នីហ្សេ៖ មេអង្គរក្សប្រធានាធិបតីជាអ្នកនៅពីក្រោយរដ្ឋប្រហារ និងប្រកាសតាំងខ្លួនជាប្រមុខរដ្ឋថ្មី
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៨:៣១
នៅប្រទេសនីហ្សេ អ្នកផ្តួចផ្តើមគំនិតធ្វើរដ្ឋប្រហារទម្លាក់រដ្ឋាភិបាលស៊ីវិល និងចាប់ដាក់ឃុំ ប្រធានាធិបតី លោកម៉ូហាម៉េដ បាហ្ស៊ូម បានចេញមុខប្រកាសតាំងខ្លួនជាប្រមុខដឹកនាំថ្មី ចាប់តាំងពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍។ មេដឹកនាំរបបសឹកនីហ្សេ ដែលជាមេគំនិត ដណើ្តមអំណាចពីប្រធានាធិបី គ្មានអ្នកណាក្រៅពីលោកអាប់ឌូរ៉ាហាម៉ាន់ ចានី ដែលជាប្រធានអង្គរក្សរបស់ប្រធានាធិបតី។ នៅក្នុងការថ្លែងតាមកញ្ចក់ទូរទស្សន៍ជាតិ នៅយប់ថ្ងៃសុក្រម្សិលមិញ លោកអាប់ឌូរ៉ាហាម៉ាន់ ចានី បានប្រកាសតាំងខ្លួនជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សាជាតិដើម្បីស្រោចស្រង់មាតុភូមិ នៅមុនការប្រកាសរបស់ពួកយោធានីហ្សេ ដែលគាំទ្រឲ្យលោកធ្វើជាប្រមុខដឹកនាំថ្មីរបស់នីហ្សេ។ រដ្ឋប្រហារទម្លាក់រដ្ឋាភិបាលចេញមកពីការបោះឆ្នោត នៅនីហ្សេ បានទាក់ទាញឲ្យមានប្រតិកម្មថ្កោលទោសពីសហគមន៍អន្តរជាតិ មិនថា ប្រទេសលោកខាងលិច និងថ្នាក់ដឹកនាំអាហ្វ្រិក។ នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកាលពីថ្ងៃសុក្រ ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិភាព និងសន្តិសុខរបស់សហភាពអាហ្វ្រិកបានទាមទារឲ្យពួកយោធានីហ្សេដោះលែងប្រធានាធិបតី និងត្រលប់ចូលទៅបន្ទាយវិញ ក្នុងរយៈពេល ១៥ថ្ងៃ។ ចំណែកអាមេរិកបានប្រកាសគំរាមកាត់ផ្តាច់ជំនួយ ក្នុងខណៈពេលបារាំងដែលជាដៃគូ របស់នីហ្សេ សម្រាប់ប្រយុទ្ធប្រឆាំងក្រុមភេរវនិយមនៅតំបន់សាហែល នៅអាហ្វ្រិក ប្រកាសបើកកិច្ចប្រជុំសន្តិសុខបន្ទាន់ ដើម្បីនិយាយពីស្ថានការណ៍នៅនីហ្សេ។ តើអ្វីទៅជាហេតុផលដែលជំរុញឲ្យមានការធ្វើរដ្ឋប្រហារនៅនីហ្សេ ដែលជាប្រទេសកំពុងស្ងប់ស្ងាត់ និងជាដៃគូសំខាន់របស់ប្រទេសលោកខាងលិច?
២ថ្ងៃក្រោយពួកយោធាអះអាងធ្វើរដ្ឋប្រហារផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលស៊ីវិល និងចាប់ប្រធានាធិបតីដាក់ឃុំ មេក្រុមអង្គរក្សប្រធានាធិបតី លោក អាប់ឌូរ៉ាហាម៉ាន់ ចានី បានចេញមុខតាមកញ្ចក់ទូរទស្សន៍ជាតិ កាលពីយប់ថ្ងៃសុក្រម្សិលមិញ និងប្រកាសតាំងខ្លួនជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សាជាតិដើម្បីស្រោចស្រង់មាតុភូមិ ដែលជាក្បាលម៉ាស៊ីនថ្មី ដឹកនាំថ្មីរបស់ប្រទេសនីហ្សេ ក្រោយរដ្ឋប្រហារ។ ខុសប្លែកពីរដ្ឋប្រហារ នៅប្រទេសដទៃ អ្នកដែលធ្វើរដ្ឋប្រហារទម្លាក់ប្រធានាធិបតីនៅប្រទេស នីហ្សេ ជាប្រធានអង្គរក្សប្រធានាធិបតី ប៉ុន្តែ មិនមែនជាមេបញ្ជាការកងទ័ព។
ការធ្វើរដ្ឋប្រហារយោធា ទម្លាក់រដ្ឋាភិបាលស៊ីវិល នៅនីហ្សេ ជារឿងដែលគេមិននឹកស្មានដល់ នេះបើមើលទៅលើស្ថានការណ៍នយោបាយដែលចាប់មានស្ថិរភាពឡើងវិញ នៅក្នុងអំឡុងដឹកនាំរបស់លោកប្រធានាធិបតីលោក លោកម៉ូហាម៉េដ បាហ្ស៊ូម។ លោកប្រធានាធិបតីបាហ្ស៊ូមដែលចេញមកពីការបោះឆ្នោតប្រជាធិបតេយ្យ បានព្យាយាមបន្ធូរបន្ថយភាពតានតឹងផ្ទៃក្នុង តាមរយៈការដោះលែងសកម្មជនអ្នកនយោបាយប្រឆាំងជាដើម។
រឿងដែលគេមិននឹកស្មានដល់មួយទៀត គឺអ្នកនៅពីក្រោយការធ្វើរដ្ឋប្រហារ និងប្រកាសតាំងខ្លួនជាប្រមុខដឹកនាំថ្មីរបស់នីហ្សេ គឺជាមេក្រុមកងអង្គរក្សដែលតាមពិតមាននាទីជាអ្នកការពារសន្តិសុខឲ្យលោកប្រធានាធិបតីបាហ្ស៊ូមរហូតមក។ នៅថ្ងៃពុធទី ២៧កក្កដា មេកងអង្គរក្សរូបនេះបានបញ្ជាឲ្យចាប់ឃុំខ្លួនប្រធានាធិបតីនិងក្រុមគ្រួសារ ចំណែកក្រុមយោធាមួយក្រុមដែលអះអាងថា បានការគាំទ្រពីប៉ូលិស ទាហាន និងកងអាវុធ ប្រកាសធ្វើរដ្ឋប្រហារ ផ្តួលរំលំអំណាចប្រធានាធិបតី។
នៅថ្ងៃសុក្រ លោក អាប់ឌូរ៉ាហាម៉ាន់ ចានី ដែលមេកងអង្គរក្សប្រធានាធិបតីបានចេញមុខតាមកញ្ចក់ទូរទស្សន៍ ប្រកាសតាំងខ្លួន ជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សាជាតិដើម្បីស្រោចស្រង់មាតុភូមិ ជាប្រមុខរដ្ឋថ្មីរបស់នីហ្សេ។ លោក អាប់ឌូរ៉ាហាម៉ាន់ ចានី ជាមនុស្សមិនសូវចេញមុខច្រើនទេ ប៉ុន្តែ នៅក្នុងពិភពកងទ័ពនីហ្សេ លោកជាមនុស្សមានមុខមាត់ មានគេគោរពច្រើន ព្រោះលោកធ្លាប់ដឹកនាំកងទ័ពជើងគោក ជើងអាកាស មុននឹងត្រូវប្រធានាធិបតីមុនៗតែងតាំងជាប្រធានអង្គរក្សការពារប្រធានាធិបតីរយៈពេល ១២ឆ្នាំមកនេះ។ អ្នកស្និទ្ធនឹងលោកប្រធានាធិបតី បាហ្ស៊ូម ដែលកំពុងស្ថិតក្រោមការចាប់ឃុំរបស់ពួកយោធា បានថ្កោលទោសការធ្វើរដ្ឋប្រហារដែលធ្វើឡើងដើម្បីប្រយោជន៍បុគ្គល ព្រោះ ថា លោកចានីមានគំនិតធ្វើរដ្ឋប្រហារ បន្ទាប់ពីលោកប្រធានាធិបតីបាហ្ស៊ូមមានគម្រោងកោះប្រជុំគណៈរដ្ឋមន្រ្តីដើម្បីដកលោកចានី និងកាត់បន្ថយឥទ្ធិពលរបស់ក្រុមអង្គរក្សប្រធានាធិបតី។
ប៉ុន្តែ នៅក្នុងសារថ្លែងកាលពីថ្ងៃសុក្រ លោកចានីនិយាយថា រដ្ឋប្រហារធ្វើឡើង ដោយសារតែស្ថានការណ៍សន្តិសុខនៅនីហ្សេកាន់តែធ្លាក់ចុះ នៅចំពោះមុខការគំរាមកំហែងរបស់ក្រុមភេរវនិយម។
ហេតុអ្វីបារាំងបារម្ភ យកចិត្តទុកដាក់ ពីរឿងធ្វើរដ្ឋប្រហារ នៅនីហ្សេ?
គិតចាប់តាំងពីទទួលឯករាជ្យ រួចចាកផុតពីអាណានិគមនិយមបារាំងនៅឆ្នាំ ១៩៦០ នេះជាលើកទី ៥ ដែលនីហ្សេជួបប្រទះរដ្ឋប្រហារយោធា។ ប៉ុន្តែ រដ្ឋប្រហារនៅនីហ្សេលើកនេះធ្វើឲ្យបារាំងបារម្ភខ្លាំងជាងណាទាំងអស់។ នីហ្សេ ជាប្រទេសអាហ្វ្រិកសំខាន់ ចុងក្រោយ ដែលបារាំងកំពុងចាប់ដៃសហការផ្នែកយោធា នៅតំបន់សាហែល នៅក្នុងយុទ្ធនាការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងក្រុមភេរវនិយម ដូចជាក្រុមជីហាតអ៊ីស្លាម ក្រុមអាល់កៃដា។ នីហ្សេបានក្លាយជាមូលដ្ឋានទ័ពចុងក្រោយរបស់បារាំង ដែលបានបង្ខំចិត្តដកទ័ពចេញពីម៉ាលី និងបួគីណាហ្វាសូ បន្ទាប់ពីប្រទេសទាំងពីរនេះត្រូវពួកយោធាធ្វើរដ្ឋប្រហារទម្លាក់រដ្ឋាភិបាល។
នៅនីហ្សេ កងទ័ពបារាំងប្រមាណ ១៥០០នាក់កំពុងប្រចាំការនៅមូលដ្ឋានទ័ព ដែលមានទីតាំងនៅព្រលានយន្តហោះក្នុងរដ្ឋធានីរបស់នីហ្សេ។
ប្រធានាធិបតីបារាំងផ្ទាល់បានថ្កោលទោស ការធ្វើរដ្ឋប្រហារ និងបានទាមទារឲ្យពួកយោធាដោះលែងប្រធានាធិបតី លោកបាហ្ស៊ូម ដែលជាមេដឹកនាំប្រទេសនៅអាហ្វ្រិកដ៏កម្រ ដែលនៅបន្តរក្សាទំនាក់ទំនងជាមួយបារាំង និងប្រទេសលោកខាងលិច។
នៅថ្ងៃសៅរ៍ លោកប្រធានាធិបតីម៉ាក្រុងដែលបានរូតរះត្រលប់ពីដំណើរទស្សនកិច្ចនៅឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក បានកោះប្រជុំបន្ទាន់ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខដើម្បីនិយាយពីស្ថានការណ៍នៅនីហ្សេ។បារាំងត្រូវតែខ្វល់ខ្វាយពីស្ថានការណ៍នៅនីហ្សេ មិនមែនដោយសារតែហេតុផលប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងភេរវកម្មនៅសាហែលតែប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែ បារាំងតាមដានជាប់ស្ថានការណ៍ប្រែប្រួលនៅនីហ្សេ ដើម្បីហេតុផលសេដ្ឋកិច្ច ព្រោះបារាំងមានក្រុមហ៊ុនOrano ដែលបុកគ្រឹះធ្វើអាជីវកម្មជីកយករ៉ែអ៊ុយរ៉ាញ៉ូម របស់នីហ្សេ រាប់សិបឆ្នាំមកហើយ ដើម្បី រោងចក្រថាមពលនុយក្លេអ៊ែរនៅបារាំង។
នីហ្សេនឹងជួបបញ្ហាអ្វីខ្លះ នៅក្រោយរដ្ឋប្រហារ?
នីហ្សេក្រោមការដឹកនាំរបស់របបសឹក ក្រោយរដ្ឋប្រហារ អាចស្ថិតនៅឯការ ដោយសារតែការថ្កោលទោស ពីសហគមន៍អន្តរជាតិ និងសហភាពអាហ្វ្រិក ដែលប្រឆាំងនឹងការចូលកាន់អំណាចតាមរយៈការធ្វើរដ្ឋប្រហារយោធា។
បន្ទាប់ពីនេះ នីហ្សេដឹកនាំដោយមេអង្គរក្សប្រធានាធិបតី លោកចានី កំពុងរងការគំរាមពីសហភាពអាហ្វ្រិក និងអាមេរិកដែលបានព្រមានពីការកាត់ផ្តាច់ជំនួយ បើសិនកងទ័ពមិនព្រមប្រគល់អំណាចទៅឲ្យប្រធានាធិបតីលោកបាហ្ស៊ូមវិញ។ ប្រធានាធិបតី បារាំងបានព្រមានពីគ្រោះថ្នាក់នៃរដ្ឋប្រហារយោធា សម្រាប់អនាគតប្រជាជននីហ្សេ ប្រទេសនីហ្សេ និងតំបន់ទាំងមូល
អាមេរិក គំរាមកាត់ផ្តាច់ជំនួយយោធាសម្រាប់នីហ្សេ បើសិនកងទ័ពមិនប្រគល់អំណាចឲ្យប្រធានាធិបតីវិញ
បន្ទាប់ពីប្រកាសទទួលស្គាល់តែលោកប្រធានាធិបតី បាហ្ស៊ូម ជាមេដឹកនាំនីហ្សេ របបសឹកនីហ្សេ ក្រសួងការបរទេសអាមេរិកបានព្រមានពីការកាត់ផ្តាច់ជំនួយ និងសហប្រតិបត្តិការយោធាជាមួយនីហ្សេ។ នៅមុនរដ្ឋប្រហារកាលពីថ្ងៃពុធ នៅនីហ្សេ អាមេរិកធ្លាប់ចូលរួមបណ្តុះបណ្តាលកងទ័ព និងកងអង្គរក្សនីហ្សេ និងមានទាហាន ១០០០នាក់កំពុងប្រចាំការនៅទឹកដីនីហ្សេ។
ប៉ុន្តែ ក្រុមយោធានីហ្សេ ទំនងមិនសុខចិត្តប្រគល់អំណាចទៅឲ្យប្រធានាធិបតី ដែលគេចោទថា អសមត្ថភាព ក្នុងការគ្រប់គ្រងប្រទេស ជាពិសេស បញ្ហាសន្តិសុខ និងបញ្ហាពុករលួយ។ ដោយហ៊ានចេញមុខធ្វើរដ្ឋប្រហារប៉ុណ្ណេះហើយ កងទ័ពនីហ្សេមិនងាយនឹងត្រលប់ដើរថយក្រោយ ដោយសារខ្លាចការសម្លុត គំរាមកាត់ផ្តាច់ជំនួយពីលោកខាងលិច ព្រោះថា របបសឹកនីហ្សេ នៅមានផ្លូវដើរផ្សេងទៀត។ ទី១ នីហ្សេនៅមានចិនដែលនៅចាំទិញប្រេងរបស់នីហ្សេ ហើយចិនមិនបាននិយាយរិះគន់ការធ្វើរដ្ឋប្រហារ។
ទី ២ នីហ្សេនៅអាចជំនួយពីរុស្ស៊ី ដែលពេលនេះ ជាគូប្រជែង សត្រូវរបស់អាមេរិក និងប្រទេសលោកខាងលិច។ រុស្ស៊ី អាចជាប្រភពផ្គត់ផ្គង់ស្បៀង ជីគីមី ហើយនិងជាអ្នកលក់អាវុធដើម្បីឲ្យកងទ័ពនីហ្សេយកទៅប្រើសម្រាប់ប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងក្រុមភេរវនិយមនៅតំបន់សាហែលជាប់ព្រំដែន ជាមួយម៉ាលី និងបួគីណាហ្វាសូ
តើ អាចមានការលូកដៃរបស់រុស្ស៊ី ដូចនៅប្រទេសអាហ្វ្រិកជិតខាង ដូចជាម៉ាលី និងបួគីណាហ្វាសូ?
នៅព្រឹកថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ក្រុមបាតុករ ជាច្រើនរយនាក់ ដែលគាំទ្រការធ្វើរដ្ឋប្រហាររបស់ក្រុមយោធា បានស្រែកជេរបារាំង បណ្តេញកងទ័ពបារាំង នៅក្នុងការជួបជុំគ្នា នៅទីក្រុងជាច្រើន នៅប្រទេសនីហ្សេ។ យោងតាមអ្នករាយការណ៍ព័ត៌មានបារាំង AFP នៅក្នុងក្បួនបាតុកម្ម គេឃើញក្រុមបាតុករនីហ្សេ លើកគ្រវីទង់ជាតិរុស្ស៊ី ស្វាគមន៍អរគុណរុស្ស៊ី។ តាមការវិភាគខ្លះ គេសង្ស័យថា ចលាចល និងការធ្វើរដ្ឋប្រហារនៅនីហ្សេនេះ អាចមានការលូកដៃរបស់រុស្ស៊ី ដូចនៅម៉ាលី និងបួគីណាហ្វាសូ ប្រទេសជាប់ព្រំដែននីហ្សេ ដែលមានក្រុមទាហានស៊ីឈ្នួលWagner របស់រុស្ស៊ីកំពុងមានវត្តមានយ៉ាងសកម្ម។
ប្រធានក្រុមទាហានស៊ីឈ្នួលវ៉ាក់ណែ លោកព្រីហ្គោហ្ស៊ីនដែលធ្វើការបះបោរមិនបានសម្រេចនៅម៉ូស្គូ និងត្រូវនិរទេសខ្លួនទៅនៅបេឡារុស្ស បាននិយាយនៅថ្ងៃសុក្រថា រដ្ឋប្រហារយោធានៅនីហ្សេផ្ទុះឡើង ដោយសារតែប្រជាជននីហ្សេតស៊ូ ប្រឆាំងនឹងច្បាប់ ដែលអតីតអាណានិគមនិយមបានដៅកំណត់សម្រាប់ជីវិតប្រជាជននីហ្សេ។
តើរដ្ឋប្រហារទម្លាក់រដ្ឋាភិបាលស៊ីវិលនឹងអាចប៉ះពាល់ដល់យុទ្ធនាការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងក្រុមភេរវនិយមនៅតំបន់សាហែល?
ផ្ទុយពីការបារម្ភរបស់បារាំង និងអាមេរិក រដ្ឋប្រហារនៅនីហ្សេអាចផ្តល់កម្លាំងដល់បេសកកម្មប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងក្រុមភេរវនិយមនៅតំបន់សាហែល ព្រោះថា មេដឹកនាំរបបសឹកនីហ្សេ មានគោលនយោបាយខុសស្រឡះពីលោកប្រធានាធិបតីបាហ្ស៊ូម។
ដោយសារតែរដ្ឋប្រហារយោធានៅម៉ាលី និងបួគីណាហ្វាសូ លោកប្រធានាធិបតីបាហ្ស៊ូម នៅមុនពួកយោធាធ្វើរដ្ឋប្រហារ បានបែរខ្នងដាក់របបសឹកម៉ាលី និងបួគីណាហ្វាសូ ដែលតាមពិតធា្លប់ជាដៃគូសំខាន់ដើម្បីប្រយុទ្ធ បោសសម្អាតពួកជីហាត នៅព្រំដែនប្រទេសទាំងបី នៅតំបន់សាហែល។ លោកប្រធានាធិបតីបាហ្ស៊ូម លែងសហការជាមួយរបបសឹកម៉ាលី និងបួគីណាហ្វាសូ ក៏ព្រោះតែ បារាំង អាមេរិកនិងសហភាពអាហ្វ្រិក ប្រកាសឈប់គាំទ្រប្រទេសទាំងពីរដោយសារតែការធ្វើរដ្ឋប្រហារដណ្តើមអំណាច។
ប៉ុន្តែ សម្រាប់ លោកចានី ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាជាតិដើម្បី ស្រោចស្រង់ មាតុភូមិ កងទ័ពធ្វើរដ្ឋប្រហារ ដោយសារយល់ថា ជំហរនយោបាយរបស់លោកប្រធានាធិបតី នៅក្នុងរឿងរក្សាសន្តិសុខ ប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងក្រុមភេរវនិយម គ្មានប្រសិទ្ធិភាព។ តាមលោក គេត្រូវចាប់ដៃសហការជាមួយម៉ាលី និងបួគីណាហ្វាសូ បើសិនចង់ បោសសម្អាតក្រុមជីហាត និងអាល់កៃដា នៅតំបន់សាហែល៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ