អ.ស.បបោះឆ្នោតទាមទារឲ្យតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិបញ្ចេញយោបល់ជុំវិញ កាតព្វកិច្ចអាកាសធាតុ
ជាការបោះជំហានដ៏ធំមួយសម្រាប់យុត្តិធម៌អាកាសធាតុ។ អង្គការសហប្រជាជាតិ កាលពីថ្ងៃពុធទី ២៩ មីនា បានបោះឆ្នោតជាប្រវត្តិសាស្រ្ត អនុម័តសេចក្តីសម្រេច ដែលទាមទារឲ្យតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិបំភ្លឺអំពីកាតព្វកិច្ច រដ្ឋាភិបាល ជុំវិញ ការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។ ប្រទេសកូនកោះ វ៉ានូទូ ដែលទើបរងគ្រោះផ្ទួនៗ ដោយសារខ្យល់ព្យុះកំណាច នៅខែមីនា ជាអ្នកដាក់ស្នើសេចក្តីសម្រេច ដែលទទួលបានការបោះឆ្នោតគាំទ្រពីប្រទេសសមាជិកចំនួន ១៣០របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ។ ជាការកត់សំគាល់ អាមេរិក និងចិន ដែលជាប្រទេសបញ្ចេញឧស្ម័នកាបូនិក ឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ច្រើនជាងគេ បដិសេធមិនចូលរួមគាំទ្រសំណើរបស់ប្រទេសវ៉ានូទូ។
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៨:១៨
ជាមួយសំឡេងគាំទ្រចំនួន១៣០ អង្គការសហប្រជាជាតិកាលពីថ្ងៃពុធម្សិលមិញ បានបោះឆ្នោតអនុម័តសេចក្តីសម្រេច ជាប្រវត្តិសាស្រ្តមួយ ដែលទាមទារឲ្យតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ ដែលមានទីតាំងនៅទីក្រុងឡាអេ ត្រូវតែចេញមុខបំភ្លឺពីកាតព្វកិច្ចរបស់រដ្ឋ នៅក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។
សេចក្តីសម្រេចដែលអង្គការសហប្រជាជាតិបានបោះឆ្នោតកាលពីថ្ងៃពុធម្សិលមិញ ជាសំណើរបស់រដ្ឋាភិបាល វ៉ានូទូ ប្រទេសកូនកោះ នៅមហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិក។ ប៉ុន្តែ គេត្រូវអរគុណក្រុមនិស្សិតរបស់ប្រហ្វីដជី ដែលជាអ្នកមានគំនិតមុនគេ ទាមទារឲ្យតុលាការអន្តរជាតិ ដោះស្រាយសំណុំរឿងប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០២១ រដ្ឋាភិបាលប្រទេសកូនកោះ បានចេញមុខ ពាំនាំយកសំណើរបស់ក្រុមនិស្សិតហ្វីដជី និងស្វែងរកការគាំទ្រពីប្រទេសសមាជិកអង្គការសហប្រជាជាតិ។
បន្ទាប់ពីបើកយុទ្ធនាការបញ្ចុះបញ្ចូលអស់២ឆ្នាំ ទើបវ៉ានូទូបានទទួលការគាំទ្រ ពីប្រទេសចំនួន១៨ ដែលមានតាំងពីកូស្តារីការឬអាល្លឺម៉ង់ជាដើម ដែលចូលរួមសរសេរចងក្រងសេចក្តីសម្រេច និងដែលត្រូវអង្គការសហប្រជាជាតិបោះឆ្នោតអនុម័តកាលពីថ្ងៃពុធម្សិលមិញ។ នៅវេទិការបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ នាយករដ្ឋមន្រ្តីប្រទេសកូនកោះ វ៉ានូទូ ចាត់ទុកសេចក្តីសម្រេចថា ជាជ័យជំនះសម្រាប់យុត្តិធម៌អាកាសធាតុ។ អ្នកទទួលខុសត្រូវរបស់អង្គការបណ្តាញសកម្មភាពអាកាសធាតុ ចាត់ទុកវាជាជ័យជំនះសម្រាប់ប្រជាជន សហគមន៍នៅទូទាំងពិភពលោក ដែលរងគ្រោះដោយសារវិបត្តិអាកាសធាតុ។
ជារួម សេចក្តីសម្រេចទាមទារឲ្យតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ ដែលមានទីស្នាក់ការនៅទីក្រុងឡាអេ ប្រទេសហូឡង់ ត្រូវឆ្លើយបំភ្លឺទៅនឹងសំណួរ ពាក្យបណ្តឹងទាក់ទងនឹងកាតព្វកិច្ចរបស់រដ្ឋាភិបាល ដើម្បី ការពារមនុស្សជំនាន់បច្ចុប្បន្ន និងជំនាន់អនាគត ពីវិបត្តិប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។
សេចក្តីសម្រេចគ្មានលក្ខណៈចាប់បង្ខំ ប៉ុន្តែ តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ មានរយៈពេល ប្រមាណ ២ឆ្នាំ ដើម្បីផ្តល់យោបល់របស់ខ្លួនទាក់ទងនឹងកាតព្វកិច្ចរបស់រដ្ឋ ដែលអាចជាកាតព្វកិច្ចហិរញ្ញវត្ថុ សម្រាប់ប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ឬកាតព្វកិច្ចរបស់រដ្ឋដើម្បីគោរពការសន្យារបស់ខ្លួន នៅក្នុងការកាត់បន្ថយការបញ្ចេញឧស្ម័នកាបូនិក ទៅតាម កិច្ចព្រមព្រៀងក្រុងប៉ារីស ដែលបានចែងពីការកាត់បន្ថយ ការបញ្ចេញឧស្ម័នកាបូនិក ឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ ឲ្យបានច្រើនបំផុត បើសិនគេចង់ទប់ស្កាត់កុំឲ្យផែនដីឡើងកំដៅច្រើនជាង ១,៥អង្សា នៅចុងសតវត្សរ៍។ របាយការណ៍ចុងក្រោយរបស់អង្គការអន្តររដ្ឋាភិបាល កាលពីសប្តាហ៍មុន បានទាញសញ្ញាអាសន្នថា នៅតែប្រមាណតែ ១០ឆ្នាំទៀតប៉ុណ្ណោះ កំដៅផែនដី នឹងអាចកើនឡើង ១,៥អង្សារ ដោយមិនចាំបាច់រង់ចាំដល់ចុងសតវត្សរ៍។ ១,៥អង្សាគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងណាស់ សម្រាប់អនាគតមនុស្សជាតិ ព្រោះថា សព្វថ្ងៃ កំដៅលើផែនដី កើនឡើងប្រមាណ តែ ១,២អង្សា បើប្រៀបធៀបនឹងសម័យបុរេឧស្សាហកម្ម ប៉ុន្តែ ផែនដី មានគ្រោះមហន្តរាយធម្មជាតិ កាន់តែសាហាវ និងញឹកញាប់ជាងមុន ដែលបង្កការបំផ្លិចបំផ្លាញ ទាំងជីវិតមនុស្ស និងទ្រព្យសម្បត្តិ។
សេចក្តីសម្រេចរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិនឹងមានប្រយោជន៍ ជួយអ្វីបានខ្លះ?
សម្រាប់អគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិ លោកអង់តូនីញ៉ូ ហ្គុយទែរស៍ បើទោះគ្មានលក្ខណៈចាប់បង្ខំ ប៉ុន្តែ មតិយោបល់យ៉ាងណា របស់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ ដែលជាស្ថាប័នច្បាប់របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ នឹងជួយដាស់សតិរបស់រដ្ឋាភិបាលរបស់ប្រទេសនីមួយៗ ឲ្យភ្ញាក់ដឹងខ្លួន ដើម្បីចាត់វិធានការកាន់តែច្បាស់លាស់ តឹងរ៉ឹង ដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។
សម្រាប់អ្នកគាំទ្រសេចក្តីសម្រេច នៅពេលប្រទេសមួយចំនួនគោរពមិនបានខ្ជាប់ខ្ជួនកិច្ចព្រមព្រៀងក្រុងប៉ារីស គេត្រូវងាកទៅរកជំនួយពីច្បាប់អន្តរជាតិវិញម្តង ព្រោះថា នៅលើលោក គ្មានច្បាប់ណាដែលអនុញ្ញាតឲ្យគេបំផ្លាញផែនដីនោះទេ។
គេជឿថា ទោះជា តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិគ្មានសិទ្ធិចាប់បង្ខំឲ្យគេគោរពតាម ប៉ុន្តែ យោបល់របស់ស្ថាប័នច្បាប់ របស់អង្គការសហប្រជាជាតិនឹងមានឥទ្ធិពលច្រើនទៅលើសកម្មភាពទាក់ទងនឹងបញ្ហាអាកាសធាតុ នៅក្នុងពិភពលោក។ រដ្ឋាភិបាលនីមួយៗ នឹងអាចរៀនសូត្រដឹងថា គេនឹងអាចរំលោភច្បាប់អន្តរជាតិ បើសិនមិន ដោះស្រាយចាត់វិធានការដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។ យោបល់ណាមួយរបស់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិនឹងមានឥទ្ធិពលគ្របដណ្តប់ផងដែរ លើការចរចានាថ្ងៃអនាគតស្តីពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ឬ ការសម្រេចចិត្តទាក់ទងនឹងនយោបាយប្រើប្រាស់ថាមពលផូស៊ីល ដែលបញ្ចេញឧស្ម័នកាបូនិក គ្រោះថ្នាក់សម្រាប់អាកាសធាតុផែនដី។ ម្យ៉ាងក្រៅតែពីទៅបន្ថែមទម្ងន់ទៅលើ អង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលតស៊ូមតិដើម្បីបរិស្ថាន អាកាសធាតុ យោបល់របស់តុលាការអន្តរជាតិ នឹងអាចជះឥទ្ធិពលទៅលើការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសអនាគតថ្នាក់ដឹកនាំប្រទេស ព្រោះថា យុវជនជំនាន់ក្រោយ មិនអាចបោះឆ្នោត ជ្រើសរើសមេដឹកនាំដែលមិនគិតគូរខ្វល់ពីជោគវាសនារបស់ផែនដីនោះទេ។
ពាក្យបណ្តឹងទាក់ទងអាកាសធាតុ ប្រមាណ ២ពាន់ នៅតុលាការជាតិ
តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិនឹងអាចផ្តល់យោបល់ជាលើកទី១របស់ខ្លួន ទៅក្នុងសំណុំរឿងអាកាសធាតុ។ ប៉ុន្តែ នៅក្នុងជីវិតជាក់ស្តែង នៅក្នុងពិភពលោក មានសំណុំរឿងទាក់ទងអាកាសធាតុ ការបំផ្លាញ បរិស្ថាន មិនតិចជាង ២០០០ ដែលគេដាក់ប្តឹង នៅតាមតុលាការជាតិ។ ឧទាហរណ៍ ថ្មីៗនេះ នៅឥណ្ឌូណេស៊ី ទៅតាមពាក្យបណ្តឹងរបស់ប្រជាជន និងអង្គការបរិស្ថាន តុលាការក្នុងស្រុកបានកាត់ទោស រដ្ឋាភិបាលរបស់ហ្សូកូ វីដូដូ ពីបទធ្វេសប្រហែស បណ្តោយឲ្យមានខ្យល់ពុលបរិយាកាស។
នៅបារាំង ទៅតាមពាក្យបណ្តឹងរបស់ប្រជាជនដែលតវ៉ាថា ផ្ទះសម្បែង ដីភូមិរបស់ពួកគេ ប្រឈមនឹងការឡើងកំពស់ ទឹកសមុទ្រ តុលាការរដ្ឋបាលបានចេញសេចក្តីសម្រេច បញ្ជាឲ្យរដ្ឋាភិបាលចាត់វិធានការគ្រប់យ៉ាង ដើម្បីកាត់បន្ថយការបញ្ចេញឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ តាមការសន្យារបស់ខ្លួន នៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងក្រុងប៉ារីស។
នៅឆ្នាំ ២០១៩ ទៅតាមបណ្តឹងរបស់ អង្គការការពារបរិស្ថាន តុលាការកំពូលហូឡង់ បានបញ្ជាឲ្យរដ្ឋាភិបាលកាត់បន្ថយការបញ្ចេញឧស្ម័នកាបូនិក ឲ្យបានយ៉ាងតិច ២០%។
នៅប្រទេសស្វ៊ីស ក្រុមស្រ្តីវ័យចំណាស់ ដែលមានគ្នាជាង២០០០នាក់បានដាក់ពាក្យបណ្តឹងប្តឹងរដ្ឋាភិបាល ទៅកាន់តុលាការស៊្វីស។ សម្រាប់ស្រ្តីដើមបណ្តឹងស្វ៊ីស ពួកគេជាអ្នករងគ្រោះ មុនគេ ដោយសារ រលកកំដៅ ដែលជាលទ្ធផលនៃការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។ កំហុស គឺមកពី នយោបាយព្រងើយកន្តើយរបស់រដ្ឋាភិបាល នៅក្នុងរឿង អាកាសធាតុ។
ដោយសារតែ ពាក្យបណ្តឹងរបស់ពួកគេ ត្រូវតុលាការជាតិបដិសេធ មិនបើកការជំនុំជម្រះ ក្នុងហេតុផលថា គ្មានភស្តុតាងដាក់បន្ទុកគ្រប់គ្រាន់ ព្រោះ គ្រប់គ្នារងគ្រោះដោយសារការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ក្រុមស្រ្តីស្វ៊ីសបានដាក់ពាក្យនៅតុលាការសិទ្ធិមនុស្សអឺរ៉ុប ដែលសម្រេចជាលើកទី១ កាលពីថ្ងៃពុធម្សិលមិញ ទទួលយកពាក្យបណ្តឹងទាក់ទងនឹងរឿងប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។
អាមេរិក និងចិន គ្មានឈ្មោះ នៅក្នុងបញ្ជីគាំទ្រសេចក្តីសម្រេច
សេចក្តីសម្រេចរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលនឹងអាចដាក់បន្ទុក ឲ្យរដ្ឋ ត្រូវប្រឈមនឹងការប្តឹងផ្តល់ នៅតុលាការ មិនមែនជារឿងល្អសម្រាប់ប្រទេសដែលបញ្ចេញឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់។ សម្រាប់អ្នកតំណាងអាមេរិក នៅអង្គការសហប្រជាជាតិ ទោះអាមេរិកមិនបោះឆ្នោតប្រឆាំងសេចក្តីសម្រេច ប៉ុន្តែ អាមេរិកមិនឯកភាពជាមួយនោះទេ ព្រោះថា សេចក្តីសម្រេចនឹងអាចទៅបង្កការស្មុគស្មញ ដល់ដំណើរការប្រឹងប្រែងរួមដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។ សម្រាប់អ្នកតំណាងអាមេរិក អាមេរិក ចង់បានដំណោះស្រាយការទូត ជាជាង នីតិវិធីតុលាការ ដែលអាចបង្កឲ្យការចម្រូងចម្រាស ខ្វែងគំនិតគ្នាកាន់តែខ្លាំង។
អ្វីដែលធ្វើឲ្យអាមេរិកបារម្ភខ្លាំង គឺថា បើសិនតុលាការអន្តរជាតិលូកដៃអន្តរាគមន៍ នៅក្នុងរឿងអាកាសធាតុ នោះអាមេរិក នឹងអាចប្រឈមនឹងការកើនឡើង នូវពាក្យបណ្តឹងទាមទារសំណងជំងឺចិត្ត ពីអាមេរិក ក្នុងនាមប្រទេសដែលបញ្ចេញឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ច្រើនជាងគេ បន្ទាប់ពីចិន។ នៅក្នុងសេចក្តីសម្រេច គេបានបញ្ជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលត្រូវធ្វើសកម្មភាពដើម្បី ប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ និងថា រដ្ឋអាចប្រឈមផ្លូវច្បាប់ បើសិនមិនគោរពកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួននៅចំពោះមុខប្រទេសកោះ ឬប្រជាជនដែលរងគ្រោះដោយសារការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ