយាមពេលនេះ គឺដើរតួជាអ្នកសម្របសម្រួលជាមួយបារាំង និងសហរដ្ឋអាមេរិកដូចដែលរុស្ស៊ីបានធ្វើកន្លងមក ពិសេសក្នុងឆ្នាំ ២០១៦ ដែលអាមេនី និងអាស៊ៃបៃហ្សង់បានផ្ទុះសង្រ្គាមនឹងគ្នាមួយប្រ៉ាវរយៈពេល ៤ថ្ងៃ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ