ហេតុអ្វីបានជា១ឆ្នំាទៅហើយ លីបង់នៅតែមិនទាន់រកឃើញបេក្ខជនប្រធានាធិបតី?
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៤:១៣
២៥ ឧសភា ២០១៤-២៥ ឧសភា ២០១៥ ពេញមួយឆ្នំាគត់ដែលកៅអីប្រធានាធិបតីក្នុងប្រទេសលីបង់នៅទំនេរគ្មានមនុស្សអង្គុយ។ តំាងពីអាណត្តិរបស់លោកប្រធានាធិបតីមីស្ហែល ស្លេម៉ានបានបិទបញ្ចប់កាលពីថ្ងៃទី២៥ ឧសភា ឆ្នំាទៅមិញមក សភាលីបង់បានព្យាយាមជ្រើសតំាងប្រមុខរដ្ឋថ្មីរហូតដល់ទៅ ២៣ដង តែនៅមិនទាន់អាចប្រមូលបានសម្លេងគំាទ្រចំនួន ២ភាគ៣ពីក្នុងចំណោមអ្នកតំណាងរាស្រ្តទំាង ១២៨នាក់ដែលជាសម្លេងចំាបាច់។ តើមានមូលហេតុអ្វីខ្លះដែលបានធ្វើឲ្យសភាបន្តប្រទាញប្រទង់គ្នានៅក្នុងជម្រើសបេក្ខជន និងថា តើអវត្តមានរូបប្រធានាធិបតីនឹងធ្វើឲ្យលីបង់ជួបវិបត្តិអ្វីខ្លះ?
អាចថាជាករណីពិសេសសម្រាប់ប្រទេសលីបង់ក៏ថាបានដែរ ព្រោះថា ប្រធានាធិបតីមិនមែនជាប់ឆ្នោតដោយការបោះឆ្នោតរបស់ប្រជាជនទេ តែជាប់ឆ្នោតដោយការបោះឆ្នោតនៅក្នុងសភា មានន័យថា តំណាងរាស្រ្តជាអ្នកបោះឆ្នោតឲ្យ និងដែលបេក្ខជនរូបនោះត្រូវមានសម្លេងគំាទ្រយ៉ាងតិច ២ភាគ៣ នៅក្នុងសភា។ រហូតមកដល់ថ្ងៃនេះ និង ១ឆ្នំាក្រោយពីអាណត្តិប្រធានាធិបតីមុនបានបញ្ចប់ទៅ សភាលីបង់បានព្យាយាមជ្រើសតំាងរូបប្រធានាធិបតីថ្មីដល់ទៅ ២៣ដង តែទទួលបានបរាជ័យជានិច្ច។ លើកណាក៏ដូចជាលើកណាដែរ សភាមិនអាចប្រមូលបានសម្លេងគំាទ្រ ២ភាគ៣ ឡើយ។
បើគេមើលមួយភ្លែតទៅហាក់ដូចជាពិបាកយល់ តែបើគេពិនិត្យមើលឲ្យបានស៊ីជម្រៅបន្តិចទៅឃើញថា ជម្រៅនៃវិបត្តិគ្មានប្រធានាធិបតីនៅលីបង់ពេលនេះបានកើតចេញពីការមិនចុះសម្រុងគ្នានៅក្នុងជម្រើសបេក្ខជន។ នៅម្ខាង គឺក្រុម ១៤ មីនាដែលដឹកនំាដោយលោកអតីតនាយករដ្ឋមន្រ្តីនិកាយស៊ុយនីតសាដ ហារីរី និងដែលក្រុមនេះទទួលបានការគំាទ្រពីសហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រទេសអារ៉ាប៊ីសាអូឌីត។ បេក្ខជនប្រធានាធិបតីដែលក្រុម ១៤ មីនាចង់បាន គឺលោកសាមៀរ ចាចា ប្រមុខដឹកនំាកម្លំាងលីបង់។ រីឯនៅម្ខាងទៀត គឺក្រុម ៨ មីនាដែលដឹកនំាដោយចលនាហេស្បូឡានិកាយស្ហ៊ីអ៊ីត និងដែលក្រុមនេះជាសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់ប្រទេសស៊ីរី និងប្រទេសលីបង់។ បេក្ខជនប្រធានាធិបតីដែលក្រុម ៨ មីនាចង់បាន គឺលោកមីស្ហែល អាអ៊ូន ប្រមុខចលនាមាតុភូមិសេរី។
មកដល់ត្រង់ចំណុចនេះនំាឲ្យគេយល់បានភ្លាមថា កុំថាឡើយក្រុម ១៤ មីនា និងក្រុម ៨ មីនាមិនចុះសម្រុងគ្នានៅក្នុងជម្រើសបេក្ខជនប្រធានាធិបតី សូម្បីតែប្រទេសក្រៅដែលបានចេញមុខគំាទ្រក្រុមប្រជែងទំាងពីរខាងលើក៏ជាសត្រូវនឹងគ្នា ឬមួយក៏មើលមុខគ្នាមិនចំដែរ ពិសេសប្រទេសអារ៉ាប៊ីសាអូឌីត និងអ៊ីរ៉ង់ដែលជាគូប្រជែងក្នុងតំបន់។ អ៊ីចឹងហើយបានជាមានសំណួរចោទឡើងថា តើវិបត្តិគ្មានប្រធានាធិបតីនៅលីបង់ពេញមួយឆ្នំាកន្លងទៅនេះ មិនមែនដោយសារតែមានការលូកដៃចូលជ្រៀតជ្រែករបស់បរទេសខ្លះទេ ឬយ៉ាងណា?
តាមពិតទៅ លីបង់ជាប្រទេសពហុសាសនា តែមានសហគមន៍សាសនាតែ ៣គត់ដែលមានសម្លេងភាគច្រើន គឺសហគមន៍សាសនាអ៊ីស្លាមនិកាយស៊ុយនីត សហគមន៍សាសនាអ៊ីស្លាមនិកាយស្ហ៊ីអ៊ីត និងសហគមន៍គ្រិស្តសាសនាម៉ារ៉ូនីត។ តំាងពីទទួលបានឯករាជ្យពីបារំាងក្នុងឆ្នំា ១៩៤៣ មក គ្រប់ភាគីនយោបាយទំាងអស់ក៏បានចុះហត្ថលេខាលើកតិកាសញ្ញាជាតិមួយដោយបានឯកភាពគ្នាក្នុងការបែងចែកអំណាចរវាងសហគមន៍សាសនាទំាង ៣ ។ តំណែងនាយករដ្ឋមន្រ្តីត្រូវប្រគល់ទៅឲ្យសហគមន៍សាសនាអ៊ីស្លាមនិកាយស៊ុយនីត តំណែងប្រធានរដ្ឋសភាត្រូវប្រគល់ទៅឲ្យសហគមន៍សាសនាអ៊ីស្លាមនិកាយស្ហ៊ីអ៊ីត និងតំណែងប្រធានាធិបតីត្រូវប្រគល់ទៅឲ្យសហគមន៍គ្រិស្តសាសនាម៉ារ៉ូនីត។
ក៏ប៉ុន្តែ និងអ្វីជាកត់សម្គាល់នោះគឺថា ទោះបីជាមានការបែងចែកគ្នាយ៉ាងច្បាស់ដូចនេះក៏ដោយ ក៏លីបង់នៅតែមិនអាចគេចផុតពីវិបត្តិគ្មានប្រធានាធិបតីដដែល និងដែលលើកនេះ មានរយៈពេលយូរជាងគេ បើគិតតំាងពីក្រោយការបិទបញ្ចប់សង្រ្គាមស៊ីវិលចន្លោះឆ្នំា ១៩៧៥ និងឆ្នំា ១៩៩០។ ក្រោយពីការឈប់ពីតំណែងរបស់លោកប្រធានាធិបតីអេមីល ឡាហ៊ូដក្នុងឆ្នំា ២០០៧ លីបង់បានជួបវិបត្តិគ្មានប្រធានាធិបតីរយៈពេល ១៨៤ថ្ងៃ។ សំណួរដែលគ្រប់គ្នាចង់ដឹងនោះគឺថា បើគ្មានប្រធានាធិបតី តើប្រទេសអាចដំណើរការបាន ឬទេ?។
ចម្លើយគឺបាន តែប្រៀបបីដូចជាកូនមិនគ្រប់ទឹកអ៊ីចឹង ព្រោះចង់ ឬមិនចង់ វិបត្តិគ្មានប្រធានាធិបតីជាភស្តុតាងមួយដែលបញ្ជាក់ថា លីបង់កំពុងបន្តមានជម្ងឺមហារីកយ៉ាងរុំារ៉ៃមិនទាន់ជាសះស្បើយនៅឡើយទេ។ វិបត្តិគ្មានប្រធានាធិបតីបានធ្វើដំណើរការរបស់ប្រទេសទំាងមូលមានភាពរអាក់រអួល ពិសេសចំពេលដែលរដ្ឋាភិបាលរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីតាមម៉ាម សាឡាមក៏កំពុងបែកបាក់ និងជួបការលំបាកក្នុងការអនុម័តច្បាប់សំខាន់ៗរបស់ប្រទេសដែរ។ តិច ឬច្រើន វិបត្តិគ្មានប្រធានាធិបតីបានធ្វើឲ្យលីបង់បន្តទ្រំាទ្រនឹងបញ្ហាផ្ទៃក្នុងជាច្រើន រួមមានបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ច សន្តិសុខ និងសង្គម។
កង្វះឯកភាពជាតិនឹងធ្វើឲ្យលីបង់ផុងខ្លួនកាន់តែជ្រៅទៅក្នុងវិបត្តិផ្ទៃក្នុងផង និងវិបត្តិក្នុងតំបន់ផង ពិសេសឥទ្ធិពលនៃចំហាយសង្រ្គាមស៊ីវិលនៅក្នុងប្រទេសស៊ីរីដែលក្រុមយុទ្ធជនហេស្បូឡាលីបង់បានជួយប្រយុទ្ធនៅខាងកម្លំាងទ័ពរបស់លោកប្រធានាធិបតីស៊ីរីអាសាដ។ ម្យ៉ាងទៀត លីបង់ក៏បានទទួលជនភៀសខ្លួនស៊ីរីជាង ១លាននាក់ឲ្យជ្រកកោនក្នុងទឹកដីខ្លួន៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ