តើកិច្ចព្រមព្រៀងនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់ឆ្នាំ ២០១៥ នៅអាចស្រោចស្រង់បាន ឬមួយក៏ស្លាប់បាត់ហើយ?
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៨:៣៩
សំណុំរឿងនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់បានក្លាយជាប្រធានបទតានតឹងជាថ្មីរវាងបស្ចិមលោក និងអ៊ីរ៉ង់។ ទីភ្នាក់ងារថាមពលបរមាណូអន្តរជាតិ AIEA បានបញ្ជាក់ថា អ៊ីរ៉ង់បានចាប់ផ្តើមធ្វើការចម្រើនធាតុអ៊ុយរ៉ាញ៉ូមរបស់ខ្លួនក្នុងកម្រិត ៦០% នៅក្នុងមជ្ឈមណ្ឌលនុយក្លេអ៊ែរហ្វ័រដូ (Fordo)។ ទង្វើថ្មីរបស់ក្រុងតេហេរ៉ង់ពេលនេះជាការរំលោភបំពានយ៉ាងកម្រោលលើកិច្ចព្រមព្រៀងនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់ចុះហត្ថលេខាឆ្នាំ ២០១៥។ អ៊ីចឹងហើយបានជាបស្ចិមប្រទេស ពិសេសអាមេរិក និងអឺរ៉ុបបានបញ្ចេញប្រតិកម្មថ្កោលទោសអ៊ីរ៉ង់ចាស់ដៃ។
ដើម្បីអាចយល់ពីការប្រឈមមុខដាក់គ្នាជាថ្មីរវាងបស្ចិមលោក និងអ៊ីរ៉ង់ទាក់ទងនឹងរឿងនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់ពេលនេះបាន គេមិនអាចមិននិយាយបានឡើយពីកិច្ចព្រមព្រៀងនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់ដែលបានចុះហត្ថលេខាកាលពីឆ្នាំ ២០១៥ និងរឿងរ៉ាវមួយចំនួនដែលបានកើតមានជាបន្តបន្ទាប់នារយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។ គួររម្លឹកថា កិច្ចព្រមព្រៀងឆ្នាំ ២០១៥ ត្រូវបានចុះហត្ថលេខាដោយអ៊ីរ៉ង់ និងសមាជិកអចិន្ត្រៃយ៍ទាំង ៥ ប្រទេសនៃក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិបូកនឹងប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ និងបានចូលជាធរមានក្នុងឆ្នាំ ២០១៦។
ក៏ប៉ុន្តែ អ្វីៗបានផ្តើមប្រេះឆានៅក្នុងជំនាន់ប្រធានាធិបតីអាមេរិកលោកដូណាល់ ត្រាំដែលបានដកអាមេរិកចេញពីកិច្ចព្រមព្រៀងវិញកាលពីឆ្នាំ ២០១៨ និងថែមទាំងបានដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចឡើងវិញប្រឆាំងអ៊ីរ៉ង់។ ជាការសងសឹកនឹងលោកត្រាំវិញកាលណោះ អ៊ីរ៉ង់ក៏បានផ្តើមឈប់គោរពត្រឹមត្រូវតាមកិច្ចព្រមព្រៀង។ តែក្នុងពេលជាមួយគ្នា ក្រុមប្រទេសហត្ថលេខីផ្សេងដែលមិនបានដកខ្លួនចេញបានព្យាយាមស្រោចស្រង់កិច្ចព្រមព្រៀងឆ្នាំ ២០១៥ ឡើងវិញ។ ការចរចាក៏បានធ្វើឡើងជាបន្តបន្ទាប់រហូតដល់មានក្តីសង្ឃឹមថ្មីនៅពេលដែលលោកចូ បៃដិនបានជាប់ឆ្នោតប្រធានាធិបតីអាមេរិក។
ក្តីសង្ឃឹមថ្មីនោះ គឺការសន្យារបស់លោកបៃដិនក្នុងការនាំអាមេរិកឲ្យចូលក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់ឆ្នាំ ២០១៥ ឡើងវិញ។ តែបញ្ហានៅត្រង់ថា ការត ថ្លៃគ្នាបាន និងកំពុងបន្តអូសបន្លាយមកដល់សព្វថ្ងៃ ហើយក្នុងពេលដែលអាមេរិក និងអ៊ីរ៉ង់កំពុងបន្តត ថ្លៃគ្នាមិនត្រូវ អ៊ីរ៉ង់ក៏កំពុងបង្កើនបរិមាណស្តុកអ៊ុយរ៉ាញ៉ូម និងធ្វើការចម្រើនធាតុអ៊ុយរ៉ាញ៉ូមក្នុងអត្រាខ្ពស់លើសពីការចែងនៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀង។
តាមទីភ្នាក់ងារថាមពលបរមាណូអន្តរជាតិ AIEA អ៊ីរ៉ង់បានធ្វើការចម្រើនធាតុអ៊ុយរ៉ាញ៉ូមក្នុងអត្រា ២០% ចាប់តាំងខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២០ និងបានឡើងដល់ ៦០% ចាប់ពីនិទាឃរដូវ ខណៈដែលកិច្ចព្រមព្រៀងឆ្នាំ ២០១៥ បានកំណត់ក្នុងអត្រាតែ ៣,៦៧% ប៉ុណ្ណោះ។
អ៊ីរ៉ង់កំពុងឈានទៅផលិតគ្រាប់បែកបរមាណូ?
អ្វីដែលសហគមន៍អន្តរជាតិបានខ្នះខ្នែង និងបានព្យាយាមខ្លាំងនៅក្នុងរឿងនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់តាំងពីដើម គឺទប់កុំឲ្យអ៊ីរ៉ង់មានលទ្ធភាពផលិតគ្រាប់បែបបរមាណូ។ នៅក្នុងជម្រើសទប់ស្កាត់នេះមានតែមួយគត់ គឺរារាំងអ៊ីរ៉ង់មិនឲ្យស្តុកបរិមាណអ៊ុយរ៉ាញ៉ូម និងធ្វើការចម្រើនធាតុអ៊ុយរ៉ាញ៉ូមលើសពីកម្រិតមួយដែលអាចប្រើនៅក្នុងការផលិតគ្រាប់បែបបរមាណូ។ កិច្ចព្រមព្រៀងឆ្នាំ ២០១៥ ដែលអ៊ីរ៉ង់បានចុះហត្ថលេខាជាមួយសហគមន៍អន្តរជាតិបានចែងច្បាស់ថា អ៊ីរ៉ង់មិនអាចធ្វើការចម្រើនធាតុអ៊ុយរ៉ាញ៉ូមក្នុងអត្រាខ្ពស់ជាង ៣,៦៧% ហើយក្នុងរយៈពេល ១០ឆ្នាំ អ៊ីរ៉ង់មិនអាចស្តុកទុកអ៊ុយរ៉ាញ៉ូមចម្រើនរួចក្នុងអត្រាទាបជាង ៣,៦៧% លើសពី ៣០០គីឡូក្រាមបានទេ។ បើលើស គឺត្រូវដឹកចេញទៅបរទេស ពិសេសប្រទេសរុស្ស៊ី។
តែពេលនេះ អ៊ីរ៉ង់បានធ្វើការចម្រើនធាតុអ៊ុយរ៉ាញ៉ូមក្នុងអត្រាដល់ទៅ ៦០% ឯណោះ ពោលគឺច្រើនជាងឆ្ងាយខ្លាំងណាស់ពីអត្រា ៣,៦៧% ដែលមានចែងនៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងឆ្នាំ ២០១៥។ តាមពិតទៅ សហគមន៍អន្តរជាតិបានសម្តែងក្តីបារម្ភតាំងពីអ៊ីរ៉ង់បានចម្រើនធាតុអ៊ុយរ៉ាញ៉ូមក្នុងអត្រា ២០% ចាប់ពីខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២០ មកម្ល៉េះ។ ពិតណាស់ ដើម្បីអាចផលិតគ្រាប់បែកបរមាណូបាន អ៊ីរ៉ង់ត្រូវការអ៊ុយរ៉ាញ៉ូមចម្រើនធាតុរួចក្នុងអត្រាដល់ទៅ ៩០%។ តែគេត្រូវដឹងថា នីតិវិធីចម្រើនធាតុអ៊ុយរ៉ាញ៉ូមពីអត្រា ២០% ទៅ ៩០% គឺងាយស្រួល និងឆាប់រហ័សជាងនីតិវិធីចម្រើនធាតុអ៊ុយរ៉ាញ៉ូមពីអត្រា ៣% ទៅ ២០% ឆ្ងាយណាស់។
អ៊ីចឹងហើយបានជាក្នុងពេលមិនដល់ ២ឆ្នាំស្រួលបួលផង សន្ទុះនៃការចម្រើនធាតុអ៊ុយរ៉ាញ៉ូមបានស្ទុះពី ២០% ដល់ ៦០% នៅពេលនេះ។ ៦០% គឺកាន់តែរំកិលក្បែរ ៩០% ដែលគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីអាចផលិតបាននូវគ្រាប់បែកបរមាណូតែក្នុងរយៈពេល ១០ថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ។ ដូច្នេះ សហគមន៍អន្តរជាតិមានហេតុផលត្រឹមត្រូវ និងគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីទាញសញ្ញាអាសន្ននៅក្នុងរឿងនេះ។
ព្រឹត្តិការណ៍បះបោរផ្ទៃក្នុងនៅអ៊ីរ៉ង់ជាឧបសគ្គបន្ថែមរបស់បស្ចិមលោក?
អ្វីៗវាអាស្រ័យលើឆន្ទៈរបស់ភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ដែលគេមិនអាចទម្លាក់កំហុសដាក់ភាគីណាមួយបានទេ។ តែគេត្រូវហ៊ានទទួលស្គាល់ថា សំណុំរឿងនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់ដ៏សែនស្មុគស្មាញមួយនេះនៅមិនទាន់អាចបិទបញ្ចប់ដោយកិច្ចព្រមព្រៀងកាលពីជាង ៧ឆ្នាំមុនបាននៅឡើយទេ ហើយកិច្ចព្រមព្រៀងមួយនេះទៀតសោតក៏កំពុងដើរមកដល់ផ្លូវទាល់មួយនៅពេលនេះ។ អ្វីដែលកំពុងលេចធ្លោខ្លាំងនៅពេលនេះ គឺការចង្អុលមុខដាក់គ្នា និងសង្រ្គាមពាក្យសម្តីយ៉ាងផុសផុលរវាងអ៊ីរ៉ង់ និងបស្ចិមលោក។ ព័ត៌មានស្តីពីការចម្រើនធាតុអ៊ុយរ៉ាញ៉ូមក្នុងអត្រា ៦០% របស់អ៊ីរ៉ង់ពេលនេះមិនបានធ្វើឲ្យបស្ចិមលោកឈរឱបដៃនៅស្ងៀមបានឡើយ ពិសេសអាមេរិក និងអឺរ៉ុប។
ប្រទេសហត្ថលេខីរបស់ ៣ប្រទេសអឺរ៉ុបមានបារាំង អង់គ្លេស និងអាល្លឺម៉ង់បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមគ្នាថ្កោលទោសអ៊ីរ៉ង់។ សេចក្តីថ្លែងការណ៍បានមើលឃើញថា ទង្វើរបស់អ៊ីរ៉ង់បង្កប់ដោយហានិភ័យនៃការសាយភាយនុយក្លេអ៊ែរ និងគ្មានភស្តុតាងដែលគួរឲ្យទុកចិត្តស្តីពីនុយក្លេអ៊ែរស៊ីវិលរបស់អ៊ីរ៉ង់ឡើយ។ នៅអាមេរិក អ្នកនាំពាក្យក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខជាតិរបស់សេតវិមានបានបញ្ជាក់ថា អាមេរិកបន្តតាមដានមើលជាមួយនឹងក្តីកង្វល់ទាក់ទងនឹងភាពចម្រើនទៅមុខនៃកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់ រួមទាំងភាពចម្រើនទៅមុខនៃសមត្ថភាពមីស៊ីលបាលីស្ទិករបស់អ៊ីរ៉ង់។ បើតាមមើលទៅ ការចរចារវាងអ៊ីរ៉ង់ និងសហគមន៍អន្តរជាតិក្នុងរឿងនុយក្លេអ៊ែរប្រហែលពិបាក ខណៈដែលអ៊ីរ៉ង់កំពុងបន្តប្រឈមនឹងការបាតុកម្មរបស់មហាជនតាំងពីជាង ១ខែ។
សហគមន៍អន្តរជាតិ ពិសេសបស្ចិមលោកដែលកំពុងថ្កោលទោសរដ្ឋអំណាចអ៊ីរ៉ង់នៅក្នុងការបង្រ្កាបបាតុករក្នុងថ្លុកឈាមក៏ពិបាកចូលអង្គុយតុចរចាជាមួយអ៊ីរ៉ង់។ការសម្របសម្រួល ឬការធ្វើសម្បទានណាមួយរបស់បស្ចិមលោកចំពោះអ៊ីរ៉ង់អាចទទួលរងការរិះគន់ និងត្រូវបានគេមើលឃើញជាការគាំទ្ររដ្ឋអំណាចអ៊ីរ៉ង់។ យ៉ាងណាក៏ដោយ មានសំណួរពីរដែលកំពុងបន្តគ្មានចម្លើយ តើកិច្ចព្រមព្រៀងកាលពីជាង ៧ឆ្នាំមុននៅតែអាចស្រោចស្រង់បានដែរ ឬទេ និងថា តើភាគីពាក់ព័ន្ធមិនមែនកំពុងព្យាយាមស្រោចស្រង់កិច្ចព្រមព្រៀងមួយដែលបានស្លាប់បាត់ទៅហើយទេ ឬយ៉ាងណា?៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ