លីទុយអានី ប្រារព្ធខួប២០ឆ្នាំនៃអន្តរាគមន៍ទ័ពសូវៀត បង្ក្រាបពន្លកឯករាជ្យរបស់ខ្លួន
គឺ២០ឆ្នាំមុនគត់ នាថ្ងៃ១៣មករាឆ្នាំ១៩៩១ ដែលកងទ័ពសូវៀតបានបោះពួយចូលទៅវាយសម្រុក ចាប់យកវិញទីដៅនានា ដែលមានន័យជាយុទ្ធសាស្ត្រការពារដោយពួកអ្នកឯករាជ្យនិយមលីទុយអានី នៅក្នុងរដ្ឋធានី Vilnius បណ្តាលឲ្យពួកគេធ្លាក់ខ្លួនស្លាប់អស់១៤នាក់ និងរបួស៧០០នាក់។
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
សេចក្តីរាយការណ៍របស់ កែវ ឆាយា ពីទីក្រុងម៉ូស្គូ
ដើមហេតុព្រឹត្តិការណ៍ គឺថាលីទុយអានី ដែលក្នុងឆ្នាំ១៩៤០ ជំនាន់សង្គ្រាមលោកលើកទី២ បានធ្លាក់ទៅនៅក្រោមអំណាចសូវៀត នាថ្ងៃ៧មករាឆ្នាំ១៩៩១ បានញ៉ាំងប្រជាជនឲ្យក្រោកឡើងបះបោរ ក្រោយពីរដ្ឋាភិបាលបានប្រកាសដំឡើងជាមធ្យម គឺ៣,២ដង ថ្លៃលក់រាយនៃគ្រឿងបរិភោគ។
នៅថ្ងៃបន្ទាប់មក អង្គការស៊ីវិលក្រុង Vilnius និងអង្គការកុម្មុយនិស្តឈ្មោះ “ឯកភាព” បានចាត់ចែងជាអង្គមីទ្ទិញនៅពីមុខអគាររដ្ឋសភាលីទុយអានី ទាមទារឲ្យលុបទៅវិញទៅការដំឡើងថ្លៃគ្រឿងបរិភោគនោះទាមទារពីរដ្ឋាភិបាលឲ្យលាចេញពីមុខតំណែងទៅ និងថែមទាំងបានសាកល្បងចាប់យកអគាររដ្ឋសភាទៅផង។ ក្នុងបទអន្តរាគមន៍ខ្លួនតាមវិទ្យុនិងទូរទស្សន៍ លោក Landsbergis ដែលកាលណោះជាប្រធានរដ្ឋសភា រួចបន្ទាប់មកក្លាយជាប្រធានាធិបតីទី១នៃរដ្ឋលីទុយអានីឯករាជ្យ ហើយសព្វថ្ងៃជាសមាជិកសភាអឺរ៉ុបទៅហើយ បានអំពាវនាវបក្សពួកនៃឯករាជ្យលីទុយអានី កុំបណ្តោយឲ្យមានការចាប់យកឡើយ ទោះអគាររដ្ឋសភាក្តី ទោះអគាររដ្ឋាភិបាលក្តី ទោះសំណង់ដ៏សំខាន់ៗណាក៏ដោយនៃហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរដ្ឋ។
ថ្ងៃ៨-៩មករា កងកុំម៉ងដូពិសេសរបស់ទ័ពសូវៀត ឈ្មោះ Alpha និងទ័ពឆ័ត្រយោង បានត្រូវបញ្ជូនឲ្យលុកចូលទៅស្តារសណ្តាប់ធ្នាប់ឡើងវិញនៅលីទុយអានី។ លុះថ្ងៃ១០មករាឆ្នាំ១៩៩១នោះ ប្រធានាធិបតីសហភាពសូវៀត លោក Gorbatchev បានទាមទារពីរដ្ឋសភាលីទុយអានី ដែលមានរូបលោក Landsbergis ជាប្រធានឲ្យលុបទៅវិញទៅសេចក្តីប្រកាសឯករាជ្យ ដែលមានអនុម័តថ្ងៃ១១មីនាឆ្នាំ១៩៩០ ដ្បិតការប្រកាសនេះ គឺវាផ្ទុយនឹងរដ្ឋធម្មនុញ្ញសូវៀត ហើយដាក់ឲ្យដំណើរការ លើដែនដីលីទុយអានីវិញ គឺរដ្ឋធម្មនុញ្ញសូវៀត។
បន្ទាប់មក ថ្ងៃ១១មករា អង្គភាពទ័ពសូវៀត បានវាតប្រតិបត្តិការ ដាក់ទិសទៅកាន់កាប់សំណង់សំខាន់ៗមិនគ្រាន់តែក្នុងរដ្ឋធានី Vilnius ប៉ុណ្ណោះទេ តែក៏នៅតាមក្រុងឯទៀតនៅលីទុយអានី។
ក្នុងយប់ពីថ្ងៃ១២ ឆ្លងមក ១៣មករា រថក្រោះ២ក្បួននៃកងទ័ពសូវៀតបានយាត្រាចេញពីបន្ទាយខ្លួនតម្រង់ទៅកណ្តាលក្រុង Vilnius ៖ មួយក្បួន ទៅចាប់យកអគាររដ្ឋសភាដែលព័ទ្ធទៅដោយបាតុករជាច្រើនពាន់នាក់។ មួយក្បួនទៀត ទៅចាប់យកប៉មទូរទស្សន៍ ដែលក៏ឡោមព័ទ្ធជាប់ដោយហ្វូងមនុស្សយ៉ាងក្រាស់ក្រែលដែរ។
រួចពិតជា នៅយប់ថ្ងៃ១៣មករាឆ្នាំ១៩៩១ ដែលក្នុងយុទ្ធនាការសម្រុកទៅចាប់យកប៉មទូរទស្សន៍នោះដោយកងទ័ពសូវៀត ដែលមានការបង្ហូរឈាមដាប បណ្តាលឲ្យពួកអ្នកឯករាជ្យនិយម ធ្លាក់ខ្លួនស្លាប់អស់ ១៤នាក់ និងរបួស ៧០០នាក់។ គឺឧទ្ទិសដល់វិញ្ញាណក្ខន្ធ អ្នកដែលអភ័ព្វបាត់បង់ជីវិតទៅ ដែលនៅក្បែរទីស្តីការទូរទស្សន៍ផ្ទាល់ មានដោតយ៉ាងជ្រងោឈើឆ្កាងចំនួន១៤ដើម។
ឯករាជ្យលីទុយអានី បានត្រូវសហភាពសូវៀត ទទួលស្គាល់រំលង៨ខែក្រោយមក គឺនៅថ្ងៃ ៦កញ្ញាឆ្នាំ ១៩៩១ បានន័យថា ៤ខែមុនការរលំរលាយទៅនៃសហភាពសូវៀតផ្ទាល់។
បច្ចុប្បន្ន លីទុយអានីឯករាជ្យ ស្ថិតនៅយ៉ាងស៊ុបក្នុងគ្រួសារបស្ចិមលោកទៅហើយ ក្រោយពីក្នុងឆ្នាំ ២០០៤ បានត្រូវទទួលចូលក្នុងសហភាពអឺរ៉ុប និងបក្សសម្ព័ន្ធ OTAN៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ